Vísir - 08.05.1968, Qupperneq 8

8
V í S IR . Miðvikudagur 8. maí 1968.
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Úlfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Símar 15610 og 15099
Afgreiðsla: Hverfisgötu 55. Sími 11660
Ritstjórn : Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 7.00 eintakiö
Prentsmiöja Vísis — Edda hf:
Ný auðl'md í svsðsljósinu
jjndanfarin ár hafa framsýnir menn bent á, að
skammgóður vermir væri að hinni miklu atvinnu, sem
þjóðin hefur búið við,og fyrr eða síðar yrði örðugt að
fá öllum vinnufærum mönnum verkefni. Atvinnu-
skorturinn, sem bryddað hefur á í vetur, hefur nú
sannfært menn um réttmæti þessarar kenningar.
Reiknað hefur verið út, að vinnufæru fólki muni
fjölga um 50% á næstu tveimur áratugum. Þetta fólk
verður að leita verkefna í iðnaði og þjónustugreinum,
því að hvorki landbúnaður né sjávarútvegur getr. tek-
ið við meiri mannafla í náinni framtíð. Svo hart er nú
gengið að fiskistofnunum, að þeir eru nánast fullnýtt-
ir og sumir ofnýttir. Þess vegna mun sjómönnum ekki
fjölga í náinni framtíð. /
íslendingar hafa áreiðanlega töluverða möguleika
á að nýta sjávaraflann betur og skapa meiri atvinnu
í fiskiðnaði. En Jónas Haralz hagfræðingur hefur oft-
ar en einu sinni bent á, að of mikið væri gert úr þess-
um möguleikum, — fullvinnsla fiskjar sé stöðugt að
færast frá framleiðslulöndum yfir til markaðslanda.
Stjórnarvöldin hafa lagt grundvöll að stóriðju á ís-
landi, þrátt fyrir hatramma andstöðu afturhaldsafl-
anna í þjóðfélaginu. Eftir kísilgúr- og álvinnslu er nú
talað um olíuhreinsunarstöð, sjóefnavinnslu og ýmis-
legt fleira. Þessi þróun er afar mikilvæg. Stóriðju-
ramkvæmdirnar hamla nú þegar gegn atvinnuleysi
g treysta grundvöll þjóðarframleiðslunnar. En fólks-
jölgunin verður svo ör á næstunni, að stóriðjan ein
’etur ekki leyst nema hluta af þeim vanda. Þar á ofan
ninnka sífellt yfirburðir okkar í ódýrum auðlindum,
einkum vegna aukinnar kjarnorkutækni úti í heimi.
Hvað á þá að taka til bragðs? Undanfarna daga hef-
ur kastljósið einkum beinzt að iðnaðinum sem at-
vinnugjafa framtíðarinnar. En nú er ljóst, að íslend-
ingar geta ekki lengur staðið utan Fríverzlunarbanda:
lagsins. Mun iðnaðurinn ekki bíða hnekki af inngöngu
í bandalagið? Úr þeirri Grýlu er gert of mikið.
Iðnrekendur telja sjálfir, að þeir geti á því sviði
snúið vörn í sókn og notað inngönguna í bandalagið
til þess að sækja með íslenzkar vörur inn á er-
lenda markaði. Til þess þurfa þeir þjónustu ríkisvalds-
ins og stuðning þjóðarinnar, og mun hvorugt skorta.
En hitann og þungann af þeirri baráttu mun einka-
framtakið sjálft bera.
Við megum ekki láta auðlindir landsins skyggja á
auðlindir þjóðarinnar. Framsýnir menn leggja nú til,
að þjóðin byggi afkomuna fyrst og fremst á hug-
kvæmni, dugnaði og menntun sinni. Þessar auðlindir
hafa reynzt Svisslendingum vel, en af þeirri þjóð get-
um víð lært ótalmargt. Vonir þjóðarinnar um aukna
velmegun á næstu árum og áratugum verða fyrst og
fremst að byggjast á, að þessi auðlind verði full-
virkjuð.
& !
Þegar forsetakjör fer fram í
Bandaríkjunum stendur kosn-
ingabaráttan mánuöum saman
svo sem kunnugt er og harönar
venjulega því meira sem nær
dregur flokksþingum, er taka
ákvörðun um forsetaefnin. Þang
aö til stendur stríðið um keppi-
nauta hvers flokks um sig, eft-
ir flokksþingin einkennist bar-
áttan að sjálfsögðu af átökum
milli flokkanna, demókrata og
republikana, og forsetaefna
þeirra.
Jþað hefur mikið verið rætt um
gildi forkosninganna til vís-
bendingar um það, sem fram
undan sé í baráttunni, einkan-
lega um fylgi keppinautanna.
Og í forkosningunum, sem fram
fóru í gær í Indiana, voru úr-
slitin talin mundu gefa hina mik-
ilvægustu vísbendingu, því að
— að því er demokrata snertir
— fæst væntanlega úr því skor-
ið, hver eftirtalinna þriggja
keppinauta er sigurstranglegast-
ur, þegar á flokksþingið kemur.
Kennedy var spáð sigri af mörg
um og vitnað til skoðanakann-
ana — en skoöanakannanir
gátu og annars, sem gerir
allar spár vafasamari: Um 30 af
U/ ííé'ÍVÁrÍ , £&&&■&& sjMríír W —- . . . ...-v.
Maudling birti þessa skopmynd rétt áður en Humphrey til-
kynnti, að hann yrði með í keppninni:
„Auðvitað segi ég já, ef spurt er, hvort ég ætli að vera með,
ég segi alltaf já...“
Forkosningarnar í
McCarthy — fyrsta einvígi
hans og Roberts Kennedys.
hundraöi þeirra sem greiddu at-
kvæði í seinustu skoðanakönn-
un voru ekki búnir að ákveða
sig. Þetta eru fyrstu forkosning-
arnar þar sem nöfn beggja,
Kennedys og McCarthys, eru á
kjörseðli demokrata. Og svo var
að sjálfsögðu spurt: Hversu
margir innrita nafn Humphreys.
í yfir' tsgrein um þessi mál
var komizt að orði á þessa leið:
Kennedy verður að sigra í
Indíana, eigi hann að fá útnefn-
ingu á flokksþinginu sem for-
setaefni flokks siíns — og í Kenn
edy-herbúðunum — þar sem
einkunnarorðin eru: Kennedy-
amir sigra ávallt, hafa menn að
undanförnu lagt mikla áherzlu
á, að viö erfiðleika sé að etja
— og vafalaust hefðu stuðnings
menn Kennedys og hann sjálfur
helzt kosið, að þessi keppni milli
hans og McCarthys hefði farið
fram annars staðar en í Indíana.
Indíana er meðal hinna frek-
ar minni sambandsríkja og h?f-
ur að sumu leyti sín sérkenni
sem sambandsríki — en að ööru
leyti ekki. Andstæðurnar eru
miklar. Aö sumu leyti er — eða
var — Indíana erki-afturhalds-
ríki og höfuösetur Ku KIux Klan
sem hafði þar hálfa milljón með-
lima. Og Samband uppgjafaher-
manna (American Leigion) hef-
ur aðalsetur sitt í höfuöstaðn-
um — Gary — og John F. Kenn-,.
edy tökst ekki 1960 að sam-
fylkja mönnum í Indíana til þátt
töku i baráttunni til umbóta og
framfara — en þess er einnig aö
geta, að í Indíana hafa á síðari
árum verið kjörnir á þing lýö-
ræöissinnaðir þingmenn eins og
Vance Hartke og Birch Bayer.
En það gerir í rauninni þeim
báðum, Kennedy og McCarthy,
erfitt fyrir, að briðji maður er
á kjörseðlinum, Roger
Branigan ríkisstjóri, sem upp-
■ haflega var settur á kjörseðilinn
sem staðgengill Johnsons forseta
en þegar Johnson tilkynnti, að
hann gæfi ekki kost á sér sem
forsetaefni demokrata, ákvað
Branigan, að koma fram sem
„óskasonur Indíana“ (favourite
Indiana
son), — og ef hann sigraði yrðu
kjörmenn Indíana skuldbundnir
til að greiða honum atkvæði á
flokksþinginu — í fyrstu lotu.
Branigan ræður vitanlega yfir
flokksvélinni í Indíana, hann er
maöur virtur vel, og hefur sjálf-
sagt fylgi opinberra starfsmanna
— mjög margra — en þeir eru
23.000 talsins. Hann gæti því
reynzt hættulegur báðum. Vegna
'framboðs er hann í rauninni
Humphrey-maður, sem veröur
að verja Johnson og stefnu hans
og ef Branigan sigraði, myndu
kjörmenn Indíana (63) verða að
kjósa Humphrey í annarri lotu
á flokksþinginu.
En svo er margt, sem bendir
til að það verði máttur auðsins,
sem ráöi úrslitum í þessum kosn
ingum. Og fjársterkastir kepp-
endanna eru þeir Kennedy og
Rockefeller.
Og í Indíana hefur Kennedy
gengið hart fram. í Indíana að-
eins hefur kosningabaráttan
kostað hann og ætt hans yfir
10 milljónir dollara.
Þeir eru sex, sem vilja setjast í forsetastólinn, er Johnson lætur af embætti.