Vísir - 05.07.1965, Blaðsíða 9

VÍSIR . Mánudagur 5. júlí 1965,
9
2. ÞÁTTUR FRÁ TIRÓL
Tók í nefið.
Stundum voru það kaþólskir
sjálfir sem risu upp gegn yfir
boðurum sínum. Frægastar
urðu nunnurnar í klaustrinu
Sonnerberg hjá Brixen fyrir
mótþróa sinn gegn biskupnum.
Þær hlýddu í engu boði hans
né banni, heldur fóru sínu fram
hvað sem tautaði, oft með lík-
amlegu ofbeldi enda höfðu þær
her í þjónustu sinni.
Seint á 18. öld dó meykerlíng
ein, rík og voldug í þessu sama
klaustri. Hún hafði raunar
aldrei gengið undir nunnuheiti,
en vegna þess að hún var rik
og arfleiddi klaustrið að eigum
sínum fékk hún leyfi til að
dvelja þar — lifa og deyja. Hún
var guðhræddari en nokkur
nunna, fastaði ákafar og oftar
en þær og hýddi hold sitt. 1
einu tilliti fékk hún þó ekki
staðizt freistingar djöfulsins.
Hún tók i nefið svo ferlega að
hreinni hneykslun olli. Andlit
sitt, og þó einkum nef, smurði
hún svo daunillum smyrslum að
engum var vært í návist hennar
og allir fögnuðu þegar hún
loks gaf upp öndina.
Merkilegur dalur.
Drjúgan spöl fyrir sunnan
letrað að skarðið væri lokað
vegna snjóskriðuhættu. Daginn
áður hafði fjöldi manns farizt
í Ölpunum vegna þess að menn
hlýddu ekkj varúðarráðstöfun-
um og lögðu inn á hættusvæði
ýmist á skíðum eða í bifreiðum
og urðu svo undir snjóskriðum
sem steyptust fyrirvaralaust yf-
ir þá og grófu lifandi. Og þar
sem við höfðum í huga að
reyna að lifa fáeina daga leng
ur ákváðum við því að snúa til
baka og reyna að komast eftir
öðrum leiðum til Ausur-Tíról.
Vígvöllur.
Leiðin lá nú til baka til Brix
en, en þar lögðum við að nýju
inn á hliðarspor, sem lá sunnar
eftir Tírólölpunum, framhjá
Spinges og Bruneck, eftir dal
sem Pusterdalur' heitir. Hjá
Spinges unnu Tírólbúar frægan
sigur gegn ofurefli liðs Napóle-
ons mikla, en einmitt í Tíról
varð Napóleon sér þess meðvit
andi í fyrsta skipti, að her hans
var ekki ósigrandi þótt sigur
sæll væri,
Pusterdalur er langur og við
ast hvar frjósamur, með mörg
um þorpum eða einstökum býl-
um og grassléttum ökrum eða
skóglendi til skiptis. Hann ligg
Um mánaðamótin apríl-maí er enn vetur á hæstu fjallvegum í
Suður-Tíról, enda margir lokaðir vegna snjóþunga.
einnig brátt úr rekkju og klukk
an hálf níu vorum við enn lögð
af stað. Við héldum þó aðeins
stutta stund eftir aðalleiðinni
sem liggur suður á Pósléttuna,
heldur beygðum brátt inn í
þrönga og djúpa, afskekkta og
fámenna þverdali vestur i Dólo
mitafjöllin. Vegurinn er örmjór,
víðast hvar lagður utan í ægi-
brattri fjallshlíð svo menn
sundlaði við að horfa út úr bif-
reiðinni. Ég braut oft heilann
um það hvernig færi ef við
mættum bifreið eða einhverju
öðru farartæki. En til þess kom
ekki, við vorum einráð á þess
um afskekktu fjallaslóðum. Þess
sáust engin merki að neinir aðr
ir ferðalangar kærðu sig um að
kanna þennan óþekkta afdala-
heim. Einstök bændabýli eða
afskekkt þorp blátt áfram héngu
utan i hlíðunum, sem voru svo
brattar að illmögulegt virtist að
fóta sig í þeim.
Eftir að hafa farið yfir 1537
metra hátt fjallsskarð lentum
við niður í djúpum dal sem heit
ir Zontadalur. Við ætluðum
upp úr honum yfir annað skarð
sem var 100 metrum hærra yfir
sjó en það sem við höfðum kom
ið yfir. Þar urðum við samt að
snúa við, því að nóttina áður
hafði snjóskriða fallið yfir veg
inn og á honum lá nú 4 metra
djúp leðja. Þrautalendingin var
annað fjallsskarð, sem lá i 1800
metra hæð yfir sjó. Sem betur
fór reyndist það fært, en víða
lágu 1—2 metra háir skaflar
FaríB
Brixen beygjum við til austurs
út af þjóðveginum suður til
Stalin. Við höfum ákveðið að
heimsækja dal, sem Grödnerdal
ur heitir. íbúar hans tala tungu
mál, sem er ólikt þvi sem ná-
grannarnir tala. Það er retoróm
anska ævagamalt mál, sem
hvergi hefur haldizt í veröld-
inni nema í fáeinum afskekkt-
um fjallsdölum í Sviss og Suður
Tiról. Enginn Austurríkismaður
Þjóðverji eða ítali skilur orð
af því sem íbúar þessa dals
tala. Fyrir annað eru íbúar
Grödnerdals þó enn frægari.
Það er fyrir útskurð sem
þeir hafa stundað öldum saman
og stunda enn í dag. Hann er
aðalatvinnugrein þeirra og fyrir
þessa listgrein hafa þeir hlotið
Evrópu — ef ekki heimsfrægð.
Nú hafa íbúarnir aðaltekjur sín
ar af ferðamannastraumi og
engan veginn að ófyrirsynju.
Grödnerdalurinn er langur og
mynni hans svo þröngt að mað
ur veitir því naumast athygli
að þar sé til smuga fyrir ak
færan veg. En vegurinn vindur
sig áfram í gegnum djúpa skógi
vaxina skoru eða gljúfur og
brátt opnar dalurinn sig. Hann
er við fyrstu sjón ekki frábrugð
inn öðrum Alpadölum, háar og
brattar hliðar grasi — eða
skógi vaxnar rísa upp á báða
vegu og bæir og sel standa hátt
uppi í hlíðunum. En brátt risa
undarlega fagurmótaðir tindar
upp úr umhverfinu og gnæfa
við himinn, það eru rauðbrúnar
hamraborgir sem rísa upp i
hrikahæð — fyrstu forboðar
Dólómitafjallanna.
Við höfðum upphaflega ætl-
að okkur að halda áfram upp
úr Grðdnerdalnum yfir svokall
að Seilaskarc sem er í 2200
metra hæð yfir sjó, en þegar við
vorum komin langleiðina lá slá
þvert yfir veginn, og á hana
§0191
TiiJiJBT.bcrrí':
ur hæst í um það bil 1500 m.
hæð yfir sjó og þar náði snjór
sums staðar niður að veginum,
þó hvergi á veginum sjálfum.
Þegar við áttum eftir um 30
km. i áfangastað, Cortina, lá
vegurinn allt í einu inn í hrika
djúpt fjallskarð. Þar voru áður
landamæri Austurríkis og italíu
og þar var barizt mánuðum og
árum saman í heimsstyrjöldinni
fyrrri, barizt upp á líf og dauða
og þessi dalbotn má heita einn
samfelldur valur. Þar eru kirkju
garðar og grafir frá þessum
tíma, legsteinar og minnismerki
sem gefa nöfn þeirra til kynna,
austurr. og ítalskra sem létu
lífið fyrir ættjörðina. Sundur-
skotin virki í dalsbotninum gefa
bezt til kynna þau átök, sem
þarna hafa átt sér stað. En yfir
k markaði f Suður-tírólskri b*»rg.
þessum feigðarval gnæfa fjalla-
tindar yfir þrjú þúsund metra
háir og hömrum girtir til efstu
brúna.
Heimur
vetrarlþrótta.
Hálfri stundu seinna vorum
við í Cortina, einum frægasta
vetraríþróttastað Ítalíu ,og þar
voru vetrarolympíuleikarnir
háðir árið 1956. Bærinn ber
beggja megin-vegar.
Allan þennan dag, frá morgni
til kvölds, lá leið okkar ýmist
um hyldjúpa dali eða gljúfur,
hátt utan í snarbröttum fjalla
hlíðum eða yfir há og óhugnan
leg fjallaskörð. Það hæsta lá i
2239 metra hæð yfir sjó, rúm
lega 100 metrum hærra en
Hvannadalshnúkur. Þar voru
sams staðar 6—10 metra háir
skaflar meðfram vegabrúninni.
þess minjar í ríkum mæli. Risa
stór gistihús, ríkulegar hallir
auðkýfinga og vezlunargötur,
þar sem hver búðin reynir að
yfirstíga hina í dýrum lúxus
vamingi. Þar er allt til reiðu
sem falboðið er i London, Róm
eða París — en á margföldu
verði.
Það er-ðt maí þeniaan dag' óg
það er T0 $tiga hití þegar við,
komum. Ibúárnir í Córtíriá 'kalíá
það veti'aítkuldá' áf verstu'éráðú '
Morguninn eftjr, .þegar ég; leit
útjívar klukkan hálf séx. Samt
vom allir fjallstindar baðaðiri’f
margunsól., Það var falleg sjón..
Þótt rúmið væri hlýtt og nota
legt freistaði þessi fagra sýn
mín og ég gat ekki stillt mig
um að fara á ætur og leggja
leið mína um bæinn. Þó mun-
aði minnstu að ég sæi eftir því
fyrst þegar ég kom út. Það var
ísköld gola — sannkölluð nepja
og ég varð að hlaupa við fót
til að fá hifa í líkamann. En það
svaraði kostnaði. Umhverfi
Cortina er hrikafagurt. Hver
tindurinn öðrum fegurri og
hrikalegri gnæfa í himinhæð yf
ir dalbotninum, þar sem Cort-
ina liggur.
Á hrikalegum
fjallaslóðum.
Rifu kjaft
Undir kvöld komum við til
Bozen, stærstu borgarinnar í
Suður-Tíról. Kjami hennar er
frá því á miðöldum, gamaldags
í, með þröngum götum, bogagöng
um, skrautlegum kirkjum og £-
burðarmildiurii höllum. Borgin
. ljggur ,ropli ^narbrattra gróður
'váxínria íiæSa og í frjósömum
' -' ÖaBf b&inOitfaámhaldi af Brenn-
. erskapðinu.,. Hér erum við ná-
Tægt þvi aí 'vera á mörkum
fT Suður-ÍTÍtóSIs 6g Italiu, enda má
þeitg að- íuinarhver maður tali
itölsku ' Óg 'hinn þýzku. Álfka
glöggt era ó§ útlitsmerki fólks
ins.
Forn og mikill kastali, Greif
enstein, liggur á klettabrún
skammt fyrir utan Bozenborg.
Hann var talinn vera óvinnandi
í gamla daga vegna legu sinnar
Það vissu eigendumir og ábú
endumir líka mæta vel og rifu
kjaft við konunga og fursta
eins og þóknaðist hverju sinni.
Framh. ð 4. srfðu.
EFTIR
ÞORSTEIN
JÓSEPSSON
Ferðafélagar mfnir risú nú
ss
. /o