Vísir - 16.04.1968, Side 8

8
VÍSIR . Þriðjudagur 16. april 1968.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf. /
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson \
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson /
Aðstoöarritstjóri: Axel Thorsteinsson \
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson (
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson )
Auglýsingastjóri: Bergþór Úlfarsson l
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Símar 15610 og 15099 /
Afgreiðsla: Hverfisgötu 55. Sími 11660 \
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur) (l
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuöi innanlands )
I lausasölu kr. 7.00 eintakiö l
Prentsmiðja Visis — Edda hf. /
Harðnandi varnarbarátta?
Johannes Nordal seölabankastjóri flutti athyglisvert /
erindi um efnahags- og fjármál þjóðarinnar á ársfundi )
Seðlabankans í dymbilvikunni. í lok ræðunnar fja.ll- )
aði hann um horfurnar framundan. \
Bankastjórinn segir, að sú vamarbarátta í efna- (
hagsmálum, sem háð hefur verið hér á landi gegn (
afleiðingum hinna stórfelldu efnahagsáfalla undanfar- jj
ið hálft annað ár, hafi borið verulegan árangur. Á hinn \
bóginn hafi þróun verðlags útflutningsafurða haldizt )
áfram óhagstæð og ekki enn útlit fyrir skjótan bata. (
Af þessu megi ljóst vera, að ekki sé enn séð fyrir enda (l
þeirra efnahagsörðugleika, sem íslendingar hafa átt /
við að glíma undanfarið hálft annað ár. )
Ekki væri lengur hægt að brúa bilið milli tekna og )
eftirspurnar í þjóðfélaginu með notkun gjaldeyris- \
forðans, ef koma ætti í veg fyrir, að hann falli niður (
fyrir það mark, sem samrýmanlegt sé fjárhagslegu ör- (
yggi þjóðarinnar og frjálsum viðskiptum. íslenzk /
stjórnvöld verði því að vera við því búin að grípa til )
frekari efnahagsaðgerða, ef þróunin verður óhagstæð- )
ari en nú er gert ráð fyrir, eða ef þær ráðstafanir, sem \
gérð'ar hafa verið, bera ekki tilætlaðan árangur. \
Því næst vék bankastjórinn að þeim málum, er (i
varða þróun þjóðarbúskaparins til lengri tíma, og /
sagði: „Hinar mikiu framkvæmdir við Búrfell og í )
Straumsvík, sem standa munu fram um mitt árið 1969, )
auka atvinnu verhlega í bili, jafnframt því sem þær \
leggja grundvöll aukningar þjóðartekna í framtíðinni. (
Væri mikilvægt, að nýjar framkvæmdir, sem tryggt (
geti vaxandi þjóðartekjur, yrðu tilbúnar til að taka '
við, þegar þeim sleppir. \
Hitt skiptir þó ekki minna máli, að hagstæð skil- /
yrði verði fyrir vöxt og viðgang þeirra atvinnuvega, /
sem fyrir eru, og íslendingar hafa til þessa byggt af- )
komu sína á. Menn verða að gera sér ljóst, að þróun )
undanfarins hálfs annars árs hefur gengið nærri af- \
komu margra fyrirtækja í landinu. Hefur meginhluti (
samdráttaráhrifanna komið fram í afkomu fyrirtækja, (
en aðeins lítill hluti í minni neyzlu og ekkert í lægri /
útgjöldum eða minni fjárfestingu ríkis og sveitarfé- l
laga. ) (
Þessi útkoma var ekki óeðlileg, eins og þróunin /
hefur verið, þar sem lengi var búizt við því, að brátt )
mundi rætast úr erfiðleikum útflutningsframleiðsl- )
unnar. Hættan er sú, að menn gleymi, að þetta ástand \
má aðeins standa skamma hríð, því að án blómlegrar (
afkomu atvinnufyrirtækja, er óhugsandi, að hér á (
landi eigi sér stað sú aukning þjóðartekna og atvinnu, /
sem nauðsynleg er til þess, að lífskjör þjóðarihnar geti /
á ný farið að batna með svipuðurp hraða og meðal j
annarra þjóða.“ \
Ástæða er til að vekja athygli á þessum ummælum \
bankastjórans. (
Listir "Bækur -Menningarmál
Loftur Guðmundsson skrifar leiklistargagnrýni:
Margrét Helga Jóhannsdóttir og Sigurður Skúlason í hlut'
verkum sínum.
Leikflokkur Litla sviðsins:
Tíu tilbrigði
eftir Odd Bj'órnsson.
Leikstjórn, leikmynd og búningar Brynja
Benediktsdóttir. Leikhljób Leifur Þórarinsson
/'kddur Björnsson er afkasta-
mikill leikritahöfundur, á
okkar mælikvaröa aö minnsta
kosti. Afkastamikill og djarfur,
og ekki gefinn fyrir þaö aö
feta ruddar slóöir. Þegar við
þetta bætist svo óvenjuleg
hugkvæmni og náin þekking á
ieiksviði og leiksviðstækni,
viröist hann óneitanlega hafa
margt f það, að geta orðiö lið-
tækur undir merkjum Thaliu.
Síðasta leiksviösverk hans,
„Tíu tilbrigöi“, sem frumsýnt
var af Leikflokki Litla sviösins
aö Lindarbæ s.l. sunnudag
sannar óvefengjanlega framan-
sagöa hæfileika hans. eins og
fyrri verk hans. En það sannar
ekki heldur neitt annað og
meira, fremur en þau, því miö-
ur.
Hingað til hefur Oddur
Björnsson nefnilega látiö sér
það nægja að þreyta alls konar
skemmtileg stílbrögö í verkum
sinum, gera áhorfendum
skemmtilegar sjónhverfingar;
koma þeim A óvart með hug-
kvæmni sinni sanna þeim
kunnáttu sina og fimi á svipað-
an hátt og þjálfaður „akrobat".
En hann hefur forðazt öll átök,
foröazt að ganga á hólm við
■BBB9BKE-r.’- ■ti^rkíur tt.iw&T62*xJaia&BKX.t!stoiE5i
stórbrotin viðfangsefni og
. leggja sig allan fram í tvísýnni
viðureign. Það foröast hann
enn. Þetta nýja verk hans er
sama „akrobatikin" og þau
fyrri. Stílhreinar fimleikaþraut
ir þess þjálfaða og kunnáttu-
sama manns, sem viröist tefla
á tæpasta vaðið í sveiflum
sínum og loftstökkum en geng-
ur þó aldrei lengra en hann
veit að hann má bjóöa sér á-
takalaust. Þessi lystilegu fim-
leikabrögð geta verið augnayndi
í bili, en þegar til lengdar læt-
pr hlýtur áhorfandanum að
finnast sem hann eigi kröfur á
hendur svo kunnáttusömum og
þjálfuðum manni um eitthvað
annað og meira. Hann mundi
iafnvel fyrirgefa það heilsþugar
þótt hinum snjalla kunnáttu-
manni mistækist. bótt honum
fipaðist f list sinni, ef hann
sannaði þeim um leið hamsemi
og stórbrotið skap i átakamik-
illi raun.
,.TÍu tilbrigði“ nefnir Oddur
Björnsson þetta nýja leiksviðs-
verk sitt. Það er réttnefni hvað
byggingu þess snertir, sem er
hliðstæð ^ samnefndu fyrirbæri
í tónlistinni. Kemur þar bæöi
fram staðgóð þekking höfund-
arins á því listformi og hug-
kvæmni hans. Stef, leikið í tíu
tilbrigðum. í meðferð höfund-
ar leikstjóra og leik^ttía verð-
ur þetta skemmtileg tilraun, en
ekkert fram yfir það. Því veldur
þó ekki skortur á leikni os’
kunnáttu heldur fyrst og fremst
það hve sjálft stefið er fábrot'ö
og he'fur lítil átök að bjóða.
Þetta gerir höfundur sé fyllilega
Ijóst og undirstrikar það með
laglínunni úr „Gamla Nóa“,
sem felur í sér á táknrænan
hátt grunntón verksins. Tón-
skáldið, önnur aðalpersóna til-
brigðanna, „séníið", glímir við
þessa fábreytilegu laglínu í
upphafi hvers tilbrigðis, 1 þeirri
óbifanlegu trú, að þar sé að
skapast stórbrotið listaverk.
Eiginkona hans viröist öðru
veifinu ekki jafntrúuö á það, en
er þó reiðubúin að fórna öllu
á altari , sénísins" í von um að
hann viti betur — í von um að
laglínan úr „Gamla Nóa“ fæði
af sér stórbrotið konsertverk,
sem haldi nafni höfundarins,
mannsins, sem hún elskar, hátt
á lofti um aldur og ævi. í sjálfu
sér er þetta „stef“ ekkert frum-
legra en laglínan úr „Gamla
Nóa; það stef hafa fjölmargir
höfundar áður tekið til meðferö-
ar í ólíkustu tilbrigðum. Oddur
Björnsson hefur „séníið" og
fómfýsi konu hans lystilega að
háði og spotti f tfu tilbrigðum;
notfærir sér til hlítar það fá-
breytilega stef sem hann hefur
sett sér þar að yrkisefni, en án
allrar samúðar, eöa hann leitist
við að leggjast dýpra, en „Gamli
Nói“ gefur tilefni til.
En höfundurinn er ekki einn
um snjalla „útfærslu" $ Til-
brigðunum á sviði. Þar sýnir
Brynja Benediktsdóttir óvænta
hlið, ekki aðeins sem hugkvæm-
ur leikstjóri, heldur og leik-
mynda- og búningateiknari.
Hefur henni tekizt að gera
þessa úthverfu tiibrigðanna stfl-
hreina og nýstárlega, og má ef-
laust góðs af henni vænta í
þeirri grein. Leifur Þórarinsson
tónskáld hefur séð um leikhljóð,
og veit þar vel hvað hann á
að gera og hvemig hann á að
framkvæma það.
Leikendur eru þrír, allir úr
Leikflokki Litla sviðsins. Leikur
þeirra ber vitni öruggri leik-
stjórn, kannski fyrst og fremst
en einnig því,' að þeir hafa á-
nægju af að fást við þetta
skemmtilega viðfangsefni og
leggja sig alla fram. Og til-
brigðin veita þeim óneitanlega
tækifæri til að sýna fjölþætt
og ólík tilbrigði í túlkun og
tjáningu, leiktilbrigöi í bók-
staflegri merkingu — því að
þetta er allt lystilegur leikur
á yfirborðinu. Sigurður Skúla-
son hefur ekki áöur gert betur
en í hlutverki tónskáldsins, aö
ég man til, enda þótt svipbrigði
hans séu helzt til einhæf, enn
sem komið er. Margrét Helga
Jóhannsdóttir sýnir þarna
skfemmtilega fjölbreytt leiktil-
brigði, sem lofa góöu. Hlutverk
afturgengnu móðuriniiar er
minnst að vöxtum. en þó fær
Auður Guömundsdóttir þar
tækifæri til nokkurra tilþrifa
undir lokin. sem hún notfærir
sér eins og á verður kosiö.
I *a var forvitnileg frum-
sýning, og henni var vel tekið
Þarna var eingöngu ungt fólk
að verki; það tekur hlutverk
sitt alvarlega og vejcur glæsi-
legar vonir En það er engum
nóg þegar til lengdar lætur-
einhvem tíma verður maður-
inn að standa við þau loforð. —
Það ætti höfundurinn að at-
huga. og það heldur fyrr en
síðar úr þessu.
/