Alþýðublaðið - 28.05.1921, Side 1

Alþýðublaðið
öeflð út af Alþýðuflokknum,
1921
Laugardaginn 2$. taaí.
E19. tölubl.
Norska verkfailið
120 þúsund manns borjast hlið við Mið
fyrir róttindum verkalýðsins,
í þessum mánuði voru útrunnir
sananingar milii útgerðamssmna og
sjómanna í Noregi. Vélstjórar á
lutninguskípum voru lausir 5. þ. m.
®g iögðu þá þegar uiður vinnu.
Þann 8. gengu hásetar og kindar-
it í land og 15. voru samningar
vélstjóra á áætlunarskipum útrunn-
•ir og lögðu þeir þá niður vinnu.
í raun og vern var sjómannaverk-
fallið komið á 8 maf, því þó vél-
stjórarnir væru enn á sfeipsfjöi,
neituðu þeir vitanlega að vinna
kyndarastörf og snertu ekki á
verki með verkfallsbrjótum.
Gins og annarsstaðar f heimin-
um, hafa útgerðarmenn grætt stór
fé á skipum sfnum á stríðsárunum.
En gróðanum eyddu þeir í alls-
konar óhóf og vaf&samar speku-
ktionir. Þegar svo hermanna og
hergagnaflutningur hætti, minkaði
lutningsþörfia og eftirspurnia eftir
skipum. Farmgjöld lækkuðu, en
meðan bezt Iét í ári hugsuðu út-
gerðarmenn ekkert ura hvað skip-
in bostuðu, bara ef þæu fengust,
og afleiðing farmgjaldalækkuuar-
inaar varð sú, að gróðinn varð
minni, svo þsim fanst ekki ómabs-
ists vert að láta skipin sigla og
iögðu þeim í lagi. Þegar svo
samningar tnilli sjóraanaa og út-
gerðarmanna voru að verða út-
mnnir, gerðu hinir sfðarnefndu
sjómönnum tilboð og fóru fram á
rnjög mikis lækkim á kaupgjald-
inu, en þetta tilboð var svo óað-
gengiiegt, að enginn vildi við því
líta.
Hú var teitað til sáttaseœjara
ríkisins, sem skipaður er af stjórn
ríldsins, og vitanlega er meira og
mlnna hliðhollur. Hann lagði fram
þau sáttatilboð, að mánaðarkaup-
ið lækkaði jafnskjótt niður í 240
krósrar og frá 1. okt. uiður f 180
krónur. Auk þess itti efíirvinna
að lækka úr kr. 1,75 niður í eiaa
krúnu á tfmann og ýœs hlunn-
indi voru tekin af sjómönnunum
Mánaðakaupið var áður 316 til
360 krónur.
Þetta tilboð er svo> ósanngjarnt
sem frekast má vera, þegar þess
er gætt, að mikill hiuti sjómann-
anna eru fjöhkyidufeður, og þetta
kaup mundi aðeins nægja til að
greiða húsaleigu, hita og Ijós í
Kristjaníu fyrir eiua fjöiskyldu.
Enda muudi þetta kaup samsvara
50—60 króna kaupi á máuuði
1914. Úrslitin arða lika sú, að
tilboði þessu var hafnað þvf aær
samstundis og greiddu aðeins 9
þvf atkvæði, en 2000 á móti.
ASíerð útgerðarmanna mæltist
strax illa fyrir og Gutmar Kmtd
sen forsætisráðherra lét í ijósi við
blaðið „Verdens Gang", að hann
væri mótfaliin þessu háttalagi.
Meðal annars segir hann:
„Persónulega km eg eaga sam-
úð með því, að rnenn vilja nú
fara að þrýsta niðtsr sjómacna
kaupinu. Siglingarnar og verka
launis eru komin undir alþjóða
ástandinu, og við gátum beðið
þess að lækka íaunie, unz for-
göngumenn siglinganna og keppi-
nautar okbar, Bretar og Ameríku-
menn höíðu iækkað kaup hjá sér.
Eg heíi ekki viljað lækka launin
á skipum mfnum og ætla heldur
ekki að gera það íyrst um stnu,
— Tilboð sáttasemjarans lagði tii
ait of mikia kauplækkun*.
Kl. '12 á miðuæííi 8, maí var
sjómannaverkfailið haflð fyrir al
vöru. Lögðu þá 3000 sjómanna-
sambacdsfélagar (hásetar, véístjór
ar, kyndarar, brytar og matsvein-
ar) niður vinnu og 6000 hafnar-
verkamenn sömuieiðis.
Vita&lega gerðu útgerðarmenn
þegar í stað tilraueir til %ð útvega
Foredrag
holdes paa DanskNorsk f Gooc!
teœplara Söœdag 29 Mai kl 6>/x.
Emne: Beseglingeo, og hvem er
den tso Tjener? Mat. 24, 45.
Aab. é og ý. — Frití
sér verkfallsbtjóta, alskonar vessal-
tnenni og slæpingja, í Ifkingu við
þá, setn forðum ætluðu að mynða
„Þjóðhjálpina*1 frægu hér í bæ.
En þær tíiraunir mishepnuðusí:
þvt nær undántekningarlaust. Her-
vörður var settur hingað og þang-
að og lögreglan var óvenjumikið
á ferðinni. í Þrándheimi var her-
liði f. d, skift niður f fjórar deildir
í bænum, þvf þar var búist við
sögulegum atburðum. Eu enn þá
hefir alt fartð fram tneð ró og
spekt víðast hvar. Þó hefir lög-
reglunni á einstaka stað lent sam-
an við verkamenn, t. d. í Bergen,
þar sem hún ætiaði að hjálpa
skipi, er hafði verkfallsbrjóta inc-
anborðs, til þess að komast í
burtu, en múgurinn réðist ti( upp
göngu á skipið þegar skipsstjór-
inn skaut, af hræðslu, þremur
sfeammbyssuskotum til að kalla á
hjalp; náði hann í aíEar þær fest-
ar er tií vont og batt skipið við
bryggjuaa og varpaði báðuot at-
kerum þess. í þann munð kou
til einn farþega og fór í handa-
íögmal við verkfallsmenn, en þeir
tóku á œóti og endaði þetta
æfintýri með þvf,' að 4 menn voru
teknir fastir, Víðar hafa orðið
smá skærar, sem vanalega hafa
þó endaS œeð því að lögreglac
hefir orðið að láta undan.
g, mai hétt sambandsstjórn ai-
þýðusambandssns fund og ákvað
á houum, að allsherjarverkfaU
skyldi hafið 26, maí, svo fremi
að ekki væs-i gengið saman með
sjómönnum og útgerðarmönnum.
Og f gær kom skeyti iim að
verkfallið værii hafið. Verkfallið
nær yfir alia þá, sem í saœband-