Alþýðublaðið - 27.03.1966, Blaðsíða 8

í 0PNUNNI í DA
frú Elsu Guðjón
merkilegt starf
gömlum íslenzki
um og vefnaði.
Fru Elsa er safnvörður á Þjóð
minjasafninu og þar hitti ég hana
nýlega og bað hana að segja mér
frá rannsóknum sínum.
— Ég var ráðin til safnsins til
þess aðallega að vinna við textíl
ana, þ.e. útsauminn, vefnaðinn og
búningana. í starfi mínu vinn ég
t.d. að spjaldskrá um saumgerð-
ir og safna upplýsingum um út-
saumaða muni, sem hér eru í safn
inu og í erlendum söfnum, einn
ig um muni, sem getið er í heim
ildum, þó svo að þeir séu ekkf til
lengur. Þetta er raunar hluti af
heildarspjaldskrá um textíla yfir
leitt, þ.e.a.s. um vefnað, útsaum,
prjón og islenzka búninga, svo og
um áhöld þau og vinnubrögð, sem
notuð voru í sambandi við hvers
konar hannyrðir. í tengslum við
spjaldskrána er talsvert fjölbreytt
ljósmyndasafn. bæði af textílmun
um hér i Þjóðminjasafninu og
líka af íslenzkum munum, sem vit
að er um í erlendum söfnum. Til
samanburðar við íslenzk munstur
hef ég safnað ljósmyndum af upp
dráttum úr gömlum útlendum
munsturbókum. en þaer bvrjuðu
a* koma út snemma á 16. öld. Svo
virðist. sem við höfum fengið eitt
hvað af munstrum úr þeim. þó að
mér vitanlega hafi encin slík
nrentuð munst.urhók varðveitzt. hér
Hinsveear ern tii. að því er vitað
er 6 handteiknaðnr mnnsturbæk
nr íslenzkar. Sú elzta virðist vera
frá miðr; 17. öld oe kom bingað
í safnið frá T.anfási, Á eitt blaðið
p« cinnpViók P o pr»V»pi
Jónsdóttur. Er líkieat að Raenheið
TEXTI:
ANNA BRYNJÚLFSDÓTTIR
MYNDIR:
JÓHANN VILBERG
ur Jónsdóttir biskupsfrú á Hólum
kona Gísla Þorlákssonar, hafi átt
hana; en hún var mikil hannyrða
kona og kenndi hannyrðir, m.a.
Þorbjörgu Magnúsdóttur Vídalín.
Og frú Elsa sýnir mér þessar
gömlu handteiknuðu munsturbæk
ur. Blöðin eru orðin snjáð, blöðin
í elztu bókinni sums staðar bætt
á nokkrum stöðum með gömlum
sendibréfum, og mætti þannig með
nákvæmri athugun ef til vill rekja
feril bókarinnar. Sum munstranna
koma fyrir á munum, sem eru
til á safninu.
—Er það eitthvað sérstakt, sem
einkennir islenzku munstrin?
— Valhnúturinn svonefndi er
■ t.d. eitt af því, sem er einkennandi
fyrir íslenzk munstur. Einnig eru
hringreitir eða marghyrndir reit
ir með ýmsum myndum innan í
einkennandi, en slík munstur sjást
einkum á reflum og rúmábreiðum.
— Þessi gömlu munstur eru
miög falleg og fjölbreytnin virðist
mikil.
— Já, við höfum alveg ótrúlega
fjölbreytt munstur miðað við hin
Norðurlöndin, og eftir gömlu ís
lenzku munstrunum má með furðu
litlum breytingum vinna nýtízku
lega muni.
— Hverjar voru helztu saum
gerðir?
— Algengustu sal.imgerðirnar
voru refilsaumur, glitsaumur,
fléttusaumur, augnsaumur og
blómstursaumur. Skakkaglit, sem
er afbrigði af glitsaumi, kemur
einnig fyrir á nokkrum reflum og
3 27. marz 1966
Blómstursaumaff altaris'dæði frá Bæ í Borgarfirði.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Útrennsluna þá ung var mey
efnaði teitur svanni.
i Bekkina gerði gullhlaðsey,
gefin til ektamanni.
!
j Vísa þessi er eftir Pál Vídalín
j og er ein af þremur visum á gam
alli íslenzkrí rúmábreiðu, sem
Frú Elsa Guffjónsson. í baksýn vefstaður.
kona Páls Þorbjörg Magnúsdóttir
Vídalín, saumaði. Ábreiðan er nú
í Victoria og Albert safninu í Lond
on.
Frú Elsa Guðjónsson hefur unn
ið merkilegt starf við rannsóknir
á gömlum íslenzkum útsaumsmun
um og vefnaði. Eftir hana hafa
birzt greinar og bækur um þetta
efni og fyrir jólin kom út í Dan
mörku bók eftir Elsu með göml
um íslenzkum útsaumsmunstrum.
Fjölmörg dönsk blöð skrifuðu
mjög jofsamlega um bókina, þar
á mecíal Berlingske Tidende og
Politikíen.