Dagur - 01.10.1998, Qupperneq 4

20-FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 1998
'Dagur
LÍFIÐ í LANDINV
i.
„Gefðu frumherj-
unum við Verk-
menntaskólann á
Akureyri það
tækifæri sem
Davíð, góðu heilli,
vill gefa frumherj-
um erfðarann-
sókna á íslandi.
En settu samt
ekki fótinn fyrir
Háskólann á Ak-
ureyri í þeirra frá-
bæra samstarfi
við Háskóla
Skota."
Hæðyfir
Grænlandi,
laus til ábúðar
Það var harðindaárið
1950-51 sem Austfirð-
ingar lifðu það að hafa
hæð yfir Grænlandi með
fádæmum lengi. Mánuð-
um saman hékk hún á
sama stað, svo ramt kvað
að þessu að við orð var
haft, ef svo illa færi að
fólk þyrfti að flytja, gæti
það bara fengið leigt á
þessari hæð. Þetta var á
þeim tímum sem brott-
fluttir dreifbýlingar leit-
uðu eftir leiguíbúðum á hæðum í húsum
í Reykjavík.
En nú er öldin önnur, þó hæðin sé sú
sama yfir Grænlandi, allir kaupa í rimum,
húsum, fellum, teigum, holtum, hyljum
og töngum, einbýlishús, raðhús, parhús
eða guð veit hvað. Lukkulegastir eru vís-
ast þeir sem kaupa í túnum, því grasið er
alltaf grænna í garði nágrannans.
En við, þessi sem höfum ákveðið að
tóra í dreifbýlinu á Norðaustur- og Aust-
urlandi og reyndar unum þar glöð við
okkar, nöldrum samt yfir því að þurfa að
hlusta á veðurfræðinga og bullara á rás-
um útvarps tala um að nú batni veðrið, ef
hæðin gefur aðeins eftir, eða að nú gæti
svo farið að kólnaði aðeins og rigndi.
Mikill meirihluti þjóðarinnar á ekki allt
sitt undir veðrinu, við erum orðin sárafá
sem eigum nánast allt okkar undir duttl-
ungum náttúrunnar, því sárnar okkur, á
tímum umhyggju fyrir náttúrunni, að
enginn tekur eftir erfiðleikum okkar. Allt
snýst um ránfisk í Eyjum og náttúruhvat-
ir Bandaríkjaforseta og „pikkólínu“, sem
send var á skrifstofu hans til að þjálfa sig
á ritvél.
Byggðastefna - símennt
Það er ekki hæðin sem hefur ákveðið að
taka sér langa búsetu yfir Grænlandi,
sem er vandamál dreifbýlisins, enda hef-
ur hún aðallega áhrif í Austurlandskjör-
dæmi, nei. Það er viðhorfið, ímyndin,
auglýsingamennska nútímans, pólitík, en
umfram allt viðhorfið.
Barbie er dauð, svo var okkur sagt á
vordögum. En hún er fjandakornið ekki
dauð, sú náttúrulausa, ómennska, fráleita
ímynd, er ekki dauð. Það er hún sem hef-
ur kennt fjölmiðlum að lofa og prísa litla
sæta naflann, löngu leggina og fínu fötin,
drauminn um líf, þar sem allt snýst um
bleikt og blúndur. Þar sem skítugur
verkamaður, að dagsverki Ioknu, er púkó!
Verkakonur, sem Ijúka góðu dagsverki eru
ekki til. Því í Reykjavík ganga alltaf allir í
sparifötunum og skemmta sér. Spyrjð þið
bara venjulega verkamannafjölskyldu í
Reykjavik, er hún ekki alla daga úti að
borða og skemmta sér.
Nei, hún er sæl í sinni, ef hún kemst um
helgi, í Holtagarða og Kringluna, hittir þar
vini og vandamenn, unir sæl við sitt, en því
miður, eyðir kannske meira en aflað er, því
helv. tilboðin eru svo spennandi.
Þar komum við að símenntinni. sem er
kannske bæði svarið fyrir okkur í dreifbýl-
inu og fyrir verkamannafjölskylduna í
Reykjavík.
Og hvað er að gerast í þeim málum. Sí-
mennt, er örugglega næsta kosningaslag-
orð, rétt eins og umhverfisvernd. En hvað
er gert í þeim málum. Samtök sveitar-
stjórna hafa kokgleypt orðið. Alveg sam-
tök sveitarfélaga á Austurlandi og Suður-
Iandi. En þeirra baráttumál er að fá há-
skólamenntun í fjarnámi inn á sín svæði.
Ekki heyrist æmt um nám neðar í stigan-
um.
Sumir menntaskólar í dreifbýlinu bjóða
upp á öldungadeildir víða á þeirra svæð-
um, þannig hefur um nokkurra ára skeið
verið rekin öldungadeild á Vopnafirði, af
öllum stöðum. En til þess að fá viður-
kenndan áfanga í þeirri deild þarf 10
nemendur, það mundi samsvara 1000
nemendum í öldungadeild við skóla á
Reykjavíkursvæðinu. Plús það hafa sumir
nemendur öldungadeildar á Vopnafirði
þurft að keyra 30-60 tíma á viku til náms.
Þess vegna sjáum við fram á það að það
taki okkur u.þ.b. 6-10 ár að Ijúka stúd-
entsprófi frá öldungadeild.
Við, nemendur í öldungadeild Vopna-
fjarðar, viljum ljúka stúdentspróf til þess
að geta fengið að taka þátt í því háskóla-
námi sem nú er í tísku að tala um í öllum
fjórðungum landsins, en við beijumst
vonlausri baráttu, því við erum ekki í
tísku, við erum hallærisleg eins og verka-
kona og verkamaðurinn sem kom heim,
lyktandi af vinnu sinni.
Akall til iiiennf amala radlieria
Þú sem ert svo klár á Netinu, það erum
við dreifbýlingar Iíka, vegna þess að við
eigum meðal annars börn í námi um all-
an heim. Brettu nú upp ermarnar,
mundu eftir fallegu orðunum um lífs-
leikni og veðjaðu á ódýra fjarmenntun
fyrir alþýðuna, miðaldra fólk, sem vill
læra, öðlast starfsmenntun, sem vantar, í
þeirra samfélagi.
Gefðu þeim tækifæri á undan þeim,
sem óska eftir háskólamenntun. Gefðu
frumheijunum við Verkmenntaskólann á
Akureyri það tækifæri sem Davíð, góðu
heilli, vill gefa frumheijum erfðarann-
sókna á Islandi. En settu samt ekki fótinn
fyrir Háskólann á Akureyri í þeirra frá-
bæra samstarfi við Háskóla Skota.
Skiljanlega tek ég það fram, á einka-
nótunum, því Þorsteinn rektor er þó allt-
ént kennari sonar míns og tengdadóttur
og fæddur hér í Teigi og uppalinn, Ifkt og
Sigurður Þórarinsson jarðfræðingur.
Má ekki segja að þessi síðasta athuga-
semd hefði á nútíma-íslensku „fittað" inn
í umræðuna um erfðafræði Islendinga.
Það gleymist nefnilega gjarnan í um-
ræðu okkar um gagnagrunn og einstak-
lingsfrelsi upplýsinga, hvað við um aldir
alda, amen, höfum reynt að hefja upp þá
einstaklinga, sem af tilviljun örlaganna,
eru skyldir okkur eða af næsta bæ.
Það er nú ekkert smámál, stærra en að
hafa lent með Clinton inni á skrifstofu,
að vera níundi ættliður ffá Tyrkja-Guddu,
þess vegna er ég eins og ég er.
UMBUÐA-
LAUST
Eiigiiin Ajnxbriisi
Möggu Stínu, sem er sjálfsagt
ekki móðgunargjörn kona,
svelgdist nærri á þegar ég spurði
hana í viðtalskorni um daginn
hvort hún væri búin að hanna
sér ímynd.
Breskir fjölmiðlar kunna því
vel að losna öðru hverju undan
fargi Kryddpía og popp-skyld-
menna þeirra á vinsældalistun-
og maður finnur hvernig
MENNINGAR
VAKTIN
veraldar o.s.frv.
Magga Stína svaraði því til að
hún hefði það sko ekki á tilfinn-
ingunni að hún væri Ajaxbrúsi.
endurnýjaður kraftur geysist um
heilastarfsemi músíkblaðamann-
anna þegar þeir fá að fjalla um
Björk og aðra framandi tónlistarmenn.
Sem breytir því þó ekki að utan um
Björk, eins og aðra, hafa verið hannaðar
hentugar íjölmiðlaumbúðir svo pikka
megi upp texta fljótt og örugglega. Við
ættum að þekkja lýsingarorðapakkann
sem hefur verið settur saman síðustu
árin; skrýtin, annars heims tónlist, und-
arlegi álfurinn, ísdrottningin af hjara
Lóa
Aldísardóttir
skrifar
Hildð
Hárétt. Og hún er sennilega fjar-
skyldari Ajaxbrúsaættinni en
margur popparinn. Tökum út-
gáfutónleikana f Loftkastalanum
fyrir viku síðan. Hún gekk fram á
sviðið, telpuleg á svip. Hún byrj-
aði að syngja og brosti feimnis-
lega inni á milli. Hnykkti mjöðm-
um hikandi. M.a.s. hárhnykkirnir pönk-
uðu (æþiðvitið, þegar trampað er með
einum fæti í gólf, höfði skellt snöggt
fram svo hárið myndi svona sturtu-
kamb) voru einhvern veginn dálítið
hikstandi - það var ekki fyrr en hún tók
sínar mögnuðu fiðlusenur sem hikið
rann af henni eins og smjör og maður
nánast Iamaðist...
Fágað en hrátt
Platan er fremur heildstæð, en er, við
fyrstu hlustun, ekki eins áhrifamikil og
tónlistin flutt lifandi á sviði. Bæði er að
textarnir eru ekki svo beysnir að þeir
megi ekki við því að kafna í hávaða og
hins að hráleikinn kemst betur til skila
á sviði. Það klæðir músíkina ekki alveg
að vera jafn slikk og á plötunni. Hana
skortir aðeins heimóttarsvipinn. Heini-
óttarsvipinn eða hráleikann eða feimnis-
legt brosið eða hikið. Eitthvað af því
sem ein forrík og fyrirfram hönnuð
Kryddpía, jafnvel þótt hún heiti Barna-
kryddið, getur ekki Ieyft sér. Það fer tón-
Iistinni svo miklu betur að vera svona
sambræðingur af fágun og hráleika, ein-
lægnin kemst einhvern veginn betur til
skila.
Fyrsta sólóplata
Möggu Stínu, An
Album, er fyrsta
útgáfa hins nýja
fyrirtækis Bjarkar
og samstarfs-
manns hennar
Dereks, Ear
Record.