Alþýðublaðið - 26.05.1921, Blaðsíða 1

Albv
Gefidút stat .Alþýdwflok&raiuin.
adið
igzi
Fimtudaginn 26. mat'.
117 tölnbl.
Xolaverkfallil
í Englandi.
Fregniraar, seei borist haía
faingað af kolaverkfallimt í Eog-
landi, hafa verið ákaflega ógreini-
Segar, og vikum saaaan hefir lítið
sða ekkert af því frézt.
Það er engum efa undirorpið,
að þetta verkfall er einn hinn al-
varlegasti árekstur, er orðið hefir
isaeð auðmönnum og verkamönn
um f Englandi, og það er heldur
ekki að ástæðulausu, að kolanem-
, arnir halda fast á sínu máli. Þeir
hafa, eins og yfirleitt allir verka-
menn í ófriðarlöndunum, verið
leiknir gráít á þessum siðustu ár-
una. Meðan styrjöldin stóð yfir,
fóru auðmennirnir til þeirra með
falsi og fagurgala og hvöttu þá
til að berjar.t og leggja á sig ó-
þolandi erfiði ti! þess að takast
mætti að sigra Þjóðvetja. Verka-
mennirnir létu gincast og fóru að
vilja auðmannanna og stjórnarinn-
ar { þessum efnum. Þeir fórnuðu
sfaum íélagsskap, strikuðu út allar
skuldbindingar sia i milli um vinn-
unu og unnu ótakmarkaðan tíma
i námunum til þess að hjálpa til
sigursins á Þjóðverjum.
En nú er það ijóst orðið, hvers
virðí þeim var þessi sigur. Jafn-
Miða sigurvegurunum frá frönsku
herstöðvunum hélt neyðin og at-
vinnuleysið innreið sfna í England.
Styrjöldin var sigur ensku auð-
msnnanna, en ósigur ensku verka-
mannanna. Viðburðirnir, sem hafa
verið að gerast í Englandi tvo
síðustu mánuðina, eru full sönnun
þess. Kolanemarnir fengu að finna
það, að atvinnurekendurnir og
námaeigendurnir aetluðu sér en
ekki verkalýðnum ávexti sigursins.
Jafnhliða "atvinauleyiinu hafa
farið tilraunir atvfcmurekendanna
easku tii þess að setja niður laua
verkamanna. 1 engri atvinnugrein
bafa verið gerðar eins alvarlegar
tilraunir til þessa eins og í kola-
vinsluael. Námuesgeadur hugðust
að setja niður íranp kolanemanna
&ð stótum murt. Heíðu þeir fengið
tiilögum sínum framgengt, eins og
þær voru í vetur upphaflega,
myndi það hafa skapað kolanem
uuum gersamlega óþolandi lífskjör.
Sumstaðar, eins og t. d í Suður-
Wales og Northumberland, sem
eru ein mestu kolahéruðinn, áttu
launin að lækka alt að helmingi.
Það var ætlast til þess, að kola-
nemamir í þessum bétuðum ynnu
fyrir 40—50 shillings á viku og
er iftt skiljanlegt hvernig fjölskyldu-
feður ættu að geta haldið lífi í
sér og sínum með slfkum sultar-
launum.
Námumenn neituðu gersamiega
að vinna fyrir slík laun|og afleið-
ingin varð sú, að námaeigendur
gerðu verkbann 31. marz. Vcrkfall
hefir það aú samt verið kallað,
enda leið ekki á löngu að náma-
mennirnir voru orðnir sækjendur
í þessu máli. Svo eicarðlega komu
þeir fram ttí þvf fyrsta.
Krafá námamanna var sú, að
jöfn laun væru ákveðin í námun-
um um land alt, og að rfkið legði
fraat fé til þess, ef tii þyrfti. Ett
bak við þessa kröfu liggur önnur
merkilegri, sem sé að námumar
komist f hendur hins opinbera og
verði framvegis starfræktar — ekki
til þess, að einstakir mena raki
saman fé á þeim — heldur til
þess, að fulinægja þörfum almenn-
ings.
Þegar f upphafi var ófriðlegt
útlit í Englandi út aí þessum mál-
nm, Verkameanimir lögðu gersam
lega niður vinnu í námunum og
hættu jafnvel að dæla vatninu vír
þéim, og var því fyrirsjáanlegt að
tjónið af verkfaHinu gæti orðið
afskapiegt. Ekki verður þó nteð
nokkurri sanngirni hægt að leggja
ensku námamönnunum þ'etta tii
lasts, þvf að þeir vissu hvers var
að vænta hjá auðmönnunum ef
verkfallið mistækist. Verkfailssjóð-
irnir voru ekki miklir og þess
vegita var sjálfsagt fyrtr þá að
taks ííi hinna skörpustu tíðsts,(m*
til þess að íá kröfum sfnum full-
nægt hið aMra fyrsta.
Við þessa fyrstu viðburði sló
felmtri miklum á stjómina. Hon
fékk hejmitó ffá þinginu til þess,
að taka til hverra þeirra ráðstas'.
ana er til þyrfíi, til þess að ekki
yrði neht alvarlegra úr þesssi
verkfalli. Hins vegar hefir húu
ekki getað leynt því, hversu fylgj-
andi hún hefir verið námaeigend->
unum f þessu máii. Hún kallaði
saman varaliðið og bjóst til þess
að beita mámamenn hörðu, ef ó-
spektir yrðu, og er það jafnae
þrautaúrræði auðmannanna, að siga
rfkisvaldinu á verkalýðinn, ef hana
ekki vill sitja og síanda eins ©g
þeim syaist
Fyrrihluta aprilmánaðar var al&
útlit á því, að Sutninga- og jám-
brautarverkamesn ætluðu að tafc-.
þátt í verkíalliau líka, enda mun
þeim hafa verið það Ijóst, að ó-
sigur kolanemanna í þessu máli
myndi hafa alvarlegar afleiðingar
fyrir fleiri verkamenn en námu-
menn. En þatr að auki lá sérstöl:
skylda á þessum verkamönnnm
feil þess að styðja koianemana,
vegna þess að með verkamönnum
í þessura þremur atvinnugreinum,
hafði verið myndað baudalag
(triplealliacce) ti! sóknar og vara-
ar gegn auðvaldskúguninni. Eq
þegar á átti að herða reyndust
foringjar fiutninga- og jámbrautar-
verkamanna, eínkum Albert Tho-
mas, ekki ötuggtr, og sftir hálfs-
mánaðar samningaumleitanír miIH
stjórnarinnar og verkamanna^,
gugnuðu þeir og iétu námumens
eftir eina sfas liðs. Þessi fram-
koaia verkaraasnaleiðtogannavakti
ákaflega greí) ju« ekki eingöngtr
hjá koianemunumt heídur einnig
hjá flutninga- og jámbrautarverka-
mönnum og kom það víða ber-
lega í Ijós i kröfum þeirra um aðv
samúðarverkfallið yrði hafið.
NámumeunknEr sátu samt serc
áður fastif við sinn keip. Foríngi
'þekra Frank Hodges átti i sffelle
fundi við Lloyd George og fleirf