Vísir - 28.06.1965, Blaðsíða 9

V I S I R . Mánudagur 28. júní 1965.
Q
★
fjann 20. ágúst verður í
” þriðju deild Eystri Lands-
réttar í Kaupmannahöfn, háð
merkilegt dómþing, sem fylgzt
mun verða með um allt ísland,
þótt sjaldnast gefum við gaum
störfum þess danska réttar. Þá
verður stefna stjórnar Árna-
safns í handritamálinu tekin
fyrir fyrsta sinni í réttinum.
Þar verður mættur Christrup
hæstaréttarlögmaður, sem með
málið mun fara af hálfu vís-
indamannanna í stjórn Árna-
safns, í sínu bezta pússi með
skjalatösku úttroðna af réttar-
skjölum. Af hálfu menntamála-
ráðuneytisins danska mætir þar
lögfræðingur þess, sem á
dönsku emættismannamáli
nefnist „kammeradvokaten"
Snjall lögmaður
næðis til smábústaðar. Þar var
niðurstaðan sú sama, í Hæsta-
rétti, ríkið var sýknað af
kröfunum.
Þannig hefur Hæstiréttur
Danmerkur aldrei komizt að
þeirri niðurstöðu að lög brytu
i bág við stjórnarskrána í
þeim fimm málum, sem til
hans kasta hafa komið í því
efni. Þrátt fyrir það verður vit-
ánlega ekki sú ályktun af því
dregin að í sjötta skiptið hljóti
dómur hans að falla á sama
vég, en stjórn Árnasafns telur
að handritalögin brjóti í bág
við ákvæðið í 73. grein stjórn-
arskrárinnar um friðhelgi eign-
arréttarins. En engu að síður
er Ijóst að bæði lögfræðilegir
ráðunautar ríkisstjórnarinnar
dönsku og fjölmargir lögfræð-
ingar danskir telja að fullyrð-
ingar Christrups og stjórnar
Árnasafns séu ekki á rökum
reistar. í öllum fimm málunum
sem hér voru nefnd var megin
athugunarefnið það hvort nægi
En hitt er verra að veitinga-
hús landsins fá ekki þann mat,
sem þau telja skyldu sína að
hafa á sínum matseðlum og sá
matur er ekki til í landinu.
Konráð Guðmundsson hinn öt-
uli og framtakssami veitinga-
maður á Hótel Sögu hefur ný-
lega lýst erfiðleikum veitinga-
húsanna í þessu efni. Holda-
nautakjöt fæst ekki nema af
mjög skomum skammti vegna
þess að svo fá holdanaut eru til
í landinu og innflutningur
þeirra ekki leyfður.
Og ástandið er litlu betra í
fiðurfjármálum. Hér hafa að
vísu risið upp ágæt anda og
kjúklingabú á síðustu árum,
sem framleiða fiðurfé eftir vís-
indalegri forskrift með aðstoð
nýtízkulegs vélakosts. En sá
böggull fylgir hér skammrifi
að þetta er ung atvinnugrein
og framleiðslan fullnægir
hvergi nærri eftirspurninni.
Afleiðingin er sú að veitinga-
hús og hótel borgarinnar geta
unum leyfi til þess að fram-
kvæma það sem þau hafa beð-
ið um: að fá að flytja inn
fuglakjöt og nautakjöt til þess
að hafa á borðum sínum. Eng-
inn spónn er tekinn með því
úr aski íslenzkra bænda. Þeirra
efnahagur er ekkert við það
skertur. Enga' röksemdir virð-
ast því finnanlegar gegn þeirri
ráðstö.öfun, og vissulega
mundi hún gera líkurnar fyrir
því minnj að fiðurfénaður væri
ólöglega til landsins fluttur.
Lífeyrissjóöur:
Stórfellt framfaramál
Frá því hefur áður verið
skýrt hér í blaðinu að í gangi
er athugun á því hvort ekki sé
ÚR DAGBÓK
veruleg hækkun frá því sem
er í dag.
Auðvitað verður að gjalda
varhug við þvi að útgjöld rík-
isins aukizt í sífellu og hér á
landi ber vissulega að rifa segl-
in í þeim efnum, meðan ein-
staklingar og félög eru svo
umsvifamikil í fjárfestingu og
framkvæmdum sem raun ber
vitni. En hér þarf að velja
af kostgæfni og fyrirhyggju.
Hvað á að framkvæma og hvað
á að láta bíða? Vissulega má
ekki binda þjóðinni of mikla
baggja í tryggingarútgjöldum.
En lífeyrissjóður fyrir alla ís-
lendinga er þó slíkt þurft-
armál að það ætti að ganga
fyrir flestum öðrum fram-
kvæmdum á vegum ríkisisins.
Innan skamms mun Haraldur
Guðmundsson, fyrrverandi ráð-
herra, skila álitsgerð um mál-
ið sem hann vinnur nú að af
hálfu ríkisstjómarinnar. Gefst
þá kostur á að hyggja nánar
að því og rita um það frekar.
750 krónur á dag

BLAÐAMANNS
Christrup er einn af kunn-
ustu lögfræðingum Danmerkur,
þykir harður í hom að taka og
ekkert lamb að leika sér við.
Hefur hann m. a. fyrr flutt
mál gegn danska ríkinu, sem
mikla athygli hafa vakið og
ítarlega verið rakin í blöðum.
Fyrir málssóknina í handrita-
málinu mun hann fá 150 þús-
und danskar krónur, eða um
eina milljón íslenzkra króna,
en hann er einn þeirra danskra
lögfræðinga sem hæst laun
getur heimtað fyrir þjónustu
sína, vegna þess orðs sem;af
honum fer með harðskeyttum
málafærslumanni.
Aldrei ógilt lög
En handritamálinu mun
Christrup eiga við ramman reip
að draga, Aðeins fimm sinnum
áður hafa verið á það bornar
brigður fyrir dómstólum f
Danmörku að lc væru í sam-
ræmi við stjórnarskrá landsins.
Og í öll skiptin hafa danskir
dómstólar komizt að þeirri nið-
urstöðu að hin umdeildu lög
væru í fulli’ samræmi við
stjórnarskrá landsins. Þær
niðurstöður bera vott um að
danskir dómstólar sýna hina
ítrustu varkárni er þeir eru
beðnir um að ómerkja lög sem
þjóðþingið hefur sett á þeim
grundvelli að þau séu stjórn-
staklingum. Fjórða málið
þessa efnis spruttu vegna laga-
setningar árið 1919, en með
þeim lögum voru sjóðir og rfk-
iseigur ýmsar fengnar ein-
staklingum. Fjórða málið
spratt vegna lagasetningar árið
1933 um aldurshámark dóm-
ara. í því máli töldu dómararn-
ir að ekki mætti skerða efna-
hagsstöðu þeirra með lögunum
og ætti hún að vera slík sem
hún tíðkaðist áður en lögin
voru samþykkt. Hér komst
Hæstiréttur að öndverðri nið-
urstöðu og taldi lögjn ekki
stjómarskrárbrot. Fimmta mál-
ið spratt út af samþykkt laga
árið 1949 um útvegun jarð-
legar og réttmætar bætur
hefðu verið greiddar stefnend-
unum samkvæmt ákvæðum
þeirra laga, sem stjórnarskár-
brot voru af þeim talin vera.
í handritamálinu standa sakir
hins vegar þannig, að engar
bætur " -u ákveðnar vegna af-
hendingar handritanna. Er það
megin uppistaðan í stefnu
Christrups að hér sé rangt að
farið og um brot á eignarréttar
ákvæði stjómarskrárinnar að
ræða. Og það sem gerir þetta
atriði enn erfiðara úrlausnar
er að í þessu máli er krafizt
bóta fyrir menningarverðmæti,
sem ekki verða metin til fjár
á sama hátt og þau verðmæti
sem ágreiningur reis um i
hinum fimm fyrri málum. Má
þó reyndar við því búast að
stjórn Árnasafns meti handrit-
in til peningagildis til rökstuðn
ings kröfu sinnar og verður
fróðlegt fyrir íslendinga að sjá
þær tölur þegar þar að kemur,
þótt væntanlega verði þær
aldrei skráðar landinu til hagn-
aðar á gjaldeyrisskýrslur, er
afhendingin fer fram.
Leyfum erlent fiöurfé
Undanfama daga nafa les-
endur fylgzt með þeim fregn-
um sem blöðin hafa birt um
kjötskortinn í verzlunum, og
reyndar þekkir hver húsmóðir
hann ar eigin reynd.
Það kostulega í málinu er
það að þótt kjöt skorti í verzl-
unum er nóg til af því f land-
inu, en einhver ótætis stöðvun
virðist komin á línuna sem
liggur i verzlanirnar. Úr því
verður sennilega bætt af þeim
landsfeðrum sem um dreif-
ingu Iandbúnaðarafurða fjalla.
ekki boðið gestum sínum þann
mat sem þau og þeir helzt
kjósa. Á sama tíma og þetta
Konráð Guðmundsson: Flytj-
um inn fiðurfé og holdanaut.
gerist heyrist hvarvetna talað
um það að nauðsynlegt sé að
bæta viðurgjörninginn við
G. L. Christrup: Milljón fyrir
handr'tamálið.
ferðamenn sem hingað leggja
leið sína. ->eir voru á síðasta
ári ..m 20.000 talsins og fer
fjölgandi ár frá ári.
Þess vegna sýnist það ekkert
áhorfsmál að veita veitingahús-
ráðlegt að stofna hér á landi
lífe$-issjó&,,/ýífefi^jav landsr,,7
menn.
Þetta er hin þarfasta hug-
mynd og hefur Vísir áður lagt
til að henni yrði komið í fram-
kvæmd. Nú eru starfandi hér
á landi fjölmargir lífeyrissjóðir
og er ekkert nema gott eitt
um starfsemi þeirra að segja.
En margar stéttir og starfs-
hópar standa utan þessara líf-
eyrissjóða og njóta engra rétt-
inda, nema hinna lögbundnu
eftirlaunaréttinda almanna-
trygginga. Meðal þeirra eru
ýms'" þær stéttir sem
mesta þörfina hafa fyrir
Iífeyrisréttindi í auknum mæli,
vegna þess að þær eru tekju-
lægstar, svo sem bændur og
verkamenn. Þess vegna sýnist
það hið mesta framfara og
nauðsynjamál að stofna lífeyr-
issjóð fyrir alla landsmenn,
sem þó ekki skerði starfsemi
þeirra sjóða sem fyrir em i
landinu.
Fordæmi Norðmanna
Inn á þessa braut hyggjast
nú frændþjóðir okkar á Norð-
urlöndum fara og telja með
réttu að hér sé ur,. eitthvert
mesta þjóðfélagsmálið að ræða
sem nú er á dagskrá.
í Noregi er ætlunin að slíkur
heildarsjóður taki til starfa
þann 1. janúar 1967. Eftir því
sem „Aftenposten" hermir
mun eftirlaunaupphapð norskra
hjóna þá nema á ári 8.100
norskum krónum, og er bað
Ástandið í vinnu og verka-
lýðsmálunum mun vera algeng-
asta umræðuefnið á heimilun-
um og á vinnustöðunum um
þessar mundir.
Flestir munu vera sammála
um það að að enginn fjöl-
skyldumaður geti dregið fram
lífið á 7—8 þúsund krónum á
mápuði, ívej,:. þótt hann sé
verkamaður. Rétt er að vísu
að það sem á er bent, að verka
menn beri mun meira en þetta
úr býtum vegna þess að mikil
yfirvinna og næturvinna sé í
boði. Því skal ekki neitað. En
hlýtur það ekki að vera mark
okkar allra, og inntak þjóðfé-
lagsframvindunnar þessi árin,
að allir geti lifað vel af átta
stunda vinnudegi? í þrældómi
njóta menn hvorki lífsins né
fagurra lista. Það þarf tíma til
að geta lifað eins og maður.
Ein leið út úr kaupgjaldsbar-
áttunni, í því formi sem hún
hefur áratugum saman tíðkazt
hér á landi, er ákvæðisvinnu-
fyrirkomulagið. Ég hygg að þar
liggi lykill mjög bættra lífskjara
ef rétt er á haldið. í einu norð-
anblaðanna sé ég frásögn frá
heimsókn í frystihúsið á Akur
eyri. Þar segir blaðamaðurinn
frá 16 ára stúlku, sem þar vinn
ur sumartímann og haft hefur
í kaup 750 krónur fyrir daginn
og 90 krónur á tímann. Vitan-
lega byggist þetta á miklum
dugnaði meðan unníð er. Og
íuðvitað eru ekki slíkar skorp
ur alla daga allt árið um kring.
En bendir þetta dæmi ekki ó-
tvlrætt í þá átt sem hér er
skynsamlagt að 'halda á sem
flestum sviðum vinnumarkaðar
ins?
Vestri.