Vísir - 09.06.1965, Blaðsíða 8

VISI R . Miðvikudagur 9. júní 19CT.
vrm
VISIR
Ojgefandi: Blaðaútgáfan VISIF
Ritstjóri- Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjðri: Axe) Thorsteinson
Fréttastjóran Jónas Kristjánsson
Þorsteinn O Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 80 kr. á mánuði
í lausasölu 7 kr. eint. — Simi 11660 (5 linur
Prentsmiðja VIsis - Edda h.f
Samningarnir
Kaupgjaldsmálin hafa löngum verið mönnum við-
kvæm og auðvelt að stofna til æsinga út af þeim.
Þetta hafa kommúnistar óspart notað sér um allan
heim, því þeir þykjast sem kunnugt er vera forsvars-
menn launþega og verkamanna, þótt harla lítið verið
úr þeirri umhyggju þar sem þeir ná völdum. Vinnu-
deilur hafa verið of tíðar hér á íslandi síðustu ára-
tugina og ævinlega haft illt í för með sér fyrir alla
þjóðina. Við erum t. d. enn að súpa seyðið af verk-
föllunum miklu 1955, því til þeirra má að mörgu leyti
rekja það sem aflaga fer í efnahagsmálum okkar nú.
Júní-samkomulagið í fyrra var stórt spor í rétta
átt og markaði þáttaskil í aðferðum við lausn þessara
mála. Ríkisstjórnin hefur margsinnis lýst sig reiðu-
búna til þess að vinna nú að lausn á sama grund-
velli, en hún vill, samkvæmt yfirlýstri stefnu sinni
í upphafi, að verkalýðsfélögin og atvinnurekendur
komi sér sjálf saman, ef unnt er. Þegar tilraunir
þeirra mistakast kemur til kasta stjórnarinnar. Það
virðist hafa legið í loftinu undanfarnar vikur og.
mánuði, að verkamenii ksei-'ðu sig'nekkivum að-rfana
út í verMóíl, erida værí 'það égt^'þiejp'r 07'
næg atvinna er á boðstólum og líkur til að samn-
ingar náist án slíkra aðgerða.
Líklega er það rétt sem sumir segja, að alltof mik-
ið sé skrifað í dagblöð um kaupgjaldsmálin, þegar
samningar eru í undirbúningi. Sum þau skrif eru
sízt til þess fallin, að greiða fyrir sanikomulagi, ef
mark er tekið á þeim. T. d. voru viðtölin, sem
Þjóðviljinn var að birta fyrir hátíðina harla ólíkleg
til góðra áhrifa á einn eða annan, sem um málin
fjalla. Að sönnu voru þau svo ofstækisfull, að fæstir
munu hafa tekið þau alvarlega, en þó eru til meðal
verkamanna einstaklingar, sem hafa drukkið í sig
æsingaskrif Þjóðviljans líkt og þessir menn, sem
fengu að láta Ijós sitt skína í fyrrnefndum viðtölum.
Slagorð kommúnista og ruddalegar hótanir ættu
engan hljómgrunn að fá í siðuðu þjóðfélagi. En þeim
er nokkur vorkunn, sem lesa aðeins Þjóðviljann og
halda að þar sé allt satt og rétt, sem skrifáð er. En
þeir sem hafa víðari sjóndeildarhring, vita að þess-
ar baráttuaðferðir eru úreltar og eiga ekki við hjá
siðuðu fólki.
Langflestir verkamenn vilja leysa kaupgjalds-
málin með friðsamlegum hætti, en hitt er líka kunn-
ugt, að til eru nokkrir pólitískir ofstækismenn, sem
ekki vilja samkomulag, af því að þeir halda að þeir
geti veitt fáein atkvæði á því að stofna til verkfalla.
Þeir fengu, sem betur fór, ekki vilja sínum fram-
gengt í fyrra, og munu flestir nema þeir sjálfir vera
á einu máli um, að það hafi verið gæfa fyrir þjóðina.
Langvinn verkföll um hábjargræðistímann væri ein-
hver mesta ógæfa, sem yfir efnahagslífið og atvinnu-
vegina gæti dunið.
KRISTJÁNSSON: Á MIÐVIKUDAGSKVOLDI
'U’inn af fremstu embættis-
mönnum þjóðarinnar sagði,
þegar hann hafði hlustað á
„Friendship-ræðu“ Arnar O.
Johnson, forstjóra Flugfélags ís-
lands, þar sem hann vó að Loft-
leiðum, að þetta væri bezta
ræða, sem hann hefði heyrt síð-
an 1908. Og einn ráðherranna
sagði: Þessi ræða veldur þátta-
skilum. Héðan í frá segja menn
það, sem þeir meina.
Sambærilegar yfirlýsingar
væru viðeigandi um „Pelabarna-
ræðu“ Kristjáns Guðlaugssonar,
stjórnarformanns Loftleiða þeg
ar hann svaraði ræðu Arnar.
Hvers vegna deila þessir menn
opinberlega um fyrirtæki sín?
Hvers vegna urðu kassagerða-
blaðaskrifin, Eimskips-Jökla
striðið og deilurnar um Einar
rika og almenningshlutafélagið
hans?
Undanfarna áratugi höfum við
ekki átt slíkum yfirlýsingum að
venjast.
Þögnin hefur ríkt um fyrir-
ætlanir stjórnarvalda og fyrir-
tækja. Málefnin hafa ekki verið
borin á torg.
Tj’yrirtækin, sem hafa átt
velgengni að fagna á síðustu
áratugum, hafa yfirleitt verið
fjölskyldufyrirtæki, svo ekki
hefur verið við að bUast, að
stjórnendur þeirra vildu upp-
lýsa almenning neitt um áform
sín né gerðir.
Tilkoma samvinnufélaganna
olli hér engri breytingu, þótt
undarlegt megi virðast. Nú er
svo komið, að eigendur sam-
yinnyfélaganna, almenningur . í
‘ yggiSum landsins, veit. Utið um
enfrig^mál óg staffsemi sam-
vinnufélaganna, svo ekki sé tal-
að um mál höfuðsins sjálfs SÍS. í
rauninni er það rekið sem einka
fyrirtæki forstjóranna og nokk-
urra manna í Reykjavík ,og eig-
endurnir úti um iand fá ekki
að reka þar nefið niður I fjár-
mál né annað. Þögnin hefur
ríkt þar engu sfður en I einka-
fyrirtækjunum.
Og ríkið lagði heldur ekki í
vana sinn að upplýsa almenn-
ing um áætlanir. Gilt hefur for-
® múlan: „Það er því miður ekk-
ert hægt að segja um þetta mál,
því ákvörðunin hefur ekki verið
tekin“. Almenningur hefur fyrst
haft veður af málunum,
þegar endanleg niðurstaða
var fengin, og engu hægt
að breyta. Þótt þetta sé í hróp-
legu ósamræmi við lýðræðislega
hugsun hefur þetta verið við-
tekin venja hér. Almenningur
hefur ekki verið kvaddur til að
AÐ
ÞEGJA
EÐA
SEGJA
hugsa um málin með valdhöf-
unum, fylgjast með þróun
mála, meðan þau voru að ger-
ast ■'
í gamla daga hefði rikisstjóm
in birt tilkynningu einn góðan
veðurdag um, að sami.ð hefði
verið um byggingu alúmínverk-
smiðju við svissneskt fyrirtæki
og ákveðið hefði verið
að virkja Þjórsá við Búr-
fell í því skyni. Og þessi yfir-
lýsing hefði komið eins og
þruma úr heiðsklru lofti.
jVú varð þetta ekki raunin
^ Almenningi hefur verið gef-
inn kostur á að fylgjast með alú
mínmálinu frá byrjun, og hon-
um hefur verið gefið tækifæri
til að leggja orð i belg. Þannig
hefur alúmínmálið fengið að
þróast með víxlhrifum rikisvalds
og almenningsálits. Þetta er eðli
lega leiðin, en því miður heyrir
alúmínmálið til undantekn-
inga enn sem komið er.
Það er ekki í málum hins
opinbera heldur í einkafyrirtækj
unum, sem mest hefur borið á
nýja tímanum í þessum efnum.
Kassagerð Reykjavikur og
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
deildu um kassagerðaráform SH
og margir létu þar ljós sitt skina.
Eimskipafélag íslands og Jöklar
h.f. deildu um taxta á flutningi
frystivara og margir lögðu álit
sitt á vogina. Einar Sigurðs-
son deildi á opinberum vett-
vangi við menn úti í bæ um
nýstofnað aimenningshlutafélag
um útgerð fiskiskipa. Og Flug-
félag íslands og Loftleiðir deila
um allt milli himins og jarðir.
Og allt þetta hefur gerzt á einu
ári.
Ekki er ég dómbær á, hvað
veldur þessari breytingu á af-
stöðu valdamanna í fyrirtækj-
um og í ríkisvaldinu til almenn-
ingsálitsins. Ef til vill stafar
hún af aukinni þátttöku fyrir-
tækja, sem margir eigendur eru
að, í atvinnulífinu. Stjórnir þess
ara fyrirtækja vilja taka afdrifa
ríkar ákvarðanir og reyna að
ná á opinberum vettvangi til
hinna dreifðu hluthafa tii að
vinna fylgi þeirra við þessar á-
kvarðanir. Síðan breiðist þessi
aðferð út.
Þetta var illa rökstudd til-
gáta, en um hitt efast ég ekki, -
að afleiðingarnar af þessum
nýjú'venjum verða víðtækar ef
haldið verður áfram á sömu
braut. Þær verða til þess að
drepa niður tortryggni og sögu
sagnir. íslendingar hafa jafnan
trúað ríkisvaldinu til hinna
verstu glæpaverka, enda hafa
þeir oft haft ástæðu til að ætla,
að farið hafi verið á bak við þá.
íslendingar hafa einnig lengi
verið veikir fyrir sögusögnum
um, að fyrirtæki hefðu ekki allt
sem hreinast ' pokahorninu.
Það mun áreiðanlega hreinsa
andrúmsloftið, ef heilögu kýrn
ar verða látnar hverfa og menn
fara að segja það, sem þeir
meina.
Loftleiðir beita sér fyrir al-
menningshlutafél. umhótel
Segja að ekki veiti af öðru 200 herbergja hóteli
Loftleiðir hafa ákveðið að
beita sér fyrir því að stofna
almenningshlutafélag um hót-
elrekstur í Reykjavík. —
Á aðalfundi félagsins, sem
haldinn var fyrir helgi var sam
þykkt að fela stjóm félagsins
að hafa forgöngu um það. Er
greinlegt að Loftleiðir ætla að
ráðast í þetta til viðbótar vlð
það hótel sem þeir ero að
reisa úti á Reykjavfkurflug-
velli.
Sem kunnugt er þá eru Loft
leiðir nú að byggja 200 her-
bergja hótel á Reykjavfkurflug-
velli og er búizt við að það
verði tilbúið næsta ár.
En nú segja Loftleiðamenn:
— Sýnilegt er, að stórauka
þarf gistirúm í landinu og
stefna ber að því að koma f
byggingu hóteli með a. m. k.
200 herbergjum á næstu 2 ár
um til viðbótar því hóteli, sem
nú er í smíðum.
Fundurinn ályktar, að vegna
mikillar fjárfestingar félagsins
í flugvélum og hóteli og með
tilliti til þess. að ákjósanlegt
er að gefa almenningi kost i
að leggja fram fé í atvinnu-
rekstur almennt, verði sú leið
farin, að félagið hafj forgöngu
um stofnun almenningshiiit'
félags um nýtt 200 herbergja
hótel i Reykjavfk, sem tekið
yrði i notkun ekki sfðar en
innan 3-4 ára.
/■