Dagur - 01.04.1998, Page 7

MIÐVIKUDAGUR 1. APRÍL 1998 - 7
ÞJÓÐMÁL
Lýðræðið er aðferðin
við að sameina fólk
Ég verð því miður að hryggja Einar Kárason með því að ég er ekki að skrifa eða
semja farsa; mér er alvara. En hvað er hann að skrifa, hvað er hann að fara, er
hann að skrifa farsa? Sameining vinstrimanna gerist aldrei með þvi að sameining-
arsinnarnir vegi hvern annan köpuryrðum og kalli hvern annan einangrunarsinna
eða einhverjum þaðan af verri uppnefnum, takk. - mynd: pjetur
SVAVAR
GESTSSON
FORMAÐUR ÞINGFLOKKS
ALÞÝÐUBANDALAGSINS
OG ÚHÁÐRA, SKRIFAR.
SVAR /ÁTTA ÞÁTTUM
VIÐ GREIN EINARS
KÁRASONAR
í Degi 25. mars sl. birtist grein
eftir Einar Kárason rithöfund
sem ber yfirskriftina „Svavar
boðar sundrungu." Mér er
ómögulegt að skilja hvernig höf-
undurinn fær það út sem í fyrir-
sögninni stendur skrifað og dett-
ur þá helst í hug að ritstjórinn
hafi búið til fyrirsögnina; það
gerir hann stundum og af því hef
ég reynslu. I grein Einars, sem
mér finnst fjarska ósanngjörn í
garð Alþýðubandalagsins, kemur
margt fram sem kallar á útskýr-
ingar; þær koma hér með eins og
málin snúa við mér.
Tilefni greinarinnar virðist
vera viðtal Kolbrúnar Bergþórs-
dóttur við greinarhöfund; Einari
finnst viðtalið boða sundrungu
af minni hálfu. Það er rangt.
Hann byggir grein sína upp á
sögulegri upprifjun; hann er ekki
nægilega nákvæmur.
1.
Einar minnir á borgarstjórnar-
kosningarnar 1978. Þá vann Al-
þýðubandalagið stórsigur; fékk
fimm borgarfulltrúa, kratar tvo
og Framsókn einn. Á kjörtíma-
bilinu gerðist tvennt sem varð
vinstri meirihlutanum erfitt;
annað var annar borgarfulltrúi
Alþýðuflokksins sem gekk í lið
með íhaldinu hvað eftir annað
og hjálpaði þannig Sjálfstæðis-
flokknum til að viðhalda glund-
roðakenningunni. Hitt var
myndun Kvennalistans sem í
raun kippti þar með grundvellin-
um undan Hnstri meirihlutan-
um. Þá var sérstöðuþörf Kvenna-
listans úrslitaástæðan fyrir því
að ekki tókst að knýja fram sam-
eiginlegt framboð vinstri fylking-
arinnar sem ella hefði að
minnsta kosti verið rætt.
2.
Fyrir kosningarnar 1990 var svo
kannað hvort unnt reyndist að
koma saman sameiginlegu fram-
boði andstæðinga Sjálfstæðis-
flokksins. Það reyndist ekki unnt
meðal annars af því að sett var
fram krafan um að flokkarnir
yrðu lagðir niður og þegar af
þeirri ástæðu snerist framsókn
gegn þessum hugmyndum. Al-
þýðubandalagið var hlynnt sam-
eiginlegu framboði gegn því að
flokkarnir yrðu til áfram og að
allir yrðu með, líka Kvennalist-
inn og helst framsókn. Hvorugt
þessara skilyrða var unnt að upp-
fylla. Engu að síður voru málin
könnuð í þaula. Þá efndi Alþýðu-
flokkurinn skyndilega til blaða-
mannafundar og kynnti málefni
hins nýja framboðs einhliða og
án þess að afstaða Alþýðubanda-
lagsins lægi fyrir. Við svo búið
taldi Alþýðubandalagið sér ekki
annað fært en að ákveða fram-
boð þar sem Alþýðuflokkurinn
virtist einn ætla að skammta for-
sendur framboðsins. Þá sendu
nokkrir alþýðuflokksmenn Birgi
Dýrfjörð skeyti og kölluðu hann
guðföður G-listans; fékk hann
með skeytinu átján rauðar rósir.
Alþýðubandalagið hafði gert allt
sem unnt var til þess að ná fram
sameiginlegu framboði 1990.
Það mistókst og er ekki við
neinn að sakast nú í þeim efnum
síður en við Alþýðubandalalagið.
Og það er tilgangslaust að kenna
Birgi Dýrfjörð um það. Með
þeim aðdraganda sem þannig
átti sér stað fyrir kosningamar
1990 hlaut Sjálfstæðisflokkur-
inn að vinna stórsigur sem og
varð.
3.
Það er líka afar ósanngjarnt
hvernig Einar Kárason vegur í
grein sinni að Sigurjóni Péturs-
syni; það tókst að tryggja það að
Alþýðubandalagið varð til áfram
í Reykjavík þrátt fyrir atlöguna
gegn því. Ekki aðeins frá íhald-
inu heldur sérstaklega frá Nýjum
vettvangi sem gerði allt til þess
að gera Alþýðubandalaginu erfitt
fyrir og síðast en ekki síst frá for-
manni Alþýðubandalagsins sem
studdi ekki Alþýðubandalags-
framboðið í sjálfri höfuðborg-
inni. En Sigurjón og félagar
stóðu þessa atlögu af sér.
4.
I framhaldi af þessum kosning-
um var rætt um samvinnu og
samfylkingu og var umræðan svo
mikil að hún drap hugmyndina.
Þangað til um áramótin fyrir
borgarstjórnarkosningar að
flokkarnir beittu sér fyrir fund-
um, það er Alþýðubandalagið,
Framsóknarflokkurinn og
Kvennalistinn. Fulltrúar þeirra
kölluðu svo Alþýðuflokkinn til
sögunnar. Og þar með var notuð
sú formúla sem Alþýðubandalag-
ið óskaði eftir 1990 en var þá
hafnað, sem lengdi valdatíma
íhaldsins um fjögur ár.
5.
Einar segir það vonbrigði að ekki
skyldi ganga saman með forystu-
mönnum vinstriflokkanna fyrir
kosningarnar til Alþingis 1995.
Það er rétt en það stóð aldrei til
að minnsta kosti ekki af hálfu Al-
þýðuflokksins; Alþýðuflokkurinn
var þá aðili að ríkisstjórn með
Sjálfstæðisflokknum og hafði ný-
lega knúið í gegn samninginn
um evrópska efnahagssvæðið.
Auk þess ætlaði Alþýðuflokkur-
inn í ríkisstjórn með Davíð aftur
eftir þær kosningar. Það var því
algerlega fráleitt að ræða um
sameiginlegt framboð eða sam-
fylkingu þessara flokka. Ekki veit
ég hvort Einar er hér að kalla
eftir samfylkingu Framsóknar-
flokksins og Alþýðubandalagsins
1995. Það kom aldrei til tals. En
hann nefnir Þjóðvaka sem hafi
verið hreyfing sem líktist um
margt Nýjum vettvangi; en for-
ystumenn flokkanna komu í veg
fyrir sameiginlegt framboð, segir
Einar. Um hverja er hann að
tala? Alþýðubandalagsmenn í
Reykjavík buðu Jóhönnu til sam-
starfs um framboð í kjördæminu
á þeim forsendum sem hún sjálf
vildi. Formaður Alþýðubanda-
Iagsins bauð henni til samstarfs
á landsvísu. Hún hafnaði hvoru-
tveggja blinduð af velgengni í
skoðanakönnunum. Eg er alger-
lega sannfærður um það að sam-
eiginlegt framboð hennar, Al-
þýðubandalagsins og óháðra
sem skipuðu sér í barátturaðir
við hlið Alþýðubandalagsins
snemma árs 1995 - hefðu fengið
yfir 25% atkvæða í þeim kosn-
ingum. En því miður það tókst
ekki og það er ekki Alþýðubanda-
laginu að kenna að ekki náðist
samstaða; mikið nær er að kenna
Þjóðvaka um það eins og málin
þróuðust.
6.
Enn segir Einar: „Og síðan þá
hafa íhaldsöflin haft völdin í
þjóðfélaginu.11 Þetta er líka
rangt; breytingin varð ekki 1995
heldur 1991 en frá þ eim tíma
hafa íhaldsöflin haft völdin í
þjóðfélaginu því þau réðu mjög
mildu ef ekki beinlínis öllu í tíð
ríkisstjórnar Davíðs með krötun-
um. Eg gæti nefnt dæmi tugum
saman: það voru lögð á skóla-
gjöld - það voru lagðir á sjúkl-
ingskattar - lyfjaverð var marg-
faldað - framlög til grunnskóla
voru skorin niður og tímum
fækkað frá gildandi lögum -
framlög til annarra skólastiga
voru einnig skorin niður - Lána-
sjóður íslenskra námsmanna var
skemmdur - sérgæðingastefna í
embættaveitingum náði nýjum
hæðum — þarf fleira? Aðild að
EES var knúin í gegn án þjóðar-
atkvæðagreiðslu.
Það er því rangt að taka þann-
ig til orða að íhaldsöflin hafi ráð-
ið frá 1995 nema menn hafi ver-
ið sáttir við íhaldssamstarf Al-
þýðuflokksins frá 1991. Ég spyr
Einar Kárason: Var hann það?
7.
En eru menn þá að undirbúa
sameiginlegt framboð fyrir
1999? Spyr Einar sem er von og
finnst að hægt gangi. Það er
eðlilegt að honum finnist það.
Ekki eru þó allir undir þá sök
seldir að draga Iappirnar í þeim
efnum að mati rithöfundarins:
Ekki Þjóðvaki, sem varla er von
því hann er dáinn, ekki meiri-
hluti Kvennalistans, en Kvenna-
Iistinn er nú ldofinn niður í rót.
Það hefur mátt finna æ meiri
samfylldngarvilja hjá formanni
Alþýðubandalagsins, segir Einar,
en æi: „Eftir stendur hinn gamli
valdakjarni...og þráast við,
streitist á móti, lemur hausnum
við steininn." Og svo framvegis
og nenni ég ekki að biðja Dag
um að endurprenta þann klisju-
flaum sem á eftir fer í grein Ein-
ars Kárasonar. Hvað á þetta að
þýða? Er kannski nauðsynlegt að
rilja upp að samstaða tókst um
næstu skref í samfylkingarmál-
um á landsfundi Alþýðubanda-
Iagsins? Hefur Einar ekki tekið
eftir því að undirritaður hefur
reyndar gengið Iengra í því en
flestir aðrir þingmenn Alþýðu-
bandalagsins að mæra samfylk-
ingu meðal annars í ræðum op-
inberum sem báðar hafa birst í
Alþýðublaðinu? Hvað er að? Af
hverju má Alþýðubandalagið
ekki njóta sannmælis í þessum
efnum til dæmis þeirra að hafa
aldrei myndað stjóm með Sjálf-
stæðisflokknum, hafa alltaf beitt
sér fyrir samfylkingu vinstri
manna þegar tækifæri hafa gef-
ist til.
8.
Loks segir Einar að ég hafi ekki
minnst á sameiningu í viðtalinu
við Kolbrúnu; það er rétt en er
sameiningin eins og amen? Þarf
hún alltaf að enda hverja ræðu?
Benti ég ekki á að jafnvel sitt í
hvoru Iagi gætu flokkarnir náð
40% atkvæða sem er minna en
þeir fengu 1978? Það finnst Ein-
ari skrýtið: „Eiginlega verður
maður að efast um að Svavar tali
í alvöru.... maður hlýtur að
spyrja sig f hvaða farsa hann er
að leika?“
Ég verð því miður að hryggja
Einar Kárason með því að ég er
ekki að skrifa eða semja farsa;
mér er alvara. En hvað er hann
að skrifa, hvað er hann að fara,
er hann að skrifa farsa? Samein-
ing vinstrimanna gerist aldrei
með því að sameiningarsinnarn-
ir vegi hvern annan köpuryrðum
og kalli hvern annan einangrun-
arsinna eða einhverjum þaðan af
verri uppnefnum, takk. Það
þjónar ekki málefnalegum mark-
miðum. Sameining vinstri-
manna gerist - ef hún gerist -
með fúsum og frjálsum vilja
þeirra sem vilja taka þátt í henni
en ekki með því að búa til hópsál
þar sem allir segja það sama sem
endar í innihaldslausu blaðri
sem enginn skilur og þar af leið-
andi enginn kýs. Ég viðurkenni
að ég á ekki auðvelt með að vera
hluti af sjálfvirkri hópsál; og ég
viðurkenni að ég hef pólitískar
skoðanir.
Samfylking vinstri manna
mun ráðast af málefnum; þau
skýrast á næstu mánuðum. Við
skulum, kæru félagar, sameinast
um að taka þeirri niðurstöðu
með jákvæðum hætti hver sem
hún verður; annars erum við að
endurtaka leikinn frá 1990. Þá
fékk Davíð 10 af 15 borgarfull-
trúum; nú er íhaldið að fá um
helming atkvæða í skoðana-
könnunum. Það er of mikið. Allt
of mikið.
Og loks: I viðtalinu við mig er
ekkert sem stendur undir fyrir-
sögninni sem skráð var í upp-
hafi; það getur heldur enginn
einstaklingur sameinað \dnstri
menn eða sundrað þeim. Vinstri
stefnan mun finna sjálf sína
málsvara og sameina þá. Lýð-
ræðið er aðferð stjórnmálanna
við að sameina þá sem saman
eiga.
Aths: Fyrirsögn á grein Ein-
ars Kárasonar var hans sjálfs.