Bókasafnið - 01.02.1988, Blaðsíða 22

BÓKASAFNIÐ
22
auðskildar. Þeir eiga auðvelt með að nota tölvuna sem
tæki til upplýsingaleitar og kennarar furða sig oft á
hversu litlar leiðbeiningar þeir þurfa.
Notkun gagnagrunnsins eins getur hins vegar aldrei
verið nema lítill hluti af því að finna og nota upplýsingar.
Það er augljóst að aðeins þar sem gagnagrunnurinn í
tölvunni er samofinn námsefninu og er hluti af stærra
kerfi lykilorða getur þetta tvennt aukið verulega leikni
nemenda við að finna og nota upplýsingar.
Með því að samtvinna KAL og vinnu nemenda í
skólastofunni verða þeir yfirleitt leiknari í velja sér
heimildir. Skýrslur frá kennurum og bókavörðum sýna
að glósur nemenda eru betri en áður en þær hafa verið
veikur hlekkur í verkefnavinnu.
Því lengur sem nemendur hafa notað þessa aðferð
við margvísleg verkefni þeim mun leiknari verða þeir
m.a. við að semja skýrslur og ritgerðir og gengur betur í
prófum.
Kennarar og bókaverðir líta nú á KAL sem lang-
tímaverkefni sem ætti að vera samofið öllu öðru náms-
efni.
4.2 Bókaverðir og kennarar
Hvaða þýðingu hefur þetta fyrir bókaverði og kennara?
Það sem skiptir máli við að þróa og nota gagna-
grunna cr tími og vélbúnaður - og hvort tveggja er af
skomum skammti í skólum. Þess vegna verðurað skipu-
leggja tíma og vinnu mjög vel og þetta leiðir til forgangs-
röðunar verkefna, bæði hjá kennurum og bókavörðum.
Einkatölvan er notuð á mjög sérstakan hátt innan
MISLIP-áætlunarinnar. Gagnagrunnamir sem skólamir
hafa útbúið hafa verið mjög litlir (í þeim stærsta em 400
færslur og í flestum milli 20 og 180) og efnið í þeim mjög
sérhæft. Athyglin hefur beinst mjög að vali á heppileg-
um lykilorðum. Það er einnig mikilvægt að ákvarða
hversu miklar upplýsingar eru nauðsynlegar og hvemig
þær em settar fram á skjánum eða í prentun.
Bókaverðir og kennarar, sem hafa unnið að gerð
þessara grunna, em staðráðnir í að halda því áfram þrátt
fyrir þann mikla tíma sem það tekur. í nokkmm skólum
cru þeir notaðir jafnhliða almennari gagnagrunnum, eins
og þeim sem ýmis þjónustufyrirtæki selja aðgang að, og
það er ekki fyrirsjáanlegt að þessir stóru gmnnar geti
komið í stað þeirra.
Safnið getur líka haft gagn af tölvunni. MISLIP-
bókaverðir segja venjulega að hún “bæti ímynd safns-
ins” í augum nemenda og kennara. Það leiðir til betra
sambands bókavarðar og kennara en margir þeirra
síðamefndu hafa e.t.v. ekki notað safnið mikið áður.
Betra samband við sérgreinakennara leiðir til þess að
þcir kunna betur að meta upplýsingatækni.
Helsti kosturinn fyrir bókavörðinn er að hann tekur
þátt í gerð námsáætlana og kynnist kennsluefninu betur.
Það er að hluta til vegna nánari samvinnu milli bóka-
varða og kennara og einnig vegna þess að námsefnið er
skilgreint betur þegar KAL-aðferðin er notuð. Bóka-
vcrðir gcta einnig sagt nákvæmlega hvaða heimildir þarf
að nota og hvað vantar í safnkostinn. Það leiðir svo til
umræðna um helstu vandamálin sem koma upp þegar
upplýsingaleikni er tengd námsefninu.
Sérgreinakennumm finnst einnig þægilegt að geta
notað einkatölvuna á bókasafninu við ýmis verkefni og
þurfa ekki að “bóka tíma í tölvustofunni”. Bókaverðir
geta oft kynnt kennurum tölvuna á einfaldan hátt og það
er þægilegt fyrir þá sem em enn hræddir við þessa nýju
tækni. Aukin þörf leiðir svo óhjákvæmilega til þess að
athyglin beinist að fátæklegum tækjakosti flestra skóla-
safna og það geta bókaverðir bent á. Tækjakostur hefur
aukist á öllum MISLIP-bókasöfnunum meðan unnið
hefur verið að verkefninu.
Tæknin við að gera skipurit skapar fá vandamál en
kröfur til kennara og bókavarða em aðrar. Þær tengjast
breyttum hlutverkum og nýjum kennsluháttum. Þeir
sem reynt hafa KAL-aðferðina eru enn mjög áhugasam-
ir. Til dæmis er gerð skipurita við vinnu í skólastofunni
almenn í tveimur skólum og það sýnir álit kennara á
aðferðinni að bæði yngri og eldri nemendur nota hana
við að búa sig undir próf. í einum skóla hefur KAL verið
sett inn í nýjan áfanga eldri nemenda.
Vissar breytingar verða á starfi bókavarða. Þróun
KAL eykur áhuga á skólasafninu og á notkun heimilda
sem litið er á sem mikilvægt markmið. Þetta skapar
vandamál varðandi u'ma og aðstöðu og oft er nauðsyn-
legt að breyta forgagnsröð verka. Forgangsverkefni
MISLIP-bókavarða er að kenna bömunum að finna og
nota heimildir og upplýsingar. Hefðbundin safnstörf em
látin sitja á hakanum og mjög algengt er að treysta á að
nemendur aðstoði, t.d. við að raða bókum í hillur. Flest-
um þykir þetta slæmt og kröfur til skólasafnamiðstöðva
aukast - ekki er nóg að hafa aðeins einn starfsmann á
safni þegar það er orðið miðpunktur skólastarfsins.
Heira aðstoðarfólk vantar, sérstaklega tæknimenntað
fólk sem oft er erfitt að fá.
Tímamir breytast og hlutverkin einnig. í skólum,
þar sem unnið hefur verið hvað mest með KAL-áætlun-
ina, hafa bókaverðir, sem áður vom upphafsmenn breyt-
inga, orðið leiðbeinendur og samstarfsmenn. Þetta er
vegna þess að álagið á þá hefur aukist - í einum skóla er
það bókavörðurinn sem gefur ráðleggingar, meðan
kennaramir þróa gagnagrunnana. Það er einnig ljóst að
vinnan við KAL eykur skilning kennara á hugtökum í
upplýsingatækni og þeir koma auga á nýja möguleika
við að nota hana. Þeir sem áður unnu hlutlaust með
bókavörðum eiga nú oft frumkvæðið. Bókaverðir gegna
áfram lykilhlutverki hvað varðar skipulagningu þar sem
þeir hafa einstæða yfirsýn yfir það sem er að gerast.
Helstu breytingamar fyrir bókaverðina eru að þeir
verða að eiga frumkvæðið að ýmsum nýjungum s.s.
notkun einkatölva og upplýsingatækni. Bókavörðurinn
getur séð hvar þörfin er mest og stuðlað að veigamiklum
breytingum í skólastarfinu. Nýjar aðferðir eins og KAL
gefa bókaverðinum færi á að kynna nýja tækni og
vinnuaðferðir sem nýtast bæði nemendum og kennur-
um. “Tölvuóttinn” er enn til staðar og einnig feimni við
upplýsingar og upplýsingatækni. Núna er lagt að kenn-
umm að nota þessi hugtök í skólastofunum eins og gert
er í skólasafninu en þeir hafa þessi hugtök ekki enn á
valdi sínu og vita ekki hvemig “kenna” á upplýsinga-