Vísir - 29.06.1965, Blaðsíða 4

á
V í S I R . Þriðjudagur 29. júní 1965.
Hækkun bræSslusíldar-
verSsins nemur 21%
— Greinargerð oddamnnns yfirnefndar
¥erðlagsráðs, Bjarna Braga Jónssonar
Vísi barst í gærkveldi eftirfar-
í.ndi greinargerð fyrir atkvæði
oddamanns yfimefndar verðlags-
ráðs sjávarútvegsins í deilu um
verð bræðslusíldar fyrir Norður-
og Austurlandi sumarið 1965:
Greinargerð fyrir atkvæði
oddamanns yfirnefndar verðlags
ráðs sjávarútvegsins i deilu um
verð bræðslusildar fyrir Norð-
ur- og Austurlandi sumarið
1965.
Þau deiluatriði, sem vísað var
til yfirnefndar, má greina í tvennt,
annars vegar hvort gilda skuli eitt
eða tvö verð á veiðitímabilinu, og
hins vegar, hvert lágmarksverð
skuli úrskurðað. Hið fyrraermegin
regluvandamál, og felldi yfirnefnd
úrskurð um það, áður en verðið
var tekið til úrskurðar. Verður hér
gerð grein fyrir afstöðu odda-
manns til þessara atriða í sömu
röð.
SKIPTING í VERÐTÍMABIL.
Fyrir yfirnefnd lá eindregin
krafa fulltrúa kaupenda í verðlags-
ráði þess efnis, að verðtímabilin
yrðu tvö, með skil um 15. júnf,
og var sú krafa úrslitatilefni þess,
að deilunni var vísað til yfirnefnd-
ar.
Samkvæmt reglugerð um verð-
lagsráð sjávarútvegsins er veiði-
tímabil sfldar á Norður- og Austur-
landssvæðinu talið standa frá 10.
júní til 30. september. Þetta á-
kvæði hefur þá þýðingu, að ráð-
inu ber að leitast við að ákvarða
verð fyrir allt tímabilið.áðurenþað
hefst. En það bindur ekki hendur
verðlagsráðs eða yfirnefndar við
að skrá eitt og sama lágmarksverð
fyrir allt tímabilið. Enda hefur
ráðið, þegar henta þótti, skipt
veiðitímabilum sfldar á Suður- og
Vesturlandssvæði í fleiri verðtfma-
bil.
Um síld veidda á Norður- og
Austurlandssvæðinu utan tfmabils
ns 10. júnf til 30. september segir
svo í reglugerð: „Veiðist síld á
öðrum tíma á þessu svæði, skal
verðlagsráð ákveða verð á þeirri
síld.“
Lá því IjCst fyrir, að yfirnefnd
væri bær að fjalla um málið og á-
kveða, að eitt eða fleiri verð skuli
‘aka gildi. Var sá skilningur odda-
manns eigi vefengdur af öðrum
fulltrúum í yfirnefnd, enda þótt
lýst væri eftir því.
Fordæmi fyrri verðákvarðana
ærðlagsráðs og yfirnefndar hefur
verið á þann veg, að árin 1962 og
1963 var sumarverð bræðslusfldar
látið gilda frá 10. júní til 30. sept
ember, en árið 1964 var það Iátið
gilda á sumarsfldarvertíð án tíma-
bilsákvörðunar, þannig að verðið
gilti frá þvf að veiðarnar hófust
og meðan þær entust. Enda þótt
veiðarnar hæfust þá óvenjulega
snemma, hinn 31. maí, varð gildis-
tími verðsins ekki að ágreinings-
efni, þar sem síldin var þá óvenju-
lega feit svo snemma vors. Yfir-
standandi síldarvertfð hófst enn
fyrr, eða hinn 24. maí, og barst
sérstaklega mikið magn í fyrstu
hrotunni, eða alls um 454 þús. mál
til og með 14. júní og var síldin
sérstaklega mögur.
Reynslan af fituinnihaldi
snemmveiddrar sfldar á síðastliðnu
sumri getur ekki talizt fullnægj-
andi grundvöllur þess, sem vænta
mátti á yfirstandandi sumri. Al-
kunna er, að haust- og vorsíld
og ennfremur sumarsíld veidd við
Suðurland hefur allt annað fitu-
innihald en sumarsíld við Norð-
ur- og Austurland, og verður þvi
að skoðast sem önnur vara. Þessu
til sannprófunar fór yfirnefnd yf-
ir heimildir kaupenda um fitu-
mælingar snemmsumars allt frá
árinu 1955. Staðfestu þær heimild-
ir, að fituinnihaldið fer yfirleitt
ekki að komast f eðlilegt horf sum
arvertíðar fyrr en eftir miðjan
júní.
Með aukinni tækni við síldar-
leit og síldveiðar hafa skapazt skil
yrði til veiða yfir lengri tíma árs
og á fleiri og fjarlægari veiði-
svæðum en áður hefur verið, og
án þess að sú staðreynd breyti
nokkru um þau skilyrði, er ráða
fituinnihaldi síldarinnar á hinum
ýmsu árstíðum.
Verðákvörðun sumarsíldar bygg
ist á meðalútkomu afurða úr
hverju máli bræðslusíldar um fimm
undanfarin ár. Sú reynsla er að yf-
irgnæfandi hluta fengin af tímabil
inu frá því um miðjan júní, og veit
ir því ekki grundvöll til að byggja
á áætlun um afurðaútkomu vor-
síldar,
Gegn eindregnum mótmælum
fulltrúa kaupenda er því ekki fært
að gera kaupendum að skyldu að
greiða sai i verð fyrir vorsíldina
og samsvarar áætlaðri afurðaút-
komu sumarsíldar. Ekki verður
heldur talið fært að gera jöfnun á
milli vorsíldar og sumarsíldar.
Veiðar vorsíldarinnar falla mjög
misjafnt á bátaflotann í saman-
burði við sumarveiðarnar, án þess
að nokkur ástæða sýnist til að
valda verðjöfnun þeim bátum í hag
er hefja veiðarnar snemma, en öðr-
um í óhag. Sömuleiðis hefur skipt-
ingin á einstakar verksmiðjur
reynzt verulega misjöfn.
Niðurstaðan af hlutlægu mati
allra aðstæðna hlýtur því að verða
sú, að verðlagstímabilin verði tvö.
Eftir atvikum þykir rétt, að mörk
in séu sett á milli 14. og 15. júní.
ÁKVÖRÐUN VERÐSINS
Lög um verðlagsráð sjávarút-
vegsins mæla svo fyrir ,að meiri-
hluti atkvæða í yfirnefnd ráði úr-
slitum. Fordæmi er fyrir þvf, að
oddt iður skeri sjálfstætt úr um
ágreining deiluaðila, ef langt er á
milli úrslitakrafna þeirra og odda-
maður getur á hvoruga fallizt.
Oddamaður er bundinn þagnar-
skyldu um tilraunir sínar til að ná
Ósóttir
vinningar
17. júní var dregið í happdrætti
Krabbameinsfélagsins. Aðalvinning
urinn, sem var bifreið, kom á miða
nr. 32381 og hefur eigandinn gefið
sig fram. Hinn vinningurinn var
hjólhýsi og kom hann upp á miða
nr. 26201, og er sá vinningur ó-
sóttur. Eigandi miðans getur sótt
vinninginn á skrifstofu Krabba-
meinsfélagsins.
samkomulági og um afstöðu full-
trúanna í nefndinni að öðru leyti
en fram kemur við endanlegan úr-
skurð verðsins. Rejmt var til þraut-
ar að ná samkomulagi allra aðila
í nefndinni. En fyrir atbeina odda-
manns gátu kaupendur fallizt á
tillögur hans um, að verðið yrði
kr. 190.- á mál til og með 14. júní,
en kr. 220.- mál á tímabilinu 15.
júní til 30. september, en við síð-
ara verðið bætist gjald skv. sér-
stökum lögum kr. 15.- á mál.
Hækkun sumarverðsins frá fyrra
ári nemur 21% ef miðað er við
bæði verðin án tillags í flutninga-
og jöfnunarsjóð, en 27% ef þau til
lög eru meðtalin.
Við samningu þessara verðtil-
lagna hefur verið höfð hliðsjón af
þeim atriðum, er lögin mæla fyrir,
þ.e. markaðsverði afurðanna á er-
lendum mörkuðum svo og fram-
leiðslukostnaði þeirra bæði að því
er tekur til veiða og vinnslu, eftir
þvi sem gögn voru tiltækileg.
Raunhæfa áætlun um meðalverð
mæti afurða úr hverju máli sum-
arsíldar telur oddamaður vera kr.
385.00 f.o.b. að frádregnum útflutn
ingsgjöldum. Urskurðuð skipting
er kr. 150.000 í hlut verksmiðja,
eða 39%, en til bátanna og í
flutnings- og jöfnunarsjóð kr. 235.
00 eða 61%. Til samanburðar má
geta þess, að áætlaður vinnslu-
kostnaður síldarverksmiðja ríkis-
'ins í fyrra, en þá náðist sam-
komulag um verðið, var kr. 161.00
á mál, eða 11 kr. hærra en verk-
smiðjunum er nú skilið eftir. En
hærri magnáætlun nú gerir meiri
dreifingu fasts kostnaðar mögu-
lega.
Tillagan um verð vorsíldarinnar
byggist á könnun allra tiltækra
heimilda um fituinnihald síldarinn
ar skv. vinnsluútkomu og fitumæl-
ingum. Á þeim grundvelli má
telja tryggt, að lýsisútkoman verði
innan v' 13 kg. úr hverju máli.
Er verðtillagan miðuð við það, að
síldarverksmiðjurnar haldi einung-
is eftir af verðmætinu sem svarar
breytilegum kostnaði vinnslunnar
af þessu magni ,en ekki reiknað
með, að af þessu magni sé staðið
undir fyrningum né vöxtum af
stofnkostnaði.
Er það gert með fyrirvara af
hálfu oddamanns, að sú viðmið-
un sé ekki sérstaklega til fordæm-
is við tilsvarandi verðákvörðun
síðar.
Reykjavík 28. júní, 1965
Bjami B. Jónsson.
Þeir byggja —
Framh af bls. 8
inni, sem lokið er við að steypa
upp, ásamt Ásmundl Vilhjálms-
syni múrarameistara og Sigurði
Jónassyni úttektarmanni frá
Reykjavíkurborg.
„Ég byggi hér þrjú stigahús
með alls um 27 íbúðum, 2ja, 3ja,
4ra og 5 herbergja að stærð“,
segir Ingimar. Stigahúsin snúa
að Rofabæ og eru byggð um
12 m. frá götunni. Hins vegar
tilheyra þau Hraunbæ og verða
nr. 2—4—6. Ingimar byrjaði
fyrir mánuði og vinnur nú í hús
inu ásamt 4 smiðutn. „Ég hef
unnis við húsbyggingar síðan
1930 og hef sjaidan átt við eins
góðan grunn og þennan, og ef
allt gengur vel verður fyrsta
stigahúsið tilbúið undir tréverk
í jan.-febr. sagði Ingimar.
MINNING:
Guðmundur Halldórsson
Guðmundur Halldórsson, forseti
Landssambands iðnaðarmanna lézt
að heimili sínu mánudaginn 21.
júní s.I. 61 árs að aldri.
Guðmundur var kosinn forseti
Landssambands iðnaðarmanna á
22. Iðnþingi íslendinga í Reykja-
vfk 4. nóv. 1960 og endurkjörinn
á 25. Iðnþinginu í Reykjavík 26.
okt. 1963.
Guðmundur Halldórsson naut
trausts og vinsælda meðal iðnaðar |
manna, enda var hann maður í
drenglundaður og kostaði fremur
kapps að vinna menn til fylgis
við skoðanir sínar en að þvinga
fram aðgerðir í skjóli meirihluta-
valds. Hann gjörþekkti málefni iðn
aðarmanna enda voru afskipti hans
af þeim drjúgur þáttur í ævistarfi
hans. Reynsla hans og þekking á
þessu sviði reyndist iðnaðarmönn
um oft bæði dýrmæt og heilla-
drjúg.
í starfi sínu sem forseti Lands-
sambandsins gerði Guðmundur sér
far um að byggja upp Iífræn tengsl
milli sambandsfélaganna til að efla
einingu og samstöðu meðal iðnað-
armanna. Hann lét ekkert tækifæri
ónotað til að vekja áhuga iðnaðar-
manna á þeim málum sem þá vörð
uðu, enda var honum vel ljóst, að
ekki var að vænta mikils árang-
urs af starfi heildarsamtaka iðn-
aðarm. nema ríkjandi væri almenn
ur áhugi meðal þeirra sjálfra á hin
um faglegu málefnum og réttar-
stöðu þeirra f þjóðfélaginu. Hon-
um var það kappsmál að efla iðn-
menningu þjóðarinnar og auka veg
íslenzkra iðnaðarmanna og skapa
þeim álit og virðingu meðal sam-
borgara sinna.
Störf Guðmundar Halldórssonar
í þágu félagssamtaka iðnaðar-
manna eru svo margþætt, að þau
verða ekki rakin hér í smáatriðum.
En allt sem horfði til framfara á
sviði iðnaðar voru hans áhugamál,
og hann var jafnan reiðubúinn til
að styðja hverja þá hugmynd og
vinna að framgangi sérhvers mál-
efnis, sem stuðlaði að aukinni iðn-
menningu og auknum hróðri iðn-
stéttanna.
Með Guðmundi Halldórssyni er
fallinn valinn forystumaður í sveit
iðnaðarmanna. Landssamband iðn-
ðarmanna þakkar honum óeigin-
gjörn og heilladrjúg störf f þágu
íslenzkra iðnaðarmanna. Það gagn,
sem hann vann stétt sinni, verður
seint fullþakkað.
Bardal —
Framh at ols 7
really rough“). Hún var sér-
fræðingur í kynsálfræði."
Hann minntist annarra atvika
úr fangabúðunum, t.d. þegar
hann hitti Japanann, sem var
kristinnar trúar: „Hann stóð
vörð um tunglskinsbjarta nótt,
kraup á kné, spennti greipar og
leit til him'ins og tautaði Kristo
Kristo — það var tilbreytni.
Annars líkaði mér ekki illa v’ið
Japanana að sumu leyti. Þeir
eru músfkalskir, og ég hef allt
af haft unun af músík. Það,
sem forðaði mér frá þvf að
verða vitlaus, var músíkin —
ég hafð’i lært að leika á banjó
í Chicago, og ég var konsert-
meistari fanganna — og var oft
efnt til hljómleika."
Njáll Ófeigur virtist hafa hrist
af sér martröð fangabúðaár-
anna e'ins og slæma timbur-
menn: Allt fr'. þvf að herflokk-
ur hans gafst upp á jóladag
1941, þegar þeir börðust sem
óðir væru gegn ofureflinu á
Hong-Kong-eyjunni. Þeir voru
látnir dúsa í prísund Japananna
sem voru ekki betri en dyfliss-
ur í Kalkútta, eins og hann
sagði. Og svo tók hungrið að
þrælkunin við, limlestingar og
pyndingar, aftökur vina og fé-
laga allt í kringum mann
Þetta sagð'ist hann hafa farið f
gegnum eins og annað f lífinu
og hann sagðist ekki hafa vilj
að missa af því að hafa ver-
ið á „fjögurra ára námskeiði í
mannskynsfræðum í Háskólan
um í Shan-Shúi-Po,“ en svo kall
aði hann japönsku fangabúðirn-
ar þar sem hann var hafður í
haldi.
Fyrst eftir stríðið mættu hon
um ýmsir erfiðle'ikar, (real
trouble), sagði hann, en nú
hefði hann sigrazt á þeim. í
þeim svifum kom kona hans
inn. Hún sagð'ist vera hrædd
við blaðamenn. Njáll Ófeigur,
sem hefur séð hann svartari,
talaði hana til eins og hús-
bónda á sfnu heimil'i ber að
gera.
„Elskuðuð þér manninn yðar
eftir að hann kom úr fangabúð-
unum?“
„Ekki minna en áður,“ sagði
hún.
Og nú fóru þau bæði að tala
um ísland og íslendinga. „ís-
land er alveg sér á part'i. Eng-
inn staður í heiminum kemst
í námunda við þetta land. Alls
staðar erum við að rekast á svo
yndislegt, svo yndislegt fólk
(„lovely, lovely people")
„Finnið þér mun á Vestur-ls-
lend'ingum og Islendingum hér?“
„Engan," svöruðu þau bæði,
„við hugsum alveg eins.“
Njáll Ófeigur sagði, þegar út
á Austurvöll kom: „Ég vona,
að þið haldið áfram að vera eins
og þið eruð — í guðanna bæn
um ameríkaniserist ekki, það
væri ógæfa. Haldið áfram að
vera heiðarleg og hrein og bein.
Það væri dapurlegt, ef þið seld
uð ykkur. Seljið ykkur aldrei,
ella mun heimurinn fyrirlíta
ykkur. Ég var næstum því bú-
inn að berja einn Ameríkana
niður norður á Akureyri við
barinn á hótelinu, vegna þess
að ég fann hjá honum fyrirlitn-
ingu á minni þjöð,“ sagði þessi
ævintýramaður að vestan hjá
styttunni af Jóni Sigurðssyni,
kominn á sjötugsaldur, en ó-
myrkur í máli eins og nítján
ára unglingur með ástríður og
og skap sem umhverfi og að-
stæðum tókst aldrei að lama.
Síðustu orð hans voru þessi:
„Guð blessi ísland." — stgr.