Vísir - 11.06.1965, Blaðsíða 9

VlSIR . Föstudagur 11. júní 1965.
91
Aðild að Fríverzlunarbandalag-
inu og íslenzkt efnahagslíf
Tekjuöflunarkerfi rikisins þarf að gera einfaldara
— Það er höfuðmark-
mið að tryggja sem hag-
stæðasta sölu íslenzkra
sjávarafurða á erlend-
um mörkuðum. Og það
er frumástæðan til þess
að ríkistjórnin hefur
það mál nú til rækilegr-
ar athugunar hvort ekki
sé ráðlegt að ísland ger-
ist aðili að Fríverzlunar
bandalagi Evrópu, sagði
Magnús Jónsson fjár-
málaráðherra á fundi
Verzlunarráðs íslands í
gær.
Fjármálaráðherra rakti ítar-
lega hvaða ástæður og hvaða
rök mæltu með því að nú
hefði verið gerð athugun á því
hvort aðild íslands að Fríverzl-
unarbandalaginu (EFTA) væri
ráðleg.
í þvi efni réðu sjávarútvegs-
málin úrslitum fyrir íslendinga
Sem dæmi um það hvemig við-
horfin væru í þeim efnum
mætti taka að árið 1964 hefð-
um við orðið að greiða 16 millj
krónur í tolla af fiskútflutningi
okkar til Bretlands umfram það
sem Fríverzlunarbandalagslönd-
in hefðu þurft að gréiða af
sama magni. Gagnvart þeim
væri fisktollurinn þar aðeins
3% en 10% gagnvart okkur,
sem utan bandalagsins stæðum
56% af fiskútflutn'ingi til Frí-
verzlunarbandalagsins kæmi
undir þessi tollamismuna-
ákvæði bandalagsins.
\
Stöndum á berangri.
Samdóma álit allra þéirra
sem með markaðsmálum álf-
unnar hefðu fylgzt væri það, að
eins og sakir stæðu værum við
á berangri f viðskiptaefnum og
æskilegt væri að við tækjum
þátt í einhverju efnahags-
bandalagi utanrikisviðskiptum
okkar til framdráttar. Höfuð-
nauðsyn væri okkur að geta
selt útflutningsframle’iðsluna
á sem hagstæðustu verði, en
augljóst væri að þróunin í við-
skiptamálum álfunnar væri sú
að þeim þjóðum, sem utan
bandalaganna stæðu væri þar
gert mjög erfitt fyrir. Nú fyrir
nokkrum dögum hefði Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna
bent á þessa staðreynd í sam-
þykkt og ítrekað að við mikla
erfiðleika væri að etja f Bret-
landi við sölu islenzks fisks
þar og væri ástandið mjög al-
varlegs eðlis.
Eins og sakir stæðu hefðu
lönd Fríverzlunarbandalagsins
lækkað grunntolla sína um
70%. Og þann 1. janúar 1967
yrðu þeir með öllu afnumdir
Hér væfi fyrst og fremst um
verndartolla að ræða.
FjáröflunartoIIar væru eftir
sem áður leyfðir, ef innflutta
varan væri ekki hærra tolluð,
en vara framieidd i landinu
sjálfu. Þrátt fyrir þetta væri
þó heimild að finna í samningi
Fríverzlunarbandalagsins um
beitingu tolla í bili ef erfitt
efnahagsástand krefðist þess.
Væri dæmi um það innflutn-
ingstollurinn sem brezka stjórn
in setti á fyrir áramótin, en
mjög harðlega var gagnrýndur
þó innan bandalagsins.
Innan efnahagsbandalaganna
væri gert einnig ráð fyrir því
að styrkir og niðurgreiðslur
væru takmarkaðir. Þó væru
niðurgreiðslur á landbúnaðaraf
ráðlegt væri fyrir íslendinga að
gerast aðila að bandalaginu.
Það hefði þá ekki þótt ráðlegt
enda verið óvíst um framtíð
þess og Bretar haft hug á að-
ild að Efnahagsbandalaginu.
Þá hefði sú ákvörðun verið
tekin að gerast aðili að GATT,
hinu alþjóðlega tollabandalagi.
Ýmsar vonir hefðu verið bundn
ar við viðræður, sem farið hafa
fram innan þess um allsherjar
tollalækkanir, Kennedyviðræð-
urnar svonefndu. Nú lægi hins
Magnús Jónsson fjármálaráðherra flytur erindi sitt.
urðum heimilaðar, enda tíðkuð
ust þær í flestum löndum álf
unnar.
Árangurslitlar
tollalækkunarvið-
ræður GATT.
Frá árinu 1948 hafði ísland
verið að'ili að Efnahagssam-
vinriustofnuninni í París (O.E.
C.D.). Það hefði þó ekki verið
fyrr en efti. 1960 að við hefð-
um farið að taka þátt í störfum
stofnunarinnar á eðlilegum
grundvelli og síðan hefði frjáls
ræði í viðskiptum aukizt veru-
lega hér á tandi í samræmi við
tilgang stofnunarinnar.
Við stofnun Fríverzlunar-
bandalagsins hefði verið látin
fara fram athugun á því hvort
vegar ljóst fyrir að árangri
af þeim væri ekki að vænta
mik'ils á næstunni.
Þettá hefði leitt til þess að
ríkisstjómin hefði nú aftur haf
ið athugun á því hvort skyn-
samlegt væri að sækja um að-
ild að Fríverzlunarbandalaginu
Áður hafði það gerzt að sótt
hefði verið um tollaniðurfell-
ingar á íslenzkum fiski I 3ret-
landi, þótt við stæðum utan
bandalags'ins, en því hefði ver
ið synjað.
Undanþága varð-
andi austur
viðskiptin.
Ljóst væri að einn Þrándur I
Götu aðildar að bandalaginu
væru viðskipti okkar við Aust-
ur-Evrópuríkin, þar sem þau
færu ekki fram á frjálsum
grundvelli. Þessi viðskipti væru
hins vegar útveginum og þjóð-
arbúinu mikilvæg. Að visu
hefð'i mikilvægi þeirra farið
minnkandi. Árið 1959 hefði
34% af heildarútflutningi okk-
ar farið til Austur-Evrópuland-
anna en í fyrra aðeins 14%.
Hins vegar væri ljóst að ef
við gerðumst aðilar að Fríverzl
unarbandalaginu yrðum við að
fá undanþágu hjá bandalaginu
varðandi þessi viðskipt'i.
Áhrifin á iðnaðinn.
Þá gerði ráðherrann grein
fyrir því hver áhrif aðild að
Fríverzlunarbandalaginu myndi
hafa í íslenzku efnahagslífi.
Þau áhrif væru fyrst og
fremst tviþætt:
1. Áhrifin á fjáröflun ríkis-
sjóðs og
2. Áhrifin á íslenzkan iðnað.
Sé fyrst litið á aðstöðu iðn-
aðarins, væri Ijóst að hann
nyti meiri tollvemdar en iðn-
aður flestra annarra þjóða. Is-
lenzki iðnaðurinn ætti við erfið
andamáUað;gUma .og /wgrj -þat.
sem hánn hetöi, tynr tram-
leiðsluvörur' sínar.
Talið væri að árið 1964
hefðu verið fluttar inn vörur
fyrir 1 milljarð króna, sem
keppa við íslenzka iðnaðar-
framleiðslu. Ljóst væri því að
ef 'iðnaðurinn ætti að geta
keppt innan tollabandalags
yrði að fella niður hráefnistolla
en þeir hefðu numið 276 millj.
kr. á sl. ári. Og einn'ig yrði að
fella niður vélatolla iðnaðarins
og væri sú tala ásamt hráefnis
tollinum samtals 342 millj. kr.
Myndi tekjutap ríkissjóðs
þvl nema þéirri upphæð I þess-
um tveim tollgreinum. Auk
þess væri á það að lita að vör
ur sem yrði að flytja inn frá
Fríverzlunarbandalagslöndun-
um veita rikissjóð'i I dag um
200 millj. kr. tolltekjur. Þær
tekjur myndu einnig smám sam
an hverfa.
Af þessu væri ljóst að aðild
að Fríverzlunarbandalaginu
myndi hafa mikið tekjutap í
tollum fýrir ríkissjóð í för með
sér. Sæist það bezt ef á það
væri litið að 1964 hefðu tolla-
tekjur rikissjóðs numið 1480
m'illj. krórta og verið um helm-
ingur heildartekna ríkisins.
Framleiðslan
höfuðatriðið.
En það væri hins vegar aug-
ljóst að ekki þýddi að spyrna
við þróuninni i tollamálum Evr
ópu. Snurr't'><?in væri hér fyrst
og fremst hvað væri hagstæð-
asta leiðin fyrir fslendingá, þeg
ar á heildarmvndina væri litið.
Höfuðnauðsynin væri að geta
selt framleiðslu þjóðarbúsins
á hnqstæðu verði.
Ef til aðildar kæmi yrði ís-
e- iðnaður að fá nægan
aðlö" •"'•tíma. Taka vrði upp
nýjar iðngreinar með betri sam
keppnisaðstöðu en tfðkast I da®
í heild yrði að skapa iðnaðin-
um þá möguleika aö
keppt við erlenda vörn ðn wro
legrar tollvemdar.
Það mætti aldrei gleymast
sagði ráðherrann, afl tn&v
staða lífskjarabótanna vsri
framleiðslan og gengi hennar.
Það þyrftu menn að hafa efst
í huga þegar þeir veltu fýrir
sér spurningunni um aðild okk
ar að Fríverzlunarbandalaginu.
Einfaldara
tekjuöflunarkerfi.
Þá vék fjármálaráðherra 1
ræðu sinnj að viðhorftmum I
skattamálum. Kvað hann tekju
öflunarkerfi rikissjóðs nú statt
á tímamótum. Endurskoða yrði
skattinnheimtukerfið og gera
það allt einfaldara í sniðum.
Finna yrði það form á skatt-
heimtu að ekki þurfi að gera
breytingar á því ár frá ári, þótt
verðbólgan væri I því efni vissu
Iega þröskuldur á veginum.
Margt hefði áunnizt í þess
um efnum á undanförnum ár-
um og hefði t.d. stofnun Gjald
heimtunnar verið t'il mikilla
bóta. Þá væri og sjálfsagt að
kpma á staðgreiðslu skatta, en
• það fyrirkomulag hefði verið
undirbúið á síðustu árum.
Þá varpaði fjármálaráðherra
fram þe'irri spumingu hvort
skattar hér á landi væm óhóf-
lega háir miðað við önnur
lönd. Það kvað hann ekki vera.
Hinir beinu skattar ríkisins
væm ekki miklir hér. Og veru
lega hefði áunnizt á því sviði
að létta skatta fyrirtækja og
atvinnurekstursins sem áður
hefði verið óbærilegur. Þróun-
in hér á landi sem erlendis
hefði á síðustu ámm beinzt
mjög inn á þá braut að lækka
beinu skattana, en afla fremur
fjár með óbeinum sköttum. Ár-
ið 1959 hefðu beinir skattar
hér á landi numið 15% af he'ild
artekjunum en árið 1964 aðeins
10%.
Þá hefðu einnig á síðustu ár-
um verið gerðar ráðstafanir til
bóta í málefnum sveitarfélag-
anna, sem miðuðu að því að
þau þjrrftu ekki að fá tekjur
sfnar með beinum sköttum f
sama mæli sem áður var. Til
þeirra rynni nú 150 millj. kr. af
söluskattinum og verðtolli. Auk
þess væri þéim ætlaðar tekjur
f vegalögum sem næmu á
næstu 4 ámm 130 millj. kr.,
sem teknar væru með óbeinum
sköttum.
Virðing fyrir
lögunum.
I niðurlagi máls síns sagði fjár-
málaráðherra að nauðsyn bæri
til þess að ríkið ræki sann-
gjama og réttláta stefnu í fjár
málum í hverjum tfma. Þar á
móti yrðu borgararnir að virða
lögin bannig að hollt andrúms-
loft skapaðist í þjóðfélaginu.
Skattheimta ríkisins væri undir
staðan undir eflingu og við-
haldi bess menningarþjóðfélags
sem við viljum hafa í okkar
landi. þvf velferðarþjóðfélagi,
sem við höfum byggt á undan-
förnum árum.