Bókasafnið - 01.02.1988, Page 34

BÓKASAFNIÐ
háskóla er hart barist um þetta fé og
tel ég að mjög erfitt hefði orðið að fá
viðunandi húsnæðislausn eftir þcim
leiðum, sennilega orðið um ófull-
nægjandi áfangaúrlausnir að ræða
og mikla og varanlega dreifingu á
safnrekstrinum mcð vanburða
miðsafni.
Ótvíræðir kostir
sameiningar
Ég orðlengi ekki um hina almennu
kosti sameiningar, svo sem þann
styrk sem felst í miklum ritakosti á
einum stað, öíluga upplýsingaþjón-
ustu á grunni víðtæks handbóka-
kosts o.s.frv. Hér verður hins vegar
litið á nokkur atriði sem kcnna má
við hagkvæmni og hagræðingu.
1. Svo sem liggur í augum uppi má
að vissu marki komast hjá tvíkaup-
um rita með rekstri cins safns í stað
tveggja.
2. Samrekstur stuðlar að hlífð á
hinum prentuðu ritum þjóðdeildar
þar eð beina má þeim notcndum frá
þjóðdeild sem að mestu eða öllu
lcyli geta látið sér nægja íslcnskan
ritakost í hinum almenna, opna hluta
safnsins. Notendur geta þá jafnvel
fengið í heimlán efni sem þeir ella
sætu við notkun á í þjóðdeild. Eigi
að síður er þjóðdeildin, ásamt ýms-
um sérsöfnum, í seilingarfjarlægð
eftir því sem á þarf að halda.
3. í þjóðbókasöfnum liggur aðal-
áherslan á söfnun innlends efnis og
rita sem varða viðkomandi þjóð sér-
staklega. Reyndin hefur víðast orð-
ið sú að aðdræltir erlendra rita til
þjóðbókasafna takmarkast að mestu
við hugvísindi. Samrekstur þjóð-
bókasafns og háskólabókasafns
U'yggir mun meiri breidd í erlendum
ritakosti. Notendur þjóðdeildar-
efnis fá þannig á staðnum aðgang að
miklu meira af erlcndu stuðnings-
efni en kostur væri á í þjóðbókasafni
lítils lands sem rekið væri eitt sér.
4. Unnt verður að samnýta tækni-
lcga þjónustu, svo sem ljósmynda-
stofu, fjölföldunarstofu, viðgerðar-
stofu og bókbandsstofu. Ólíklegt er
að allar þessar deildir hcfðu orðið til
í tveimur aðskildum söfnum, og þá
mun veikari en í samcinuðu safni.
5. Lausleg athugun hefur leitt í ljós
að mikill hluti þeirra tímarila scm
koma bæði í Landsbókasafn og Há-
skólabókasafn eru fengin íritaskipt-
um eða að gjöf. í langflestum tilvik-
um væri nóg að hafa þessi rit í einu
eintaki. Móttaka þeirra og geymsla í
báðum söfnum eykur bæði rekstrar-
og húsnæðiskostnað. í sameinuðu
safni verður ein rilaskiptadeild sem
einnig annaðist geymslu og miðlun
tvítaka.
6. Mikilvægasta hlutverk þjóðbóka-
safna er söfnun og varðveisla þjóð-
arverðmæta um aldur og ævi. Slíkt
kostar miklar hömlur og varúð.
Þctta setur vitanlega mark sitt á
þjónustuhæltina. Safn með tvíþætt
hlutverk er bctur sett. Það getur á
grundvclli fjölþættra gagna veitt
alhliða þjónustu en gæfi jafnframt
þjóðdeildinni færi á að setja sér
strangar kröfur um aðgang og
notkun efnis.
7. Eftir að ákvörðun um sameiningu
safnanna var tekin hcfur allri hugsun
um söfnun handrita í Háskóla-
bókasafni verið vikið til hliðar og
slíku efni verið bcint til handrita-
dcildar Landsbókasafns. Ósenni-
legt er að svo langt hefði verið geng-
ið, cða yrði gengið í framu'ðinni, ef
söfnin störfuðu áfram sjálfstæð og
aðskilin.
Fleira mætti nefna sameiningu
til gildis en einnig sitthvað sem
orkar tvímælis við svo mikla skipu-
lagsbrcytingu. Og víst hljóta þcir
sem standa fyrir jafnumfangsmikilli
nýsköpun og hér um ræðir að velta
því fyrir sér hvernig hún muni
reynast.
Fyrir um tuttugu árum hlutaðist
Alþjóðasamband bókavarðasam-
taka (IFLA) til um að könnun var
gerð á söfnum í heiminum sem
gegndu tvíþættu hlutverki háskóla-
bókasafns/þjóðbókasafns. Flest
safnannatöldubáðaþættijafnmikil-
væga enda þótt skyldurnar við að
rækja háskólabókasafnsþáttinn
væru gjarnan mun meira áberandi í
starfsemi safnsins. Slíkt er skiljan-
legt þar sem háskólastarfsemi kallar
á krefjandi bókasafnsþjónustu.
Verkefni þjóðbókasafns snúa hins
vegar meira inn á við, ef svo má
segja, að varðveislu og bókfræði,
ásamt hinu símikilvæga menningar-
hlutverki sem veit að samfélaginu
öllu. - Þessi nokkuð svo ólíku hlut-
verk háskólabókasafns og þjóð-
bókasafns (eða þjóðdeildar) eiga því
að gela vegist á án þess að annar
aðilinn yfirskyggi hinn.
FLOKKUNARKERFI
Þýdd og staðfærð útgáfa á Dewey-flokkunarkerfinu. Ritið er um 600 bls., útg. 1987, og
hefur m.a. að geyma rækilegan efnislykil.
Nauðsynlegt rit öllum bókasöfnum. Nýtist auk þess ýmiss konar stofnunum og fyrir-
tækjum mjög vel.
SKRÁ UM ÍSLENSK BÓKASÖFN
Heiti og aösetur 167 rannsóknar- og sérfræðibókasafna, almenningsbókasafna og skóla-
safna. Einnig ensk heiti safnanna. Greint frá safngögnum, þjónustu o.fl. Efnisoröaskrá.
Ritið kom út 1987.
Þörf handbók fyrir bókasöfn, bókaforlög, bókaverslanir og ýmsa aöra.
Ritin fást hjá Þjónustumiöstöö bókasafna og Bóksölu stúdenta.
Samstarfsnefnd um upplýsingamál
34