Vísir - 03.06.1965, Blaðsíða 9

Vísir - 03.06.1965, Blaðsíða 9
V1 S I R . Fimmtudagur 3. júní 1965. 9 Bertha og EFTIR ÞORSTEIN JÓSEPSSON Mér er ekki kunnugt um að raunveruleg menningartengsl hafi myndazt milli íslands og Sviss, samt sem áður hafa ís lendingar um langt skeið átt vini og velunnara þar í landi, menn sem lagt hafa drjúgan skerf til að útbreiða þekkingu á íslandi og íslendingum. Fyrstu menningarskipti sem ég veit til að Svisslendingar hafi haft af íslendingum er að finna í litlu bókarkveri eftir von Bonstetten einhvern tíma nál. aldamótum 1800. Þar gerir hann grein fyrir hinu þýðingar mikla hlutverki sem íslendingar hafa lagt til heimsbókmennta til forna og þýðir jafnframt nokkur sýnishorn af Eddu- kvæðunum, ef ég man rétt. hefur einhvern veginn krafsað sig upp úr gjótunni af sjálfdáð un og meira veit ég ekki um hann. Skömmu seinna kom sviss- neskur maður úr franska hluta Sviss til íslands, sennilega fyrir uppörvun eða tilstuðlan frá Her manni Stoll. Hann ferðaðist líka eitthvað um óbyggðir, m.a. yfir þveran Kjöl og klifraði upp á ýmsa tinda Kerlingarfjalla í fylgd hérlends túlks. í þesari ferð varð hann svo ástfanginn í íslenzkri stúlku, að hann bað hennar. Hún gaf samþykki sitt, en faðir hennar synjaði. Þennan mann hitti ég í Genf árið 1955. Hann var þá nýbúinn að missa konu sína og skrifaði strax til íslands til að vita hvort æsku- ástin hans væri enn lifandi. Hún var það að vísu, en gift. Hann var þá nálægt sjötugu og til þess að halda tengslum við l’sland hafði hann safnað ferða bókum um ísland. Hann kvaðst eiga um 600 ferðabækur sem vörðuðu landið og kvaðst helzt vilja gefa þær einhverri hér- lendri stofnun. greina hvort um innlendan eða erlendan mann var að ræða. Helzt á því að hann talaði betri íslenzku en flestir íslenzkir menn gera. Nú er hann búsett- ur í Tel Aviv og síðast þegar ég vissi hafði hann tvær bækur fullbúnar til prentunar um ís- land, önnur var að mestu leyti myndabók. Um hina bókina sagði mér maður hér heima, Emil Jucker. gefið 'út á þrem tungumálum), hafði á unga aldri hugsað sér að helga sig íslandsmálum.þó ekki yrði af því. Sonur þeirra hjóna Hans Ulrich, ritstjóri að stærsta blaði Winterthurborgar í Norð ur Sviss, kom fyrir fáum árum til íslands og skrifaði um þá ferð vinsamlegar greinar í blað sitt. Aðalbóli hefði orðið undrandi yfir gestakomu svo seint að kvöldi í svartasta skammdeginu — og þar að auki var það út- lendingur. í þetta sinn var Walter Tobler nær tvö ár samfleytt á íslandi, ferðaðist mikið um, en var öðr- um þræði norður á Sjávarborg í Skagafirði, en þar býr landa hans, Margrit, gift Haraldi Árna syni. Tíma sinn notaði hann til kvikmyndatöku hvenær sem tækifæri gafst og tími vannst til. M. a. lá hann þrjár vikur, lengst af einn, úti í Drangey, til að kvikmynda fuglalífið þar. Er sá þáttur kvikmyndarinnar í röð þess bezta sem ég hef séð af kvikmyndum teknum á íslandi. Sýningartími kvikmyndar Walters Toblers tekur um hálfa aðra klukkustund. Hann hefur sýnt hana um það bil 200 sinn- um, mest í Sviss, en líka suður á Nýja-Sjálandi þar sem hann hefur dvalið undanfarin fjögur ár. Kvikmyndin hefur hlotið mjög góða dóma og oftast verið sýnd fyrir troðfullu húsi f smærri og stærri salarkynnum, ÍSLANDSVINIR í SVISS Ekki þykir mér líklegt að Bon- stetten hafi komið til íslands, enda þótt hann viti furðu mikil skil á íslenzkri menningu og hafi hrifizt af henni. Ég veit heldur ekki til að Svisslendingar hafi gert sér tíðförult til ís- lands fyrr en á þessari öld, en þó getur verið að einhverjir ein staklingar hafi komið þaðan fyrir þann tíma. Fyrstu ferðir Sviss- lendinga til íslands. En fljótlega eftir aldamótin hefja Svisslendingar ferðir til íslands. Mér er m.a. kunnugt um tvo sem til íslands komu fyrir fyrri heimsstyrjöld, þó sitt f hvoru lagi. Annar þeirra, Her mann Stoll að nafni, skrifaði ferðasögu sína í árbók sviss- neska Alpafélagsins og gaf hana síðar út í fáum eintökum, sér prentaða. Hann ferðaðist einn síns liðs um óbyggðir Islands og lenti m.a. í því að festa hest í hraunsprungu í Hallmundar- hrauni, einshvers staðar fyrir norðan Eiríksjökul. Hann náði hestinum ekki upp, en tjaldaði yfir hann og hélt að því búnu niður í Borgarfjörð. Hann fékk leitarmenn til að vitja hestsins og gaf lýsingu á því hvar hann hafi skilið hann eftir. Tjaldið fannst, en hesturinn ekki. Hann Walter Tobler. Hans Nick. Skrifa bækur um ísland Milli styrjaldanna kom hing að svissnesk kona, listmálari M. Wehrli að nafni. Hún ferðaðist um landið og skrifaði um það bók. Enda þótt sú bók sé um flesta hluti ómerkileg átti hún óefað þátt í að vekja athygli á íslandi bæði meðal þarlends fólks og eins í Þýzkalandi. Annar svisslendingur, dr. Kuhn landfræðingur og menntaskóla- kennari frá Bern, hefur skrifað bók um eyjar I Atlantshafi. I þeirri bók skipar ísland virðu legan sess og um það er skrifað af mikilli vinsemd og furðulegri þekkingu. Þriðji Svisslendingurinn, Wern er Schultzbach, dvaldi 2—3 ár á íslandi fyrir fáum árum, ferð aðist um það þvert og endilangt stundum gangandi, stundum á skíðum, stundum í bílum. Hann lærði íslenzkt mál með þvílík- um ágætum að erfitt var að sem lesið hafði yfir handritið, að hún væri skrifuð af meiri þekkingu en ætlast yrði til af út- lendingi. Þegar W. Schutzbach skrifaði mér frá Tel Aviv á s.l. vetri, kvaðst hann ekki hafa fundið neinn útgefanda að bók um sínum og ekki sjá fram á annað en hann yrði að kasta handritunum í ruslakörfuna. Þegar ég var suður í Sviss á dögunum hitti ég nokkra Sviss- lendinga að máli, sem allir bera sérstakan hlýhug til Islands og hafa unnið eða munu vinna ís- landi gagn á einn eða annan hátt, mest þó með því að breiða út þekkingu um land og þjóð. Juckershjónin. Sérstöðu í þessum efnum eiga hjónin Bertha og Emil Jucker í nágrenni við Ziirichborg, sér- stöðu að þv£ leyti að þau hafa aldrei til Islands komið, en hafa þó staðið f meira eða minni tengslum við Islendinga um fjög urra áratuga skeið. Hjá þeim hafa íslendingar dvalið langdvöl um, stundum svo mánuðum eða árum skipti og aldrei verið tek in greiðsla fyrir. Húsbóndinn sem er víðkunnur uppeldisfræð ingur og var um langt skeið ritstjóri að einu merkasta upp- eldistímaritj £ Mið-Evrópu (er Fritz Bachmann. Walter Tobler Tvo Svisslendinga þekki ég sem hafa tekið kvikmyndir hér heima. Aðra þeirra hef ég séð og hún er frábær. Höfundur hennar heitir Walter Tobler, kveðst þó ekki vita til að hann sé mikið skyldur súkkulaðifram leiðandanum fræga með sama nafni. Walter Tobler kom fyrst til fslands áfið 1952'— ékki til að kvikmynda, enda hafði hann þá naumast snert á kvikmynda vél, heldur til að leita ævintýra f fjarlægu landi. Hann hafði áð ur ferðast um öll Norðurlöndin og lfkaði þar vel. Hafði honum dottið í hug að fara til Kanada en kom við á leiðinni á íslandi og ferðaðist hér eitthvað um. En eftir að hingað kom féll hon um dvölin svo vel að hann á- kvað að halda kyrru fyrir og hætta við Kanadaferðina. Hann dvaldi hér eitt ár, lengst af á bóndabæ norður f Skagafirði og vann þar fyrir sér við öll venju leg sveitastörf. I hjáverkum tók hann kvikmynd af því sem fyr ir augun bar og honum þótti sér kennilegt eða fallegt. Þegar hann kom heim til sín aftur að ári liðnu og hafði skoðað kvik- myndina sína, fékk hann strax löngun til að fylla hana og bæta Hann lagði þvf leið sína hingað aftur f svartasta skammdeginu 1956 og fór þá strikbeint austur að Aðalbóli f Hrafnkelsdal, einu afskekktasta byggðu bóli á öllu Islandi. Þar var hann um vet- urinn og nokkuð frameftir sumri og hjálpaði til við bú- störf. Hann sagði sér vera það minnisstætt æ sfðan þegar hann kom fyrst að Aðalbóli. Hann sagðist hafa farið einhvem tfma í janúar upp úr Fljótsdal, en varð seint fyrir og skall á hann myrkur uppi á heiði. Eftir það fór hann eftir kompás. Hann var á skíðum og dró föggur sfn- ar á sleða. Allt f einu kom hann fram á fjallsbrún og sá ljós á einum stað niður í dal- botninum. Hann vissi að það hlaut að vera Aðalból, og var fljótur að brupa niður brekk- umar, enda allt á kafi í snjó og skfðafæri gott. Hann sagðist ekki gleyma þvf hve fólkið á Gisela Landolt. stundum fyrir mörg hundruð manns. Ég hitti Walter Tobler á dög- unum. Hann var þá nýkominn heim frá Nýja-Sjálandi með unga blómarós f eftirdragi sem hann hafði kvænzt. Hann bjóst við að fara þangað suður aftur og liklega setjast þar að fyrir fullt og allt. Það hefði þó einn galla — Nýja Sjáland var svo langt frá Islandi. Bót í máli væri þó að þar væru eldfjöll og jöklar eins og hér, fossandi lækir og beljandi ár, — meira að segja eiga Ný-Sjálendingar sína Surtsey. Hans Nick Hina svissnesku kvikmyndina frá íslandi hef ég ekki séð — aðeins heyrt um hana talað, og maður sem sá hana sagði mér að hún væri meistaraverk. Hann sagðist aldrei hafa haft neinn áhuga á íslandi fyrr en hann sá þessa kvikmynd — þó aðeins hálfgerða (og það er hún enn) — og nú sagði hann að það héldu sér engin bönd fyrr en hann værj búinn að sjá þetta töfraland, sem hann hefði séð á léreftinu. Höfundur þessarar kvikmynd- Framhald » bls 4

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.