Vísir - 29.10.1965, Blaðsíða 5

TtS'I R . Föstndagur 29. október 1965.
út.Iö’nd' í r.omm útlönd í mor^^oii g :önd í non^tm" ■- útl.önd; )í ■ morgim
WILSONSA CÐURA FORUM HEIM
Ekkert samkomulag og re fsiaðgerðír á næsfa leiti
Fréttaritarar í Salisbury óttast
nú, að samkomulagsumleitanimar
um sjálfstæði Rhodesíu reynist
gagnlausar og Wilson farí heim.
Harold Wilson forsætisfáðherra
Bretlands er sagður viðbúinn að
hverfa heim á morgun, vegna þess,
að viðræðumar hafa engan árang
ur borið — að minnsta kosti ekki
teij'.ndi — hvorki viðræður við
S : 'i né Nkoma og Sithole —
b' : lannaleiðtogana. Ef eitthvað
bi . ..3t til batnaðar myndi Wilson
hins vegar fresta burtför.
Vegna þess að svo þunglega horf
ir kom til hvassra orðahnippinga
milli hans og Smiths í gær að lokn
um miðdegisverði, sem fram fór í
fundarhléi.
Wilson er sagður hafa varað
Smith enn að nýju við afleiðing
um einhliða yfirlýsingar. Hann kvað
48 ríki f samtökum Sameinuðu
þjóðanna þegar hafa ákveðið að
samfvlkja um yiðskiptalegar refsiað
gerðir gagnvart Rhodesíu og þeirra
meðal væm mestu olíuframleiðslu
lönd heims, en Rhodesía myndi ekki
geta fengið olíu frá Portúgal, og
að því er Zambiu — nágrannaland
Rhodesíu varðar — mundi hún vera
aðili að refsiaðgerðum. Ef Rhodes-
ía gripi svo til gagnaðgerða gegn
Zambiu svo sem með að neita
henni að nota jámbrautina um
Rhodesíu, en sú jámbraut er f raun
inni lífæð fyrir Zambiu — myndu
Bretar ef þörf krefði stofna til
I „loftbrúar til Zambiu“ í líkingu við
„Loftbrúna til Berlínar“.
ikill eldsvoði í nótt í Dyflinni
Mikill eldsvoði varð í nótt við
höfnlna í.Dyflinni og var mörgum
jámbrautarvögnum, sem sem á voru
tankar með nitro-glyserini bjargað
á seinustu stundu. Einnig tókst að
hindra að eldurinn breiddlst í birgð
arskemmur, sem sprengiefni var f.
Baráttan við ekiinn stóð tvær;
klukkustundir, en að kalla allt j
slökkvflið borgarinnar með 15 jám !
þ i ri'g.s j á V í s i s
þingsiá
brautar-slökkviliðsbíla auk annarra I ingu, þar sem 60 manns voru að
tækja gekk sigrandi af hólmi, eftir vinna, er eldurinn kom upp, en all-
að eldurinn hafði lagt f rústir nokkr ir komust út. — Eldhafið sást um
ar birgðaskemmur og jámbrautar- alla borgina.
vagna. Eldurinn kom upp í bygg |
þin g s j á Ví sis
Nauisfn að koma afturásam-
starfí um verðlagninguna
Úr ræðu Ingólfs Jónssonar landbúnaðarráðherra í gær
Á dagskrá neðri deildar var
í gær frumvarp ríkisstjómar-
innar um verðlagningu land-
bánaðarafurða. Framsöguræðu
flutti Ingólfur Jónsson land-
búnaðarafurða. Framsöguræðu
úr ræðu ráðherrans um málið
hér á eftir:
Með breytingu laganna árið
1960 var ákveðið, að tillit skyldi
tekið til hækkunar á rekstrar-
vöruliðunum og kauphækkunum
ársfjórðungslega. Var það mikil
leiðrétting frá því, sem áður hafði
veriö. Hefði verio eðlilegt, að
breytingar væru teknar til greina
mánaðarlega, en framleiðsluráði
landbúnaðarins hefur fundizt
erfitt að reikna út breytingar á
birgðum og ákveða nýtt verð með
svo stuttum fresti. Mikilverðasta
breytingin á lögum um verðlagn
ingu búvara 1960 var verðtrygg-
ing ,sem bændur fengu með út-
flutningsuppbótunum. Útflutnings
tryggingin hefur gert fært að
greiða bændum að fullu það verð
sem 6 manna nefndin ákvað bænd
um, sem ekki tókst áður, meðan
bændur báru sjálfir hallarm at
því, sem út var flutt. títflutnings
uppbæturnar hafa oft verið gerð
ar að umtalsefni. Þykir ýmsum, að
ríkissjóði sé bundinn þungur baggi
með þessu lagaákvæði. títfiutn-
ingsuppbætur urðu á sfðarta verð
lagsári 184 millj. kr. og er gert
ráð fyrir, að á yfirstandandi verð
lagsári fari þær nokkuð yfir bOO
millj. Otflutningsuppbæturnar
geta þó aldrei farið yfir 10% af
heildarverðmæti landbúnaðarfram
leiðslunnar. Er það vissulega hem
ill, sem kemur í veg fyrir, að sú
upphæð sem varið er í þessu skyni
hækki úr hófi fram. Niðurgreiðsl
umar eru orðnar háar og þungar
í skauti fyrir ríkissjóð. Það er
misskilningur, sem stundum kem
ur fram, að niðurgreiðslurnar
komi bændum einum við og séu
jafnvel nokkurs konar styrkur til
þeirra.
Niðurgreiðslumar
Það er þó ljóst, að niðurgreiðsl
urnar eru gerðar af efnahagsleg
um ástæðum í því skyni að hafa
hemil á verðlaginu og dýrtfð-
inni. Það er ástæðulaust að gera
lítið úr því framlagi, sem íslenzk
ur landbúnaður nýtur. Það er
einnig varasamt að mikla það fyr-
ir sér, sem til landbúnaðarins er
varið og halda því fram, að til
landbúnaðarins megi rekja mestan
þann vanda, sem við er að stríða
hverju sinni í dýrtíðar- og efna
hagsmálum. Það hefur oft verið
til þess vitnað. áð aðrar þjóðir
verja miklum fjárhæðum til land-
búnaðarins og jafnvel tiltölulega
meira heldur en íslendingar gera.
Um leið on betta er sagt. er sjálf-
sagt að viðurkenna. að brýna
nauðsvn ber til, að finna leiðir
til þess að iækka framleiðslu-
kostr.að Sandbúnaðarvara. Það
ber br’ n:! nnuðs^m tff að virna
úr landbúnaðarvörunum innan-
’ands og aera þæ- Mnnie verð-
mætari, áður en þær eru fluttar
út. Veroi það gert. mun sá vandi,
sem urri er rætt í sambandi við
landbúnaðinn fara minnkandi og
hverfa, þegar timar ’íða.
Neitun A.S.Í.
Lög þau, sem ákvarða reglur
um verðlagningu landbúnaðarvara
urðu ekki framkvæmd á bessu
hausti. vegna þess að Alþýðusam
bánd íslands neitaði að tilnefna
fulltrúa í 6 manna nefndina eins
og lög gera ráð fyrir. Er óskiljan
legt, hvernig á því stendur, að
Albvðusambandiá tók þessa af-
stöðu. Haustið 1964 varð fullt sam
komula” um verðlagningu bú-
vara. Fulltrúar neytenda og
bænda römdu um það verðlag,
sem bóndinn skyldi fá. Það varð
einnig samkomulag um heildsölu
verð og smásöluverð. Það var fullt
samkomulag um dreifingarkostn-
aðinn haustið 1964, en oft er tal-
að um, að þann sé óeðlilega hár.
Þar sem samkomulag náðist á
fyrra ári, er erfitt að skilja, hvers
vegna Alþýðusambandið skerst úr
leik, áður en á það reyndi. hvort
samkomulag gæti orðið á( þessu
hausti. tít af fyrir sig er þýðingar
laust að ræða um það, hvers
vegna Alþýðusambandið fór þessa
leið og afsalaði sér þannig rétt
inum til þess að hafa áhrif á
verðlagið í haust. Það, sem máli
skiptir, er framhaldið í þessum
málum. Bráðabirgðalögin, sem gef
in vöru út til þess að bjarga mál-
inu, miðast við það ástand, sem
brotthlaup Alþýðusambandsfull-
trúans úr 6 manna nefndinni skap
aði.
Það er alménnt álitið, að tekizt
hafi að leysa hnútinn með bráða
birgðalögum á sanngjarnan hátt.
Þannig að bændur geti unað sin
um hlut og neytendur geti ekki
með réttu talið, að boginn hafi
verið spenntur of hátt.
Sami grundvöllurinn
Skv. I. gr. bráðabirgðalaganna
er kveðið svo á, að á verðlagsár-
inu 196$—1966 skuli byggt á verð
lagsgruödvelli, er Hagstofa Is-
lands reiknar cftfr -verðlagsgrund-
velli haustsins 1964. Við laun
bónda og sjúkrasjóðsgjald bætist
geymd hækkun samkv. bókun í
fundargerðarbók 6 manna nefndar
innar 24. febrúar 1965 og við það
hvort tveggja skuii bætt viðbót,
sem er að hundraðshluta jöfn
þeirri hækkun, er verður á bóta
upphæðum almannatrygginga á
síðari hluta ársins 1965. En bóta
upphæðir þessar miðast við þær
hækkanir, sem orðið hafa á kaupi
verkamanna. Með þessari viðmið-
un var bóndanum tryggð hækkun
búsafurða að þessu sinni. Þá er
gert ráð fyrir samkv. 1. gr„ að
við aðkeypta vinnu bætist hlut-
fallsleg hækkun. Við fjárhæðir
vinnuliða þannig reiknaðar, bætist
verðlagsuppbót sbr. ákvæði 4. gr.
laga nr. 63 1964 um verðtrygg
ingu launa. Aðrir útgjaldaliðir
verðlagsgrundvallar 1964 skulu
færðir fram til verðlags
á hausti 1965 og eftir
þeim reglum, sem gilda, þegar
grundveíli hefur ekki verið sagt
upp. S^ma,gildir,uih tekjuliði yerð
lagsgrundvallar.
Verðlag á ull og gærum í verð-
lagsgrundvelli 1965-1966 skal vera
meðalútflutningsverð þessara af-
urða 1964-1965 að frádregnum á-
föllnum kostnaði, er útflutningur
á sér stað skv. matí Hagstofunn
ar. Þá er Hagstofan hefur reiknað
verðlagsgrundvöll landbúnaðar-
vara samkv. 1. gr. þessara laga
afhendir hún hann nefnd þeirri
er um ræðir í 2. gr. frv. til frek-
ari meðferðar Samkvæmt 2. gr.
skal skip? þriggja manna nefnd
til þess að færa verðlagið út skv.
þeim grundvelli, sem Hagstofan
hefur fundið. í nefnd þessari eiga
sæti ráðuneytisstjóri landbúnað-
arráðuneytisins, forstjóri Efna-
hagsstofnunarinnar og fram-
kvæmdastjóri Fram'eiðsluráðs
landbúnaðarins Nefndin varð
sammála um verð á einstökum
vörum til bóndans. Hún varð
einnig sámmála um heildsölu- og
smásöluverð. Meðalverðhækkun
til bænda varð samkvæmt þessu
11.2%. Var verðhækkunin all-
miklu meira á kiöti, á kostnað
mjólkurverðsins. Eins og fram
kemur, er ljóst, að verðlagið á
þessu hausti er í samræmi við
það verð, sem ákveðið var með
samkomulagi haustið 1964. Þær
verðhækkanir, sem orðið hafa á
rekstrarvörum og kaupgjaldi á
verðlagsárinu hafa verið teknar
til greina og bóndinn því fengið
það bætt. Fáir munu hafa ætlazt
til að haldið væri á málunum
á annan veg. Þar sem samkomu-
lag varð um búvöruverðið milli
framleiðenda og neytenda á sl.
ári, verður að ætla, að almennt
sé litið svo á, að verðlagningin
að þessu sinni hafi verið sann-
gjörn fyrir báða aðila, framleið
endur og neytendur.
Eins og áður er að vikið, voru
bráðabirgðalögin útgefin til þess
að leysa vanda sem boðið var
Ingólfur Jðnsr.on
landbúnaðarráðherra.
heim með því að gera 6 manna
nefndina óstarfhæfa. Það er yfir
lýstur vilji ríkisstjórnarinnar að
gera tilraun til að koma aftur á
samstarfi milli framjeiðenda og
neytenda um verðlagningu land
búnaðarvara. Þess vegna hef ég .,
skrifað Stéttarsambandi bænda
Framleiðsluráði Iandbúnaðarins
A.S.Í., Sjómannafélagi Reykjavík-
ur og Landssambandi iðnaðar-
manna og mælzt til þess að þeir
skipi fulltrúa f nefnd, sem hefur
það verkefni að finna samkomu-
lagsgrundvöll um verðlagningu
landbúnaðarvara framvegis.
Sanngirni þörf
Þeir aðilar, sem hér eru nefnd
ir skipuðu áður fulltrúa f 6
manna nefndinni. Líklegt er, að
ríkisstjórnin skipi 7. manninn,
sem verði þó jafnframt formaður
nefndarinnar. Bændasamtökin
hafa nú þegar tilnefnt fulltrúa af u
sinnj hálfu og Landssamband iðn
aðarmanna, > að ég held. Ekki
er að efa, að Alþýðusambandið
og Sjómannafélag Reykjavíkur
munu einnig tilnefna fulltrúa í
nefndina og getur hún væntan-
lega bráðlega tekið til starfa. Það
er mikið atriðj að sámkomulag
verði um endurskoðun þeirra
laga sem verðlagning landbúnað-
arins byggist á. Það er nauðsyn
legt að skilningur verði gagn-
kvæmur milli framleiðenda og
neytenda Sanngirni þarf að ráða
á báða bóga. Það er von mín, að
svo geti orðið og á þessu stigi
megi takast að afgreiða löggjöf
sem verðlagning landbúnaðarvara
verði byggð á eftirleiðis.

m