Vísir - 16.04.1968, Blaðsíða 9
VISIR . Þriðjudagur 16. apríl 1968.
ið í skuggann fyrir endurreisn-
armönnum íslenzkrar myndlist-
ar. En nóg um það, viö skulum
ekki hafa þennan formála lengri
en sækja þess í stað heim, einn
fremsta myndskurðarmann ís-
lenzkan um þessar mundir,
mann sem lítið hefur boriö á
sem slíkum, enda mun honum
tamara að skila sínu verki vel
af hendi, en ræða um sjálfan sig.
Eftir nokkrar fortölur tekst o'kk
ur að hafa tal af Jóhanni Björns-
syni myndskera, þar sem hann
ske.r fallega mynd í biirhvals-
tönn.
Jóhann situr við iðju sína á
verkstæði sonar sins Hreins M.
Jóhannssonar gullsmiðs.
I>aö er erfitt að skera Ut og þó
sérstaklega í harða búrhvals-
tönn. Jóhann er að byrja á
skreytingunni, sem hefur akkeri
að aðaluppistöðu og keðju um-
hverfis, sígilt „mótív“ mynd-
skera.
— Hvar lærðir þú myndskurð,
Jóhann?
Jóhann púar svo að gúll kem-
ur í kinnamar, en það er ávani
hans við útskurðinn:
— Ég var eiginlega aldrei við
nám. Ég byrjaði að skera út hjá
honum Ágúst Sigmundssyni.
— Varla hefur það verið í
fyrsta sinn sem þú tálgaðir
spýtu?
— Nei, blessaður vertu, ég hef
dundað við þetta frá því ég var
strákur.
— Hvpr voru þá helztu verk-
efnin?
— Ég skar hillur og aska og
fleira þess háttar.
— Þú ert Þingeyingur?
— Já, ég er frá Húsavík og
átti þar heima þar til fyrir nokkr
— Það mun hafa verið árið
1946 sem ég kom hingað fyrst,
en þó var ég á Húsavík í 10 ár
eftir það, en hér hef ég svo ver- j
ið aö mestu síöan 1953.
— Hvernig var að fá gott út-
skurðartré fyrr á tímum?
— Það gekk vel að fá tré. ís-
lenzka birkið er ágætt efni til
útskuröar og sérstaklega í vissa
hluti, svo sem aska, en einnig
er mikið skorið £ eik.
— Er ekki eikin hörð að
skera í?
— Hún getur veriö það, en
hún getur einnig verið mjúk.
— En nú ertu að skera í hval-
tönn. Hvar færöu hvaltennur til
skera í
— Ég fæ þær. í Hvalstöðinni
í Hvalfiröi.
— Er ekki hvaltönnin harð-
asta efni sem þú skerð í?
— Jú, hvaltönn og fllabein,
en nú er orðið lítið um fílabein,
o^ erfitt að ná í það.
— Þú sagðir £ upphafi að þú
hefðir eiginlega aldrei stundað
nám í útskurði. En það leynir
sér ekki að þú hefur lært að
teikna?
— Ja, ég stundaði nám i Hand
í'öaskólanum £ þrjá vetur, það
voru þrír fyrstu veturnir sem
hann starfaði, og teikninguna
kenndi núverandi skólastjóri
Kurt Zier.
— Þú hefur máske lokið prófi
þaðan?
— Já, ég lauk teikni — og
handavinnukennaraprófi þaðan
og fékkst við teikni og handa-
vinnukennslu við skólana á
Húsavik.
— Þú hefur gert talsvert af
þvf að teikna gamla torfbæi?
en mér finnst þeir skemmtilegt
verkefni.
— Hvað á að verða úr þessari
tönn sem þú ert aö skera út
núna?
— Þetta á að verða bréfa-
pressa. Tönnin kemur til með að
standa á silfurplötu, sem fest
verður á islenzkan grástein, en
þessi efni fara mjög vel saman.
' — Hvaöa verkfæri notarðu
við útskuröinn í tönnina?
— Þau eru ýmiss konar. Til
dæmis sköfur, þjalir og sand-
pappir en sþ'punin er fram-
kvæmd með krít og spíritus.
— Svo viö víkjum að 'öðru,
Jóhann. Þú vinnur hér á verk-
stæðinu aöeins í ígripum?
— Já, mitt aöalstarf er á
verkstæðinu hjá' Ríkarði Jóns-
syni myndhöggvara, en þar hef
ég unnið í mörg ár.
— Eru einhverjir í námi i
myndskuröi núna?
— Áreiðanlega _„ki og þeir
eru orðnir fáir sem stunda þetta
núna.
— Hvernig unir þú þér í
Reykjávík?
— Maður sættir sig viö að
vera hér. Sem betur fer hef ég
alltaf getað feröazt út á landið
á sumrin.
— Sumir segja að Þingeyingar
séu listrænni en aðrir?
— Það held ég ekki.
— Þeir eiga þó flesta hag-
yrðinga?
—Ætli það, þetta er að hverfa
meö þeim gömlu.
— Þá er bezt að spyrja þig að
lokum Jóhann, svona til gamans:
Eru Þingeyingar montnari en
aðrir landsmenn?
— Neeei, það held ég ekki,
Þessi fallegi skjöldur r skormn I eik og þekkja allir „mótfv-
Þessar silfurslegnu tóbaksdósir hefur Jóhann skorið úr hvaltönn. (Ljósm. R. Lár.). ið“. I
^WNAAAAAAAAAAAAA/WWVAAAAA/WWNAA. ^WWWWW\/V>A/\AAAA/\A/W\A/\A/\AA/WV\AA/\A/\AAA/\AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA.
Hiö göfga handverk, sem út-
skuröur nefnist hefur lengst
verið stundaöur á íslandi af öll-
um listgreinum, enda sú eina
list sem við getum státað af
sem þjóðlegri. Otskurður er jafn
gamall með íslendingum, sem
byggöin í landinu og hafa ís-
lendingar skreytt hibýli sín og
áhöld útskurði frá öndverðu, en
hingað til lands fluttu þeir
„kúnstina" meö sér, enda er
glöggur skyldleiki hins íslenzka
útskurðar og hins norska eða
norræna.
Og enn þann dag í dag getum
við státaö af fáeinum „þjóðleg-
um“ mjmdskuröarmönnum sem
lagt hafa kapp á að halda tengsl
um við hinn forna útskurð og
sótt til hans fyrirmyndir, aö
meira eða jninna leyti. Sumir
þessara manna hafa verið hafn-
ir til skýjanna á tímum endur-
reisnar þjóðarinr.ar, en þeir sem
hafa tekið viö hafa gjárnan horf
en-
um árum. Annars vann ég lengi
syðra á vetuma, en var heima
á Húsavík á sumrin.
— Hvert seldir þú þá hluti,
sem þú gerðir fyrir norðan?
. — Þeir fóru aðallega á basar-
ana. Thorvaldsensbasar og svo-
kallaðan Nýja-basar, sem þá var
starfræktur, og einnig gerði ég
marga hluti til tækifærisgjafa
eftir pöntunum.
— Hvar byrjaðir þú fyrst að
vinna hér syðra?
— Já, ég hef teiknaö nokkuð
marga torfbæi og kofa fyrir norð
an, en mest úr Þingeyjarsýslu,
þaö er meira gert úr því
ástæða er til.
R.