Alþýðublaðið - 20.05.1921, Page 1

Alþýðubladid
®efid tit af Alþýduflokknum.
1921
Föstudaginn 20. maí.
^íbyrgiarheimilðirnar.
ftikiseftirlit með rekstrínum.
Eins og getið var um í biað-
inu f gær, er stjórninni heimilað
4 íjárlögunum 1922, að ganga í
stórar ábyrgðir fyrir einstaka
menn, eða fyrirtæki einstakra
ntanna. Hingað til hefir þingið
ekki gengið svo iangt í því að
styðja beinlínis gróðafyrirtæki ein-
staklinganna. En það hefir oft
ábyrgst lán fyrir einstök bæjar
og sveitafélög, lán, sem vitanlega
eru ætíð tryggari en ián einstakra
manna. Auk þess sem ábyrgðir
fyrir opinber fyrirtæki eru alt ann-
ars eðlis, en ábjrrgðir fyrir ein
staka menn.
Ef nú stjórnin notar þessar
heimildir sem henni eru veittar,
verður hún fyrst og fremst að
gæta þess, að leggja ekki út á
neina tvísýnu. Hún verður að gæta
þess, að næg trygging og — trygg-
ing sem hægt er að koma í pen-
inga, ef illa fer, sé fyrir hendi Og
ekki þar með búið. Hún verður
að hafa nákvæmt og fullkomið
eftirlit með því, hvernig fyrirtæk-
ið er rekið. Hafa aðgang að öll-
am bókum og skilríkjum þess og
,hSmd í bagga með stjórn þess.
Þeir sem gengið verður í ábyrgð
fyrir, verða að sætta sig við af-
skifti ríkisins af fyr.rtæki þeirra,
því almenningsheill krefst þess, að
allrar varúðar sé gætt. Einstakl-
ingarnir geta ekki vænst þess, að
ríkið hlaupi undir fcagga með
þeim þegar illa gengur og taki
við skellunum, ef til kemur, þegar
þeir á góðu árunum hafa einír
haft ágóðann af fyrirtækjunum.
'Sú stefna, sem þingið hér hefir
tekið, imun einsdænú, að minsta
kosti f seinni tíð og það fordæmi
sem það hefir gefið er óálitlegt.
Landið hefir að vísu áður gengið
{ svipaða ábyrgð og tapað á
henni, en því meiri ástæða var
til þess, að fara varlega, ekki
sízt, á þeim tíunum, sem nú eru.
Það er heldur ekkert smáræðis-
vald, sem íagt er £ hendur stjórn-
arinnar með heimildum þessum
og vissulega gætu þær verið freist-
andi, ef um óhlutvanda menn
væri að ræða. Þjóðin vetður því
að vera á verði og hafa vakandi
auga á því, seín gerist £ máli
þessu. Og stjórmn verður að gæta
sin fyrir ágengni þeirra, sem um
ábyrgð kynnu að biðja.
Sattir til 3 slattðs.
Eins og í fyrra, dvelja nokkrir
danskir bændasynir hér á landi
sumarlangt Er það fyrir milligöngu
d&nsk islenzka félagsins og Bún
aðarsambandsins, að þeir koma
hingað.
Að þessu sinni munu 26 Danir
dvelja hér við sveitavinnu, 14 eru
komnir til Norðurlandsins og von
er á iz með Gulifossi næst, sem
setjast að hér í grend og á Vest-
urlandi. Hér er ekki um venjuiega
kaupamenn að ræða, eins og gef-
ur að skilja, því þó Danir staadi
okkur miklu framar í búskap, eru
þeir óvanir íslenzkri sveitavinnu;
enda eru þeir fremur komnir hing-
að tU þess að kynnast landi og
þjóð, en til þess að hafa oían af
fyrir sér.
Forseti Búnaðarfélagsins gaf
blaðinu þær upplýsiogar í gær,
að sfðastliðið haust hefðu 13 ís-
lendingar farið til Norðurlanda og
Þýzkalassds í sömu erindum og
þessir Danir, og nú í haust muudu
enst alimargir landar fara utan til
þess að kynnast búnaðarháttum
nágrannaþjóðanna.
Auðvitað er hér ekki um neinn
innðutning útlends vinnuafis að
ræða, enda yrði slfkt illa tekið
upp, nú þegar atvinnuleysi er
eins tilfinnanlegt f landinn og
raun ber vitni um.
112. tölubl.
Helst ætti að koma þessu svo
fyrir, að um bein skifti væri að
ræða, þannig, að maður kæmi í
manns stað. Enda mundi slíkt ó-
dýrara báðum aðiljum og útiloks.
óánægju atvinnulausra manna hér
á landi.
Verklýðssamtök
Sú frétt stóð í blöðunum ný-
Iega, að verkamenn við ýmsar
smærri iðnstofnanir i Band&rfkjun-
um séu farnir að sýna hug á að
kaupa þær af eigendum þeirra og
reka þær undir sameigna-fynr-
komulagi. Halda auðmennirntr ■(
þær alt sem þeir geta, en verka-
menn, vélafræðingar sérstaklega,
hafa góð samtök sfn á milli, og.
hafa stundum þröngvað auðvald-
inu til að láta þær af hendi- Er
þar nú nokkrum stofnunum stjórn-
að af verkamönnum sjálfum. Einai
aðalhængurinn á þessu íyrir verka-
mems var féleysi. Bankar vildu
ekki Iána þeim. Tóku þeir þá tH
þeirra ráða að stofca sjálfir foíaka
með fé því er þeir áttu f öðrurn
bönkum; óx honum svo fljótt ás
megin, að hanra gat farið að lána
peninga til slikra fyrirtækja verka
manna. Með því að draga féð
bönkunum sem þeir áttn hjá þeáss,
gátu þeir notað það sér í hag, og
um Ieið komið f. veg fyrir að það
yrði notað 2 móti þeim og ve!-
ferð þeirra, eáns og nú er ósparí
gert. Er þv£ spáð að þess muni
skamt að bíða, að verkatnannafé-
lögin fari að taka upp þessa aö
ferð og vinna á þeim grundvelli
að sameiginlegri velíerð verkalýðs
ins, Þar sem þetta hefir verið
byrjað hefir það gefist vel, og:
brotið á bak aftur alia keppinautn.
sem eins og áður vilja að okii
þyngist en ekki léttist á herðum
verkalýðsins. Þetta er sama fyrir-
komulagið og fcændur fylgja. Kora
félög þeirra eru í þessu fólgsn.