Vísir - 26.07.1968, Qupperneq 9

V1SIR . Föstudagur 26. júlí 1968,
9
Fulltrúar ólíkra hugmynda. Til hægri: Jækubovskí marskálkur æðsti herforingi Varsjárbandalagsins. Til ylnstri: Dubcek for-
ingi tékkneska kommúnistaflokksins. Myndin var tekin, er hann »6r að heilsa upp á foringja hemámsliðsins.
HERNAM
□ Fá ár eru liðin síð-
an þeir merkilegu atburð
ir gerðust, að Frakkar
ákváðu að draga sig út
úr hernaðarsamvinnu At
lantshafsbandalagsins.
□ Þessi ákvörðun dundi
eins og reiðarslag yfir
hin vestrænu vamarsam
tök. Hún hafði þau áhrif,
að allar vamaráætlanir
og yfirhöfuð allt skipu-
lag hinna vestrænu ríkja
virtist hrynja til grunna.
það þurfti ekki annaö en að
iíta á landabréfið af Evrópu
til að sjá í einu vetfangi, hve
alvarleg hernaðarleg áhrif brott-
för Frakka gat haft. Skelfing
virtist Iítið eftir af landsvæöi
til að verja, ef í hart slægi. Og
þó var ákvörðun þeirra kannski
enn alvarlegri fyrir þann fleyg
og þann glundroða í varnar-
kerfinu sem hún olli.
Frakkland haföi verið þunga-
miðja hinna vestur-evrópsku
varna. Þar voru höfuðstöövar
allrar herstjórnar og eftirlits.
Þangað lágu allar símalínur frá
útstöövum víðsvegar um álfuna
og sendileiðir ratsjárkerfisins úr
öllum áttum, sem nota skyldi til
að fylgjast með grunsamlegum
herflutningum andstæðinga. Og
þar voru margir helztu flugvell-
ir, bensín og birgðastöðvar þess
víðtæka aövörunar og öryggis-
kerfis, sem komið hafði verið
upp.
Margra ára óþrotlegt starf,
milljarðafjárveitingar, — öllu
var þessu kastað fyrir róöa.
Ákvörðun Frakka var skýr, allar
erlendar hersveitir, flokkar og
foringjasveitir, sem dvalizt
höfðu í landinu á vegum heildar-
samtakanna urðu að verða á
broít fyrir tiltekið tímamark:
I augum forstöðumanna
bandalagsins virtist þetta svo
óskiljanlegt og óframkvæman-
legt, að þeir fóru að leita eftir
að fá brottflutningnum frestað.
En þeir náðu varla að ljúka við
setninguna. Frakkar voru svo
eitilharöir, aö þeir kröfðust þess
skilyröislaust, að allt hið er-
lenda lið yrði skilyrðislaust á
burt. — Ami go home. —
ffitli þaö hefði oröið uppi-
stand þá, í vestrænum
löndum, ef til dæmis bandaríska
liðið hefði neitað að fara á brott
úr landinu? Ætli það heföi ekki
þótt bera vitni um bandaríska
heimsvaldastefnu, ef þeir hefðu
þráazt við að framfylgja ósk
landsmanna? Eða hvaö skyldu
menn hafa sagt, ef hinu banda-
ríska herliði hefði verið beitt til
þess að hafa bersýnileg áhrif
á innanlandsstjórnmálin í
Frakklandi. Ef þeir hefðu byrj-
að margra vikna taugahernað
við frönsk stjómarvöld, jafnvel
hótað að senda skriðdreka inn
í Parísarborg, skjóta þar allt í
rúst og bæla niður gaullistana?
Ætli það heföi ekki þótt-saga
til næsta bæjar?
En auðvitað er slíkt fjarstæða
og ómöguleiki. Ameríkanarnir
höfðu sig burt, og síðan eru það
aöallega bandarískir skemmti-
ferðamenn, sem hafa hefnt sín
á de Gaulle með því að hætta
að heimsækja París og eyða þar
peningum.
J"'kg svo kemur samanburður-
inn. Hanr. er svo óraun-
hæfur, að það er eins og hann
komi út úr öðrum heimi. Ég veit
ekki, hvort hann líkist fremur
lélegum brandara, smásögu
eftir Jaroslav Hazek eða er
kominn beint út úr ótrúlegum
heimi Franz Kafka. Þaö er eig-
inlega ekki tíðindavert, og það
er ábyggilega mjög slæmt ef
það ætti nú að fara að skyggja
á sjálfar fréttirnar frá Víetnam.
að hið rússneska stórveldi hefur
farið algerlega öfugt að við
Bandarikjamennina. Það hefur
sent, svona hljótt og þegjandi,
án þess aö nokkur tæki eftir
því, um 40 þúsund manna liö
inn í Tékkóslóvakíu og beitir
því nú til að kúga og klekkja
á þessari vesalings smáþjóð.
Nei, það eru ekki mikil tíð-
indi, fólk kippir sér ekki mikiö
upp við það, og þó er saman-
burðurinn einkennilegur. Tékkar
eru eins og Frakkar aöilar að
öðrum varnarsamtökum, hinu
svokallaöa Varsjárbandalagi. En
hið fjöllótta og torfæra land
þeirra var nú samt ekki álitið
mikilvægara fyrir samtökin en
svo, að þar var ekkert erlent
herlið staðsett. Ekki voru þeir
heldur að valda neinu raski meö
því að draga sig eins og Frakk-
ar út úr þessu austræna hern-
aðarbandalagi. Þeir hafa þvert
á móti heitiö þvi, að halda trú-
fast áfram þátttöku í því. Ekki
er vitaö um neina atburöi sem
bendi til hemaðarhættu á þessu
svæði. Þar var allt einstaklega
friðsamt.
Tjað eina sem Tékkar geröu,
J var að framkvæma heima
hjá sér nokkurs konar vorhrein-
gerningu. Það var orðið svo
margt rykfallið eftir tuttugu ára
skuggaveldi bak við lokaða
hlera. Hún var orðin löng áþján-
in í hinum stalinska ógnar-
heimi. Átti skuggi þessa geö-
veika einræðisseggs að halda á-
fram aö grúfa yfir litla landinu
á bökkum Moldár og það þó 15
ár væru liöin frá burtkalli hans
úr heiminum.
í tuttugu ár hafði ríkt þögn
og ótti í landinu. Stalinistinn
Novotny var enn við völd og
leppstjórn hans svo gerspillt. að
sá veruleiki er enn ótrúlegri en
fjarstæöukenndustu frásagnir
Kafka. Þegar ráöherrafundum
hjá honum lauk var umslögum
með stórfé úthlutað meöal ráð-
herranna, þeir áttu að nota pen-
ingana til aö skemmta sér um
kvöldið.
Á meðan sátu 50 þúsund póli-
tískir fangar í kvalafangabúöum
í landinu, skoðana og málfrelsi
var bannað.' lögregla handtók
menn í stórum stíl fyrir móðg-
anir við forsetann, þ.e. Novotny
sjálfan. Þeir höfðu í ógætni lát-
ið einhver óvirðingarorö falla í
veitingahúsinu, eins og góði
dátinn Svejk talaði á sínum
tíma um það að flugurnar hefðu
skitið á myndina af blessuðum
Frans Josef keisara. Munurinn
var sá, að þetta var engin skáld-
saga, heldur hinn ótrúlegi veru-
leiki.
En nú var komiö nóg. Nú reis
þjóöin, jafnvel flokksmenn og
félagar upp gegn Novotny. Með-
al þeirra sem risu upp til að
fordæma aðferðir hans, var
gamall samráðherra hans.
Novotny hlýddi á mál hans um
sinn, svo þolc!! hann ekki lengur
við: — Að þú skulir voga þér
aö snúast gegn mér, — ég gæti
þó sagt margar kvennafars-
sögur af þér. En ræðumaður lét
ekki slá sig út af laginu, heldur
teygði hendurnar fram og sagöi:
•— Ég veit það aö þessar hendur
hafa faðmað marga konuna, —
en, þær eru þó ekki blóðugar!
Ctjórn Novotnys var svo of-
^ boðsleg, að Tékkum ætti að
fyrirgefast þó þeir vildu nú
loksins losna undan stjórn
hans. Það hefur til dæmis verið
tekin ákvöröun um að rannsaka
aö nýju mál þeirra pólitískra
sakborninga, sem voru saklausir
dæmdir til kvala í hinum aum-
ustu dyflissum og munu þeim
verða greiddar skaðabætur, sem
talið er að muni nema um 20
milljörðum íslenzkra króna, svo
mikil upphæð, að ríkið veröur að
fá margra ára greiðslufrest, svo
það fái risið undir þessum af-
leiðingum af ógnarstjórninni.
Já, flestir venjulegir menn
myndu telja það eðlilegt, að
Tékkum hafi verið þörf fyrir aö
losna við þennan kúgara sinn.
Pfn ekki voru allir sammála
um það. Ekki hinir rússn-
esku verndarar hans og vinir.
Þeir litu þetta svo alvarlegum
augum, að síðan hafa þeir gripið
til hVers konar ráða til að styðja
hann og efla. Þeir heimtuðu að
fá að senda öflugt herlið inn í
Tékkóslóvakíu, fyrst að þvf
er þeir sögðu til heræfinga á
vegum Varsjárbandalagsins, og
sem góðir meðlimir þess banda-
lags gátu Tékkar auðvitað ekki
»->■ 10. =íða
iassm:
Eins 0£ flestum er eflaust kunn
ugt er öllum bifreiðastjórum
skylt að hafa bifreiöir sínar
búnar ökuliósum fyrir H-umferð
eftir 1. ágúst n.k. Þess vegna
spuröum við nokkra bifreiða-
stjóra eftirfarandi spurningar.
Hafið þér breytt ljósa-
útbúnaði bifreiðar yðar?
Sigurður Brynjólfsson, bilamál-
ari:
Já, ég lét skipta fyrir H-dag
eða um leið og ég lét skoða bif
reiðina. Þetta er alveg nauösyn
legur hlutur.
Guðmundur Kr. Jónsson, verzi-
unarmaður:
Já, já. Ég er löngu búinn.
Þetta er alveg skylda og ég lét
gera þetta strax.
' .............
fmmmÁ
i '
Pálmi Ágústsson:
Já ,ég lét breyta í júní. Það
er alveg ógjörningur að aka án
þess að láta breyta ljósunum.
Kjartan Björnsson, rafvirki:
Nei, ég er alveg nýbúinn að
kaupa mér nýjan bíl og er stað-
ráðinn í því aö skipta fyrir 1.
ágúst.

Jakob Jónsson.
Nei, en ég var að kaupa allt til
þess og verð örugglega búinn
að skipta tímanlega, þvl að ég
þarf að fara i langt feröalag og
þá er'eins gott að hafa allt í
lagi.