Vísir - 30.04.1968, Blaðsíða 9

V1SIR . Þriðjudagur 30. apríl 1968.

> |
Dr. Biarni Benediktsson
forsætisráðherra — sextugur
J dag er dr. Bjarni Benedikts-
son forsætisráðherra sex-
tugur. Fæddur er hann í Reykja-
vík og þar hefur hann alla tíð
átt heimili. Foreldrar hans voru
hin landskunnu hjón Benedikt
Sveinsson alþingisforseti og
Guðrún Pétursdóftir. Stúdent
varð hann aðeins 18 ára að
aldri og útskrifaðist úr lagadeild
Háskóla íslands eftir fjögurra
ára nám. Hann stundaði fram-
haldsnám í stjórnlagafræði í
Berlín og Kaupmannahöfn f tvö
ár. Hann var skipaður prófessor
við Háskóla íslands 24 ára að
aldri. Var það skjótur frami, en
verðskuldaður, vegna ágætrar
menntunar og afburðahæfileika.
Ég hefi heyrt ýmsa lögfræöinga,
sem nutu kennslu hans minnast
með virðingu og mikilli viöur-
kenningu afburðakennslu, reglu-
semi og ágætrar túlkunar á við-
fangsefninu.
Árið 1940 varð hann borgar-
stjóri Reykjavíkur og gegndi
því starfi til ársins 1947. í borg-
arstjórastöðunni var hann
mikils virtur fyrir stjórnsemi
og réttsýni. Enginn efaðist um
að Bjarni Benediktsson var á-
gætis borgarstjóri. Pólitískir
andstæðingar hans eins og aðr-
ir vissu að hann var hreinskipt-
inn og réttlátur í störfum. Það
var áþreifanleg staðreynd að
hagur borgarinnar blómgaðist
og dafnaði undir hans stjórn.
Dr. Bjarni Benediktsson er
mikill fræðimaöur, ekki aðeins
f þvf, sem snertir almenn lög
og stjórnlagafræði, heldur einn-
ig íslenzkum fræðum og heims-
bókmenntum. Hann hefur skrif-
að fjölda ritgerða og bóka um
ýms málefni. Verður það ekki
talið upp hér. En þeir, sem
kynna sér hvað mikið hann
hefur afrekað á þeim vettvangi,
gætu haldið að hann væri rit-
höfundur að aðalstarfi.
Hugur Bjama Benediktsson-
ar mun snemma hafa hneigzt
aö stjómmálum. 1 uppvextinum
vandist hann stjórnmálaviöræð-
um á heimili foreldra sinna,
þegar þau ræddu þjóðmálin m.
a. við ýmsa stjórnmálamenn,
sem jafnan vom tíðir gestir á
því heimili.
Hann varð alþingismaður
1942 og hefur átt sæti á Alþingi
síðan. Ráðherra varð hann 1947
og var utanríkis- og dómsmála-
ráðherra til 1953. Dóms- og
menntamálaráðherra 1953 —
1956. Ritstjóri Morgunblaðsins
var hann 1956—1959. Dóms- og
iðnaöarmálaráðherra 1959—
1963 og forsætisráðherra frá því
í nóvember 1963.
Af 26 ára þingsetu hefur
hann gegnt ráðherrastörfum i
18 ár.
Við hverjar Alþingiskosning-
ar koma jafnan margir nýir
þingmenn. Þannig var það
1942, en þá voru tvennar kosn-
ingar og kjördæmabreyting. Nú
eiga a'ðeins fjórir af þeim, sem
kosnir voru í fyrri kosningunum
það ár, sæti á Alþingi. Auk for-
sætisráðherra þeir Ingólfur
Jónsson, Sigurður Bjarnason og
Páli Þorsteinsson. Margt hefur
á dagana drifið á s.l. 26 árum.
Sviptingar hafa verið 1 stjórn-
málunum og margs er að
minnast. Ríkisstjórnir hafa
komið og farið. Ýmsir hafa
sigrað f kosningabaráttunni og
aðrir hafa tapað. Á þessu tíma-
bili hafa farið fram kosningar
til Alþingis 10 sinnum, með
kjördæmabreytingu 1942 og
1959.
Á árunum 1942—1944 var
skipuð utanþingsstjóm á móti
vilja alþingismanna, sem ekki
komu sér þó saman um myndun
meirihlutastjómar. Var það
skoðun margra þingmanna, að
það hefði tekizt, ef forsetinn
hefði gefið lengri tíma til þess
að reyna stjórnarmyndun til
þrautar.
Lýðveldisstofnunin á Þing-
völlum 1944, mun ekki úr minni
líða, þeim sem sæti áttu þá á
Alþingi, eöa öðrum þeim, sem
fylgdust með því, sem þá gerð-
ist.
Dr. Bjarni Benediktsson vakti
á sér athygli strax á fyrsta
þinginu, sem hann sat, fyrir
glöggar röksemdafærslur og
sannfærandi málflutning. Ég
held þó, að ræða sú, sem hann
flutti á landsfundi Sjálfstæðis-
manna á Þingvöllum 1943, um
lýðveldisstofnun á íslandi, hafi
öðrum fremur aö áliti flestra
í þingliði Sjálfstæðismanna,
skipaö honum svo ungum í for-
ystusæti fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn, við hliðina á Ólafi Thors.
Stefnan í lýðveldismálinu var
þegar mörkuð, sjálfstæðismenn
undir forystu Ólafs Thors og dr.
Bjarna Benediktssonar, unnu að
þjóðlegri einingu um málið. Á
þvi var mikil nauðsyn, þar sem
margir áhrifamenn voru hikandi
í málinu, og vildu slá þvi á
frest.
Dr. Bjarni Benediktsson hefir
verið formaður Sjálfstæðis-
flokksins frá 1961 og hafði þá
í mörg ár verið formaður þing-
flokks Sjálfstæðismanna. Á 26
ára þingmannstíma og 18 ára
ráðherratið, hafa að sjálfsögðu
mörg vandamál boriö að hönd-
um. Fáir eiga jafn auövelt með
að gera sér grein fyrir kjarna
málanna og finna heppilegustu
leiðina til lausnar hverju sinni,
heldur en dr. Bjarni Benedikts-
son, þess vegna hefir hann
vaxið meö verkefnunum og
traust þeirra, sem með honum
vinna og þekkja hann bezt,
stöðugt farið vaxandi.
En það er ekki aðeins hin
skýra hugsun og skarpskyggni,
sem eykur traust manna á hon-
um, heldur einnig og ekki síður
hreinskilni og drengskapur 1
samvinnu og samskiptum við
þá, sem hann starfar með. Eins
og áður var að vikið, hefir for-
sætisráðherra verið f mörgum
ríkisstjórnum, sem á ýmsan
hátt hafa verið ólíkar. Sam-
starfið hefir reynzt misjafnt, en
oft verið lærdómsríkt. Þegar
Ólafur Thors myndaði ríkis-
stjórn 1953, með þátttöku
Framsóknarmanna. tók ég, á-
samt dr. Bjarna Benediktssyni
sæti í þeirri stjórn. Frá því
stjórnartímabili er margs að
minnast, sem ekki verður getið
við þetta tækifæri. Ánægjulegt
er að muna margar stundir við
hlið hinna stórbrotnu þjóö-
málaskörunga, Ólafs Thors og
dr. Bjarna Benediktssonar.
Hugsjónir fæddust og víðsýni
og stórhugur var ráðandi. ásamt
sterkum vilja þeirra, drenglund
og réttlætiskennd. Það var fyrir-
fram vitað, að samstarf f þess-
ari ríkisstjórn yrði á ýmsan
hátt erfitt, þar sem hluti af
Framsóknarflokknum, þ. á m.
formaður hans, var frá byrjun
á móti stjóminni. Hún sat þess
vegna ekki út kjörtímabilið.
Um þetta leyti var megin-
hluti Framsóknarflokksins hel-
tekinn af einhverri villu, þannig
aö hann virtist ekki vera sjálf-
um sér ráðandi. Ég minnist
þess, að einn reyndasti forystu-
maður Framsóknarflokksins,
þáverandi landbúnaðarráðherra,
Steingrími Steinþórssyni, var
arnir veriö saman í ríkisstjórn.
Fyrst undir forsæti Ólafs Thors,
og síðan 1963 undir forsæti dr.
Bjarna Benediktssonar. Þetta
stjórnarsamstarf hefur gefizt
vel og orðið varanlegra, en áður
hefur gerzt f" íslenzkum s.tjórn-
málum.
Stjórnarflokkunum ber vit-
anlega margt á milli f skoðun-
um. Þaö sem gert hefur gæfu-
muninn, er að flokkarnir hafa
viljað vinna heiðarlega saman
og að þeir sem setiö hafa í
stjórnarforsæti hafa leitt sam-

Bjarni Benediktsson.
mjög þungt í skapi, vegna sam-
starfsslitanna og þeirrar villu,
sem flokkur hans var haldinn.
Ekki er ólíklegt, að sá fram-
sýni maður hafi séð, að flokk-
urinn var að stfga feilspor, sem
var upphafið að hinni löngu
eyðimérkurgöngu Framsóknar-
flokksins.
Síðan 1959 hafa sömu flokk-
starfið með fullum drengskap
og hreinskilni.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
verið heppinn f vali sínu á for-
mönnum. Dr. Bjami Benedikts-
son tók við formennsku flokks-
ins af hinum mikilhæfa stjórn-
málamanni Ólafi Thors og hefir
sýnt, að hann er vandanum
vaxinn.
Dr. Bjarni Benediktsson er
víðsýnn stjórnmálamaður, sem
hefir yfirsýn yfir þróunina og
gang mála í öllum greinum.
Hann er minnugur þess, að
Sjálfstæðisflokkurinn er flokkur
allra stétta, þjóðarflokkur, sem
vinnur aö heill alþjóöar og gætir
þess, að á engum sé níðzt. Það
kom fáum á óvart, það sem
forsætisráðherra sagði á fundi
í ákveðnu stéttarfélagi s.l. vet-
ur: „Ég er ekki kosinn til þess
að gæta hagsmuna einnar stétt-
ar, heldur allrar þjóðarinnar“
Þegar utanaökomandi erfiðleik-
ar steðja að, eins og nú, er ekki
síður nauðsynlegt að sú skoðun,
sem býr að baki þessum orðum
sé ráöandi, heldur en þegar
góðæri er í landinu. Með vfð-
sýni og stórhuga uppbyggingar-
stefnu. sem mótuð hefir verið
undir forystu forsætisráðherra
sfðustu árin, er lagður grund-
völlur að bættum hag alls al-
mennings f landinu. Traustir
atvinnuvegir og fjölbreytni í
framleiðslunni er undirstaða
efnahagslegrar velgengni þjóð-
arinnar. Atvinna fyrir alla,
batnandi lífskjör þjóðinni til
handa og gróandi þjóðlíf, er það
sem forsætisráðherra vinnur að
af alhug, að hér megi vera.
I dag munu margir senda for-
sætisráðherra hlýjar kveðjur og
árnaðaróskir Með þessum lín-
um vil ég þakka dr. Bjama
Benediktssyni ánægjulegt sam-
starf í mörg ár. Það hefir verið
gott og snurðulaust. Sigrar hafa
unnizt og hugsjónir rætzt.
Margt hefir komizt f fram-
kvæmd og orðið að veruleika til
mikilla hagsbóta fyrir þjóöina,
sem fyrir nokkrum árum var
aðeins draumsýn. Jákvæður ár-
angur f erfiðu starfi gefur lífinu
gildi. Það eykur bjartsýni og
vonir, gefur þrek til þess að
setja strik yfir mótlæti og erf-
iði, sem stjórnmálamennirnir
verða ekki síður varir við en
aðrir.
Dr. Bjarni Benediktsson nýt-
ur mikils trausts og er viður-
kenndur jafnt af andstæðingum
og samherjum, sem mikilhæfur
forystumaður.
Þessum línum skal lokið með
þeirri ósk, að sú gifta megi
fylgja þjóðinni að hún geti sem
lengst notið starfskrafta og for-
ystu þessa mikla hæfileika-
manns.
Megi forsætisráðherra, dr.
Bjarni Benediktsson og fjöl-
skylda lengi lifa, hamingjusöm
f landinu.
Ingólfur Jónsson.
64°]o áburðarins eru úr innfluttu ammoníaki
Föstudaginn 19. apríl sl. var
iðalfundur 4burðarverksmiðjunn-
ar h.f. haldinn f Gufunesi.
Stjórnarformaður, Pétur Gunn-
arsson flutti skýrslu stjórnarinn-
ar um starfsemi fyrirtækisins á
árinu 1967
í árslok 1967 hafði verksmiðj-
an starfað í tæp 14 ár og fram-
leitt samtals 285.474 smálestir
Kjarnaáburöar.
Meðaltal vinnsludaga f öllum
deildum verksmiðjunnar var 348
dagar á árinu og voru framleidd-
ar 23.904 smálestir Kjarna. Var
það 1169 smálestum meira en á
árinu 1966.
Skortur var á sem fyrr, að
fáanleg raforka nægði til fullrar
nýtingar á afkastagetu verksmiðj-
unnar. Af þeim sökum voru flutt-
ar inn 6969 smálestir ammóní-
aks til framleiðslu Kjarna. Af
heildarframleiðslu Kjarna á árinu
voru 64% unnin úr innfluttu
ammóníaki, en 38% úr ammóní-
aki framleiddu í verksmiðjunni.
Seldar voru samtals á árinu
24.313 smálestir Kjarna, og auk
þess nokkurt magn ammónfaks,
saltþéturssýru. vatnsefnis og súr-
efnis. Nam söluverðmæti samtals
102,8 milljónum króna.
Formaður skýrði frá því aö
komið hefði verið upp á árinu
stöö til hleðslu súrefnis á stál-
flöskur. Er súrefni nú selt ísaga
h.f., sem annast dreifingu og sölu
þess um land allt sem fyrr.
Þá ræddi formaður um áform
varöandi stækkun verksmiðjunn-
ar og breytta framleiðsluhætti.
þannig aö framleiðsla
. blandaðs þrígilds áburðar yrði
hafin að stækkun lokinni, auk
þess sem Kjarni yrði þá grófkorn-
aður Tók hann fram að Búnaðar-
félag Islands, Stéttasamband
10. sfða.