Dagur - 31.07.1998, Qupperneq 6

I^MT
FÖSTUDAGUR 31. JÚLÍ 1998
grein fyrir því mikla afli sem
fólgið er í samvinnu og átti þátt í
stofnun nokkurra félaga, sem
hvert á sinn hátt stuðluðu að
framförum og auðugra mannlífi í
sveitinni framan Akureyrar.
Fyrstu sporin í félagsmálum
steig Hjörvar 14 ára gamall er
hann ásamt fimm öðrum ungum
mönnum stofnaði Bindindisfé-
Iagið Dalbúann. Síðar á ævinni
átti hann þátt í að stofna Skóg-
ræktarfélag Saurbæjarhrepps,
Skákfélagið Peðið í Saurbæjar-
hreppi, Upprekstrarfélag Saur-
bæjarhrepps, Félag aldraðra í
Eyjaíjarðarsveit, Lionsklúbbinn
Vitaðsgjafa og minningarsjóð um
Kristínu Sigfúsdóttur skáldkonu,
svonefndan Kristínarsjóð. Hann
átti sæti í Náttúruverndarnefnd
Eyjafjarðarsýslu og í áfengis-
varnanefndum í Saurbæjar- og
Hrafnagilshreppi. Sögufélag Ey-
firðinga naut um margra ára
skeið starfskrafta hans við út-
gáfu tímaritsins Súlna og þar
birtust eftir hann ýmsar frásagn-
ir.
Enn er ótalið það félag sem
Hjörvar starfaði lengst og mest
fýrir, Ferðafélag Akureyrar. Frá
barnæsku hafði hann brennandi
áhuga á ferðalögum. A þeim
vettvangi kom e.t.v. best í ljós
ótrúleg minnisgáfa hans, víðlæsi
og eftirminnilegur frásagnarmát-
inn. Hann ólst upp við sagnir
um dýrð og duttiunga öræfanna
og síðar heillaðist hann af þeim
við eigin kynni. Mestu ástfóstri
tók Hjörvar við Laugarfell og á
öðrum fremur heiðurinn af því
að þar er nú hlýlegur áningar-
staður þeirra sem leggja
Sprengisandsleið að baki. Þar
var fyrir hans atbeina og undir
hans stjórn lögð hitaveita í sælu-
hús Ferðafélagsins og komið upp
eins konar sundlaug sem ferða-
langar öræfanna minnast tíðum
með þakklæti. Gróðurtorfan sem
húsið stendur á Iét sífellt undan
síga fyrir veðrum hálendisins.
Um tíma var einsýnt að hennar
biðu þau örlög ein að hverfa og
þar með hefði staðurinn misst
stóran hluta af viðmóti sínu.
Hjörvar fékk áhugasamt fólk í lið
með sér og tókst með mikilli
eljusemi að bjarga þessari gróð-
urvin. I Laugarfelli gerði hann
ýmsar ræktunartilraunir. Flutti
þangað fræ, plöntur, þökur, hús-
dýraáburð og tilbúinn áburð. Við
þessa flutninga naut hann að-
stoðar margra unnenda Laugar-
fellsöræfanna og voru sumar
ferðirnar mjög minnisstæðar,
nánast svaðilfarir.
Um og eftir 1940 hafði Ferða-
félag Akureyrar forgöngu um
Iagningu götuslóða um Hafrár-
dal og Vatnahjalla inn á öræfin.
Reyndist sú leið alla tíð mjög
torfarin og þótti þrátt fyrir síðari
tíma tækni ekki fysilegt vegar-
stæði. A ferðum sínum kannaði
Hjörvar í félagi við aðra ýmsar
leiðir og fór svo að lagður var
vegur upp frá Þormóðsstöðum í
Sölvadal og inn Hólafjall. Var
það talinn hæsti fjallvegur á
landinu, um 1000 m.y.s. Þessi
leið átti það sammerkt með
Vatnahjallaveginum að vera ein-
göngu fyrir jeppa og ekki var hún
fær nema hluta úr hveiju sumri.
Afram hélt Ieitin að vegarstæði
og árið 1975 varð fært upp á há-
lendið fram úr Eyjafjarðardal. Að
vegarlagningu á báðum þessum
leiðum vann Hjörvar af áræðni
og útsjónarsemi, bæði við að
velja vegarstæði og ryðja veginn.
Torfhildur og Hjörvar bjuggu í
þeim skólum sem hann starfaði
við. Þegar tók að hilla undir
starfslok við Hrafnagilsskóla
ákváðu þau að reisa sér hús í
Reykárhverfi en það er þéttbýl-
iskjarni sem myndast hefur
skammt frá skólanum. Hús þetta
hannaði og byggði Hjörvar að
miklu leyti sjálfur og þangað
fluttu þau hjónin þegar kennslu-
starfinu lauk.
Hjörvar skrifaði mikið og
bjargaði á þann hátt mörgum
fróðleiksmolanum frá glatkist-
unni. Arið 1957 gaf hann í félagi
við annan mann út bókina Or-
nefni í Saurbæjarhreppi. Höfðu
þeir þá í íjögur ár farið um
hreppinn og safnað efni til út-
gáfunnar ásamt því að taka
myndir af öllum bæjum sveitar-
félagsins. Flestar greinar hans og
frásagnir tengjast fólki og stöð-
um í núverandi Eyjaijarðarsveit
og hálendinu við fjörðinn innan-
verðan, Tröllaskaga, Nýjabæjar-
ljalli og Laugarfellsöræfum.
Ollu því sem Hjörvar tók sér
fyrir hendur sinnti hann af
ábyrgð og einlægni. Hann hafði
sínar skoðanir og var fastheldinn
á þær. Þrátt fyrir það var hann
ætið til viðræðu um hlutina, velti
málum gaumgæfilega fyrir sér og
leitaði leiða úr hveijum vanda.
Þegar torleiði var framundan og
samferðamönnum hans fannst
hann tefla á tæpasta vað var við-
kvæði hans oft „þetta bjargast
einhvern veginn," og sú varð
raunin. Sannfærður var Hjörvar
um annað tilverustig og kveið
ekki vistaskiptunum. Viðburða-
ríkri ævi er lokið en eftir standa
verk og minningar.
Dætrum Hjörvars, öðrum ætt-
mennum hans og venslafólki
vottum við innilega samúð okk-
ar.
Ingibjörg og Gunnar.
* * *
Þá er afi haldinn á vit nýrra æv-
intýra. Hann var jú alla tíð mik-
ill ferðagarpur og hafði yndi af
að sjá nýja staði og öðlast nýjan
fróðleik. Hann var virkur með-
limur í ferðafélögum og naut
þess að ferðast um hálendi Is-
lands. Það var eins og hann
fyndi þar til sérstakra tengsla við
náttúruna og umheiminn, sem
ekki var unnt að öðlast annars
staðar. Sem dóttursonur hans
var ég þeirra forréttinda aðnjót-
andi að fá tækifæri til að ferðast
örlítið með honum eins og aðrir
vinir og vandamenn. Ég er þakk-
látur fyrir minningarnar sem
tengjast þeim ferðum.
Þegar ferðast var um landið
Iumaði afi iðulega á sögum eða
kvæðum sem tengdust þeim
stöðum sem ferðast var um, sér-
staklega á Norðurlandi. Ferðalög
með honum voru því lifandi og
sveipuðu Iandið Ijóma er ekki
öllum tekst að greina. Afi kunni
Iistina að segja frá og hrífa
áheyrandann með sér.
En afi var ekki bara afi. Hann
var jafnframt góður vinur og fé-
lagi þar sem aldursmunar varð
ekki vart. Kannski átti hann þá
visku til að bera að geyma örlítið
af stráknum í sér á stað þar sem
öldurót lífsins náði ekki að afmá
hann. Þetta kom fram í einfald-
leikanum og þeim hreinleika
hugans sem hann gat sóst eftir,
t.d. á ferðalögum, en ekki síður í
hugsjónum hans og draumum.
Afí átti sér sannarlega hug-
sjónir. Hann var trúr sinni sann-
færingu og Iifði eftir henni.
Hann var trúaður maður, þó
hann fylgdi ekki bókstaf Biblí-
unnar í hvívetna. I trúmálum og
heimspekliegum bollaleggingum
áttum við samleið og ég minnist
samtala okkar um slík efni með
hlýju og þakklæti.
Afí var rólyndur og þolinmóð-
ur maður sem tamdi sér heilbrigt
lífemi. Það var eins og það staf-
aði af honum kyrrð og festa.
Fáum ef nokkrum mönnum hef
ég borið eins mikla virðingu fyrir
og ég get vart ofmetið það hlut-
skipti mitt að hafa átt hann að
sem ættingja og vin.
Afí tók fréttunum um veikindi
sín með ró og yfirvegun eins og
hans var von og vísa. Þegar Ingi-
björg dóttir hans spurði hann
síðar hversu langan tíma það
hefði tekið hann að sætta sig við
dauðann, svaraði hann: „Ja,
svona um það bil eina sekúndu".
Ég efast ekki um að þar hefur
hann farið nærri sannleikanum.
Eftir að hafa velt fyrir sér eilífð-
armálunum dágóðan hluta úr
mannsævi óttaðist hann ekki
dauðann. Fyrir honum var dauð-
inn aðeins enn eitt ferðalagið;
ferðalag til annars heims. Hann
kveður okkur hin með því að leg-
gja upp í mesta ferðalag Iífs síns.
Vegni honum vel.
Ingimar.
* *
Elsku afi okkar!
Það eru ótal margar minningar
sem streyma fram í hugann er
við hugsum til þin. Það var alltaf
jafn gaman að koma í heimsókn
til þín og ömmu og alltaf tekið
jafn hlýlega á móti okkur. Alltaf
var tilhlökkunin jafn mikil þegar
við dvöldum hjá ykkur á sumrin
er við bjuggum út í Florida. Allar
ferðirnar í Laugafell eru ógleym-
anlegar. Þar var sundlaugin í
mikiu uppáhaldi og gátum við
dvalið þar tímunum saman
þangað til þú komst og bauðst
okkur inn í Hjörvarsskála f heitt
kakó og annað góðgæti. Eftir
nokkurra daga dvöl í Laugafelli
var svo haldið heim á leið með
viðkomu á ýmsum sveitabæjum í
Eyjafirðinum. Aldrei leiddist
okkur á leiðinni því alltaf sagð-
irðu svo skemmtilegar sögur
með þínum frábæra frásagnar-
stíl. Ekki sátum við aðgerðar-
lausir þegar þú varst nálægt því
alltaf komstu með uppástungur
um eitthvað að gera. T.d. fórum
við í gönguferðir með þér upp í
fjall og tíundum aðalbláber, en
alltaf var erfítt að hafa í við þig
því þú varst svo frár á fæti. Þeg-
ar veður var vont sátum við inni
í hlýjunni og þú kenndir okkur
fjöldann allan af nýjum spilum.
Fallega húsið þitt í Vallartröðinni
byggðir þú nánast sjálfur en
alltaf fengum við að hjálpa til við
eitt og annað. En sennilega fór
meiri steypa á okkur en húsið.
Þegar búið var að fara í bað að
þessu loknu tókst þú eftir því
hvað baðvatnið var svart og furð-
aðir þig á því hvernig við færum
að þvi að vera svona miklir sóðar
en mikið var svo hlegið eftirá.
Fyrir örfáum árum keyptir þú
þér GSM síma til að hafa með
þér í fjallgöngurnar þfnar. Alltaf
var jafn skondið þegar við
svöruðum í símann hér fyrir
sunnan og þú sagðist bara vera
að athuga hvort símasambandið
næðist niður í dældum og milli
hóla uppí íjöllum. Þó að veikindi
þín væru byrjuð að hijá þig síð-
ustu vikurnar var alltaf sami
krafturinn í þér, t.d. þegar þú
gekkst fram á dal til þess að vitja
um trén þín á afmælisdaginn
þinn, þann 11. júní síðastliðinn.
Elsku afí Hjörvar, okkur lagnar
að þakka þér fyrir allar góðu
samverustundirnar og óskum
þér alls hins besta á nýjum slóð-
um.
Elskulegi afi, njóttu
eiltflega Guði hjá,
umbunar þess, er við hlutum,
ávallt þinni hendifrá;
Þú varst okkar ungu hjörtum,
eins og þegar sólin hlý,
vorblómin með vorsins geislum
vefur sumarfegurð í.
(Höf. ókunnur)
Við kveðjum þig með söknuði
en gleðjumst yfir því að nú sértu
frískur og kominn til ömmu
Hillu.
Þínar dótturdætur, Kristbjörg
og Sigrtður Haraldsdætur.
* * *
Það var um óttubil aðfararnótt
októberdags 1945 að við Hjörv-
ar, mágur minn lögðum upp frá
Villingadal til leitar að kindum,
þar eð vantaði tvær dilkær þaðan
og grunur lék á að þær hefðu
sést á ofanverðum drögum Hvft-
árdala eða Tinnárdals í Austur-
dal í Skagafirði fyrr um haustið.
Slíkar kindur skila sér oft yfir
ljallgarðinn af sjálfsdáðum, en
sú hafði þó ekki orðið raunin á.
Við vildum því freista þess að
leita þeirra. Arferði á þessum
tíma var einkar milt, vart hafði
fest föl á fjöllum þó komið væri
að vetrarnóttum. Okkur var fylgt
á hestum fram Leyningsdal svo
langt sem þótti flýta för okkar.
Þá Iögðum við land undir fót
með fremur létta matarpoka,
stafí og hund.
Við vorum Iéttstígir er við
höfðum náð brún Galtárhjalla
og stefndum á vesturdrag
Torfuflellsdals vestan Þverfjalls,
það örlaði fyrir dagsbrún í austri.
Er við vorum komnir sunnan-
vert við Þverfjallið og nokkuð
tekið að birta, þá komum við
auga á hvítan blett alllangt
framundan, þetta vakti furðu
okkar, því að hvergi var snjór
utan gamalla skítugra jökul-
fanna. Skyldi þetta vera hvítur
refur? Við nálguðumst þetta nú
óðum og senn var dagur á lofti.
Viti menn, þetta var stærðar
snæugla, sem hefur haft þarna
næturstað í urðinni. Við nálguð-
umst fuglinn varfærnislega og
seppi dró sig til baka. Fuglinn
horfði á okkur stórum augum í
kringlóttu andlitinu, - það var
ekki steinsnar á milli,- en fór nú
að ókyrrast og hóf sig til flugs á
vængjahafí, sem á vart sinn líka.
Tók hann stefnuna austur yfir
Urðarvatnaás og hefur að Iíkind-
um vitjað óðals síns í Odáða-
hrauni. Þetta var eftirminnilegt
og skemmtileg skrautfjöður í
auðninni.
Við vorum staddir á hæðum
vestan Fossárdraga og útsýnið til.
jöklanna og fjalla þar um kring
var heillandi í blámóðu haust-
dagsins. Þarna áttu við orð
skáldsins: Þar sem jökulinn ber
við loft, hættir landið að verða
jarðneskt og jörðin fær hlutdeild
í himninum."
Þessum „bláfjallageimi" átti
Hjörvar eftir að tengjast með
áráttu fjalla- og feröamannsins,
en það er önnur og lengri saga. A
þessum tíma fóru menn ekki um
fjöll og öræfi nema hafa eitthvert
erindi.
Við þreyttum gönguna s.v. Af-
réttarljall, sem er bakhjarl Nýja-
bæjarafréttar í Austurdal. Stóð-
um við senn á brún Fossárdals
yfir Vætuhamarsskeiðum og
sáum þar niður allan Fossárdal
og Múla allt til Jökulsár eystri.
Hvergi var kindur að sjá. Tókum
við næst stefnuna norður Afrétt-
aríjall með stefnu á ofanverða
Hvítárdali. Við veittum athygli
og ræddum um hve fjallið var
eggslétt ofan og gæti verið kjör-
inn flugvöllur. Um þrjátíu árum
síðar voru þessar sléttu flatir
komnar með sprungunet, sem
mynduðu reitlaga fleti. Þessa
breytingu ræddum við Hjörvar
og kom saman um þá Ieik-
mannstillögu að með kólnandi
veðráttu gætti þarna áhrifa frá
sífrera.
Við gengum þvert yfir Hvítár-
dali ofanverða og sáum vel upp
til draga og alllangt niður eftir,
en urðum ekki kinda varir. Þegar
degi var tekið að halla komum
við á suðurbrún Tinnárdals og
komum strax auga á tvær kindur,
tiij attuuwovn
hvíta og dökka. Þetta gat passað,
annað parið átti að vera hvít ær
með grátt lamb. Við færðum
okkur vestur með dalsbrúninni,
þar sem niðurganga var vænleg
og aðkomá þannig æskilegri neð-
anvert við kindurnar, en við
sannfærðumst um að þetta var
önnur ærin sem vantaði. Við ætl-
uðum kindunum að renna fram
úr dalnum og síðan þvert yfír
Nýjabæjarfjall og niður á Leyn-
ingsdal eða Svardal og treysta
því að ærin rátaði. (Þessir dalir
ásamt Torfufellsdal fá oft í dag-
legu tali yfirnafnið Villingadalir).
En ærin lét ekki segja sér fyrir
verkum, heldur rauk með hrein-
dýrsfasi fram allan dal og skeytti
ekkert um lambið, en það reyn-
di heldur ekki að elta hana. Nú
voru góð ráð dýr, það myndi von-
laust að reka lambið eitt og sér
þannig að það næði ánni, og að
elta ána var sama og slíta hana
endanlega frá lambinu. Við tók-
um þá ákvörðun að hafast ekki
meira að í von um að ærin slægi
sér til baka og kindurnar myndu
bjargast til Skagaljarðar, sem og
varð. Við lögðum því á brattann
upp úr Tinnárdal norðanverðum
eftir gili, sem oft var farið, þá
gengið var yfír Nýjabæjarljall.
Var orðið nær aldimmt er við
komum upp úr dalnum. Tókum
við nú stefnu, sem við töldum á
Svardalsbotninn. Veður var blítt
en skýjað og því myrkara en ella.
Sá þó vel til jarðar og útlína nær-
liggjandi hæða og hóla. Við höfð-
um tekið okkur smáhvíldir og
gripið til nestisins og vorum enn
vel hressir og sóttist gangan vel,
þó misgott væri undir fæti. Sums
staðar var eins og hellum væri
raðað snyrtilega eða sanddrög,
annars staðar hrjúf urð og hell-
urnar upp á röð. Þar var sein-
famara og seppi greyið orðinn
sárfættur.
Það er sagt að mönnum sé
gjarnt að sækja skrefið lengra
með hægri fæti og þannig sveig-
ja ósjálfrátt til vinstri. Þegar við
höfðum gengið hátt á þriðja tíma
komum við að dalbotni, sem við
þekktum ekki. Tylltum við okkur
niður og ræddum málið, en Val-
ur, svo hét seppi, sleikti lappir
sínar. Við sáum nokkuð til útlína
dalsins það næsta, víður botns-
flái, síðan tóku við brattar fjalls-
hlíðar beggja vegna. Þetta hlaut
að vera Djúpidalur, við slógum
því föstu. Við tókum meira en
90° beygju og eftir rúma tvo tíma
komum við að Svardalsbotnin-
um, þreyttir, þyrstir og reynsl-
unni ríkari. Það hafði ekki
hvarflað að okkur að hafa átta-
vita.
Það var nokkuð erfitt að
paufast niður botninn á Svar-
dalnum, en lindirnar í hlíðunum
voru Ijúfsvalandi eftir vatnsskort
á Ijallinu. Ferðin heim dalinn
gekk hægt, við hvíldum okkur oft
en stutt í senn. Orþreyttir kom-
um við heim að Villingadal
nokkru eftir miðnætti og höfð-
um þá verið tæpan sólarhring á
nær samfelldri göngu.
Þessi uppriljun er skrifuð í
minningu Hjörvars mágs míns
með þakklæti fyrir samfylgdina.
Við áttum saman margar göngu-
ferðir um fjöll og dali, en þetta
er ein sú minnisstæðasta.
Aðfaranótt 22. júlí, þá nálgað-
ist óttubil, lagðirðu upp í þína
hinstu för. Það er hyggilegt fyrir
þá sem eiga langa leið fyrir
höndum að taka daginn snem-
ma. Ég óska þér, mágur, góðrar
ferðar um þau fjöll og dali, sem
eiga hlutdeild í himninum.
Elsku Fríða, Inga, Ella og fjöl-
skyldur. Okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur. Fjölskyldan frá
Torfufelli.
Sigurður Jósefsson.
oFei ortii ii>n rnuiíi „'jí.í