Alþýðublaðið - 21.05.1921, Síða 1

Alþýðublaðið
G-eflð tíát af Alþýðuflokknum,
1921
Laugardagino 21. maí.
SU5 tölnbl.
Árlega eru leiri og ferri dalajarg-
€rlenð simskeyti.
Khöfn, 13. tnaí.
IIpp-ScUesfiiniáliB.
Símað er frá Berlin, að Kor
fanty bafi boðist til að draga sig
í hlé, ef bandamenn hertaka land
ið.
Rfkisbankinn takmarkað útborg-
anir til námanna í Úpp Schlesíu
niður í 250 miljónir á viku.
Sfmað er frá París, að bæði
Sngland og Frakkland reyni að
jafna með sér ósamiyndið.
Látinn merkismaðnr.
Prófessor Martim Nyrop, sá er
teikningarnar gerði af ráðhúsinu f
Khöfn, er Iátinn
Synðir jeíranna.
Svo heitir grein, sem birtist í
Verkamanninum, blaði j afnaðar-
manna á Akureyri, 3. tnaí s. 1.
Allmiklar deilur hafa S vor stað-
ið i norðanblöðunum, út af kaup-
gjaldi verkafóiks, einkum í sveit-
um, og hafa þeir „Dagur* og
8lslendingur" staðið gegn „Verka-
manninum".
Vér birturn hér þeasa grein,
s5vo fleirum geíist kostur á að sjá
hana en lesendum
„1 umræðum um kaupdeiluna
hér í bkðinu, var þess eitt sinn
getið, að syndir feðranna væru
um þessar mundir að koma niður
á bændum. Var þessa getið f
sambandi við fólksstrauminn úr
sveitunum tii kauptúnanna.
Það má búast við, s.ð lesendur
bkðsins æski skýringar á þessu
atriði, ekki síst þar sem mjög er
rætt um það óheilíaástand, sem
nú virðist koma hart niður á
vinnukaupendum og verkaiýð, það
að of margt fóik virðist vera horfið
til kaupstaðanna, en vinnukraftur-
inn heims fyrir í sveitunum of
IftiIL Að minsta kesti halda bænd-
ur því fram, að vinnual vsnti í
sveitirnar alla tíma ársins, þó stað-
reýndir séu fyrir þvf, að fjöldi
vinnufærra karlmanna sækir vinnu
tii kaupstaðanna vor og haust
hvers árs, ef um eitthvað er þar
að gera, jafnt bændur og búsettir
menn sem kusamenn.
I fyrsta tbl. Verkam. þ. á. var
mál þetta tekið til umræðu og
bent á nýja leið, vikiS að nýju
ráði til að hæna ungdéminn að
sveitalífinu. Að vfsu var þar að
eins bent á undirstöðaatriði —
grundvöll til að byggja meira
ofasi á, ea þeim grundveiíi þarf
að ná, ef syndir feðranna á að
yfirstfga og bæta áu byltingar.
Guðmundur á Sandi reis upp á
móti þessu. Taldi það fjarstæðu
og vitleysu úr hófi fram, og taldi
ýmsar aðrar ástæður fyrir fóiks-
flutningunum úr sveituaum, svo
sem jarðnæðisskort ö. i, Það skal
fúslega játað, að jarðnæðisleysið
rekur marga til kaupstaðanEa. En
þá kemur sú spurning, af ÍLverju
jarðnæðisleysið stafar, og er þá
komið að aðalefni þessgrar greinar.
Þegar þess er gætt, að sveitim-
ar gætu óneitanlega veitt hátfu
fleira fóiki iífsviðurværi, e& bar
er búsett, er auðsætt að ilia er i
pottian búið frá hálfe þeirrar
kýnslóðar, sem hefir verið og er
ráðandi ua jarðnæðismáim. Hlýtur
þar að vera ura tvær orsakir að
ræða. Fyrst það, að nokkrir ein-
stakiiagár hafi yfir of tnikiu Isads-
svæði að ráða, og annað feitt, að
jarðaráúðæfin séu ekki aotuð sem
skyldi. Þetta á sér líka fevort-
tveggja stað.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að síærri bæntíur haía mjög
tiðkað það, að efla og. stækka
jarðir sínar á kostnað aágrarma
sinna. Þessa er hægt að finna
dæmi £ hveri sveií. Gömui örnefei
besda íii, að mörg smábýli feafa
verið iögð í eyði, til að stekka
heitnajörðina. Og það þarf ekki
að seitast langt aftur í tmann.
ir lagðar í eyði, anaaðhvort iag&-
ar undir stórjarðir í nánd, eð&
gerðar að aíréttarianái. Fram á
sfðustu ár ksupa stórbændur smá
jarðirnar við tánfóthra og steyps.
saman við höfeðbólið. Guðmundur
á Sandi getar eflaust geflð skys-
iagar um þa® t. d. hve margar
jarðir vorœ iagðar undir höfuðbóÞ
ið Laxamýrii sl tlð feðra hinna náh
verandi ábúenda jarðarinnar. Jór
Gauti Pétursson gengur þess sjáll-
sagt ekki dulinn, á hvern feátt
ættaróðali feans, Gautlöndum, var
aflað nærtækari engja, en í upp-
hafi fylgdu jörðinni. Þessir menn
eru tilnefedir eiousgis fyrir þaf.\,
að báðir feafa tekið til máls um.
öngþveiti það, er atvinnumál þjóð-
arlnnar virðast vera komin í, og {
ættu þv£ að vera ifkiegastir tii að
geta bent á„ Isvernig grafa skuli
fyrir meinsemdina.
Þegar býlum er fækkað í sveií
unum, er framtíðarheimiluoi hinn-
ar uppvaxaœdi kynsláðar fækkað
að sama skapi. 'Ög þegar svo þar
við 'bætist, að kaupstöðum em
fengin þau skiiyrði, sem samsvara
betur þörfum æskuiýðsins, má svo
að orði kveða, að feinni' yngrí
kynsíóð sveitamna sé hrundið út
á þann veg, sem skapar „umrenc-
iaga* og .felaupaklaufir*. Sjmdir
feðranna koma æfinlega áð meira
eða minna leyti niður á börnuu-
uca.
Fyrir nokkrurn árum síðaa var
raikið rætt um byggfcgu grasbýia
hér á landi. Það mái raætti auð-
vitað mótspyrnu frá háife stór-
bændanna. Þeici fanst rassrúmi
’sínu þrengt aaeð þeirri hugmynd.
Þess munu og dæmin, alt iram á
þenna dag, að tingum rnönnum
hefir verið aeitað um að byggja
sér býli og nótá' gamiar eagjar,
er stórjarðiraar v«ru búnar að af-
rækja, svo ait: ibendir á, að gamla
stefaaa sitji vi® stýrið æúð víða
énaþá, það muœ því þurfa tölu-
vert róttækár atfeafnir til að tóppa
tnálnm jþessíite " f ' ll|; atfeafnir,