Vísir - 25.08.1965, Blaðsíða 8

V í S IR . Miðvikudaginn 25. ágúst 1965.
"
VISIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VISIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjórar: Jónas Kristjánsson
Þorsteinn ó. Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178
Augiýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 80 kr. á mánuði
1 lausasölu 7 kr. eint. — Sími 11660 (5 Ilnur)
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Sovétsamningarnir
þjóðviljinn hefur tekið mjög illa í skrif Vísis undan-
farna daga um afurðasölumálin og samningana við
Sovétríkin. Hefur blaðið viljað telja lesendum sín-
um trú um, að Vísir og önnur málgögn ríkisstjómár-
innar vildu ekkert fremur en spilla svo málinu að
ekkert yrði af samningum við Sovétríkin. Hér skýzt
hinu skýra blaði sem fyrri daginn. Vísir benti einmitt
á, í forystugrein um markaðssamningana, að fiski-
markaðarnir í Sovétríkjunum hefðu lengi verið ís-
lenzku þjóðinni mikilvægir, og vonandi hefðu Sovét-
menn einnig talið þá sér hagstæða. Væri vissulega illa
farið ef með öllu slitnaði upp úr þeim samningum,
sem hafa enn því miður reynzt árangurslausir. Hins
vegar benti Vísir á það, að í viðræðunum í Moskvu
hefðu það verið Sovétmenn sem allsendis ófáanlegir
voru til þess að semja um kvóta fyrir sömu afurðir
og eru í núgildandi samningi, með nokkuð breyttu
magni. Það er þess vegna fyrst og fremst af-
staða Sovétnefndarinnar sem hefur valdið því, að
samningar eru enn árangurslausir. Er Vön að alla þjóð
ina furði á því, eftir hin stóru orð Lúðvíks og Einars
er þeir sneru heim frá Moskvu og höfðu talað við
Bréznev. Þá stóð ekki á loforðum þeirra félaga. Ekki
voru markaðsvandræðin h^fð í hámælum þá. Því er
von að Einar og Lúðvík beri nú nokkurn kinnroða,
er þjóðin sér hvert mark er á þeim takandi, jafnvel
þótt Sovétmenn eigi í hlut! Það skýrir æsingarskrif
Þjóðviljans um málið. Þau skrif eru hvorki heillavaén-
leg fyrir lausn markaðsvandans eða til þess fallin að
efla álitið á íslenzkum kommúnistum. Sönnu nær
væri að spara stóryrðin og gera sér grein fyrir því að
Sovétbúar eru kaupmenn eins og aðrir menn.
Kynlegt misrétti
fjandaríska flugfélagið Pan American hefur nú til-
kynnt, að það muni senn hefja flugferðir héðan frá
íslandi til Kaupmannahafnar. Verður það vissulega
góð samgöngubót fyrir þá sem kjósa að ferðast með
félaginu á þeirri leið, en Pan American er eina félagið
sem býður upp á ferð með þotum þangað. Við þessari
ákvörðun Pan American að taka upp beinar ferðir til
Hafnar ber vissulega ekki að amast. En það leiðir hug
ann að því, að ennþá er öðru íslenzka flugfélaginu,
Loftleiðum, meinað að nota hinar nýju Rolls Royce
flugvélar sínar til þess að fljúga til Kaupmannahafnar.
Þar mega Loftleiðir aðeins lenda gömlu vélunum
sínum — á sama tíma og öðrum félögum er leyft að
fljúga þsmgað með þotum frá Bandaríkjunum og ís-
landi.. Þessi afstaða dönsku loftferðayfirvaldanna er
vægast sagt mjög kynleg og ber vott um harla litla
sanngirni í viðskiptum. fslenzku loftferðayfirvöldin
á nú nýtt spil á höndina í þeirri sjálfsögðu baráttu
;inni að skapa íslenzku flugfélögunum heilbrigðan
samkeppnisgrundvöli á Norðurlöndum.
SKREIDARFRAMLEIÐSLA
HELMINCIMINNIIAR
EN í FYRRA
Það er nú ljóst orðið
að skreiðarframleiðslan
í ár verður allt að helm-
ingi minni en á s.l. ári.
Skreiðarsamlagið upp-
lýsir blaðið um það, að
framleiðslan muni nú
aðeins verða 5500 til
6000 tonn á móti 11,500
til 12 þúsund tonnum í
fyrra.
Ástæðan fyrir þessu er ein-
faldlega að vetrarvertíðin var
nú miklu minni en hún var s.I.
ár og svo hitt að menn hafa
fremur kosið að verka saltfisk,
þar sem töluverðar verðhækkan
ir hafa orðið á honum
Það má líka búast við ein-
hverjum hækkur.um á skreið, en
þó hefur framleiðsluminnkunin
hér á landi ekki mikil áhrif á
markaðsverðið ennþá, þar sem
Norðmenn munu nú hafa fram
leitt meiri skreið en i fyrra.
Talsverður hluti íslenzku
skreiðarinnar hefur líka frosið,
aðallega sú skreið sem hengd
var upp í ianúar febrúar og
marz og hún getur ekki farið á
dýrari markaðinn á Ítalíu, held-
ur verður hún Afríku-skreið. Sá
fiskur sem hengdur var upp i
apríl og fram í maí er betri
vara.
SkreiSin fer nú að verða til-
kúin ti! útflutnir.gs, þegar kem-
ur fram í ágúst. Útflutnings-
mánuðirnir er september til
áramóta. Annars er það alltaf
stærsta hættan að menn flytji
skreiðina of fljótt út svo að
markaðurinn mettist í bili og
getur slikt stuðlað að verðlækk
unum. Ætti að vera óþarfi fyrir
íslenzka útflytjendur að hraða
sér of mikið við útflutninginn
nú að þessu sinni, þegar mark-
aðurinn er góður.
Reyndar er markaðurinn í
Afriku farinn að verða all erfið-
ur síðustu árin einkum í Nigeriu
Verðið á norskri og íslenzkri
skreið hefur farið hækkandi
með auknum tilkostnaði og þá
hafa Nigeriumenn svarað með
því að auka siálfir sínar fisk-
veiðar. Þeir byggja frystihús í
vaxandi mæli til að geyma í fisk
inn og stefnir þróunin stöðugt í
þá átt. Þá er vitað að Japanir
og Rússar hafa stundað veiðar
við strendur Nigeríu síðustu ár
og landað fiskimim þar.
Pólsjór hefur streymt til
Norður- og Austurlands og
valdið sjávarkuldanum þar
Það hefur ekki dulizt mönn-
um, að ástandið í sjónum fyrir
norðan og austan land á þessu
ári hefur verið mjög óvenjulegt.
Hefur þetta komið fram bæði
í hinu mikla hafísreki fyrir
Norðurlandi seinnipart vetrar,
en þá hafði hafís ekki komið í
meira en 30 ár. Svo I sumar hef
ur þetta komið fram í hinum
2 mikla sjávarkulda, sem virðist
fram að þessu hafa eyðilagt
sildveiðarnar við Austurland,
þar sem ekki urðu skilyrði fyrir
átumyndun.
Blaðið hefur vegna þessa snú-
ið sér til Svend Aage Malm-
bergs haffræð'ings sem hefur
annazt ýmiss konar hafrann-
mjög kaldur, getur orðið allt
að 1.8 stig undir frostmarki og
veldur seltan því að hann frýs
ekki fyrr. Þessi straumur stefn-
ir til suðurs með austurströnd
Grænlands, enda er hann kall-
aður Austur-Grænlandsstraum-
ur. Hann mætir hlýsæum út af
Vestfjörðum.
Samkvæmt athugun dr. Unn-
steins Stefánssonar er í hafinu
milli 'íslands og Jan Mayen
hringstraumur sem snýst rang-
sælis. Vestur og suður hluti
þessa straumhvirfils er Austur-
íslandsstraumur. Straumur þessi
á venjulega ekki nema að l'itlu
Ieyti upptök sín í Austur-Græn-
landsstraumnum.
Svend Aage Malmberg haffræðing-
ur segir frá orsökum sjókuldans
sóknir á vegum Fiskide'ildar og
beðið hann að skýra nokkuð
hvernig á þessum mikla kulda í
hafinu standi.
Hann hóf frásögn sína með
því að rekja það, hvem'ig tvær
sjógerðir mætast við ísland,
kaldur pólsjór að norðan og
hlýrri Atlantshafssjór að sunn-
an. Hinn hlýi straumur kemur
að sunnan og leitar vestur með
landi og út af Vestfjörðum leit
ar hann sumpart með Norður-
land'inu og sumpart með land-
grunnshalla Austur-Grænlands.
Pólsjór myndast fyrir áhrif
íssins í Norður-íshafinu og við
austurströnd Grænlands. Hann
er þá tiltölulega ferskur, en
Kaldasti hluti Austur-íslands-
straumsins kemur að vísu úr
norðri, en sú kvísl fellur venju
Iega austan við hinn eiginlega
Austur-Grænlandsstraum. Er
það sennilega ástæðan fyrir því
að hafís berst ekki með Austur-
fslandsstraumnum, eða a.m.k.
hefur hann ekki gert það nokkra
síðustu áratugina að undan-
skildu þessu ár'i. Venjulega gæt
ir því pólsjávar ekki f Austur-
íslandsstraumnum nema að
mjög takmörkuðu leyti.
f vor hefur hins vegar brugð-
ið út af venjunni á framhaldi af
hafísnum. Nú hefur pólsjór
ver'ið ríkjandi í Austur-íslands-
straumnum allt frá yfirborðinu
og niður á 200 m. dýpL Má e.t.
v. telja það orsök hafíssins
sem harst austur með landi og
sjávarföll og vindar hrundu síð
an inn á firði austanlands.
Kuldinn í sjónum hefur hald-
izt í allt sumar nema í yfir-
borðslögunum, þar sem áhrifa
sólar gætir.
Það er ekki unnt að segja
um það, hvort straumþungi
Austur-íslandsstraums'ins er
meiri en venjulega, en kuldinn
er meiri en nokkru sinni hefur
mælzt síðan mælingar hófust á
þessum slóðum fyr'ir 16 árum.
Ástandið í hlýsænum fyrir
sunnan og vestan land er hins
vegar ekki frábrugðið því sem
verið hefuf.
Hins vegar hafa mælingar
Norðmanna og Rússa á hlýsæn-
um milli Noregs og íslands leitt
í ljós að hiti hans var óvenju
lágur, en sá sjór á nokkurn
þátt í blöndun Austur-íslands-
straumsins. Hvort þar sé að
finna ástæðuna fyrir sjávarkuld-
anum austanlands skal þó ó-
sagt lát'ið.
Svend Aage Malmberg telur
sýnt af þessu, að meginástæð-
an fyrir sjávarkuldanum fyrir
Austurlandi sé að meiri pólsjór
en áður hefur streymt inn í
hringstraum'inn milli íslands og
Jan Mayen og þar af' leiðanöi
einnig inn í Austur-íslands-
strauminn. Hann kveðst gera sér
vonir um að með haustinu, þeg
ar aftur fer að frysta á norður-
slóðum kunni aftur að draga
nokkuð úr þessu kalda að-
streymi norðan að og að sjór-
inn muni þá hlýna.