Dagur - 19.11.1999, Blaðsíða 8
8-FÖSTVDAGUR 19. NÓVEMBER 1999
FRÉTTASKÝRING
ÓgeðfeUt fjárhæt
HAKALDIJK
INGÓLFSSON
SKRIFAR
„Ekkert réttlætir
söfnimarkassana“
segja íliitniiigsmeim
framvarps. Mmnkað
aðgengi dregur úr
áhættimni, segja SÁÁ
menn. Kollvarpar
rekstri Rauða kross
íslands ef óheimilt
verður að reka söfnuu-
arkassa. Fyrirvariun
skammur.
Ogmundur Jónasson þingmaður
Vinstri hreyfingarinnar - græns
framboðs er fyrsti flutningsmað-
ur frumvarps til laga um brottfall
laga númer 73/1994 um söfnun-
arkassa og frumvarps til laga um
breytingu á lögum um Happ-
drætti Háskóla Islands. Með öðr-
um orðum: Lagt er til að banna
rekstur svokallaðra söfnunar-
kassa. Frumvarpið er nú endur-
flutt en flutningsmenn ásamt Ög-
mundi eru Arni Gunnarsson,
Gísli S. Einarsson, Pétur H.
Blöndal og Sverrir Hermannsson.
Lagt er til að breytingin taki gildi
strax 1. janúar 2000.
Sú umræða sem fram fór í
þjóðfélaginu og á Alþingi þegar
lögin um söfnunarkassa voru sett
verður ekki rifjuð upp í smáatrið-
um hér. Þá tókust á sjónarmið
um eðlilega Ijáröflun félaga sem
hefðu „góðan málstað" - eins og
hjálparstarf hverskonar eða hús-
byggingar í Háskólanum. Spurt
var um siðferðilegan grunn þess
að slík félög eða stofnanir högn-
uðust á eymd þeirra sem haldnir
væru spilafíkn. I kringum þá um-
ræðu alla óskaði stjórn Happ-
drættis Háskóla Islands eftir sið-
ferðilegri úttekt Siðfræðistofnun-
ar Háskólans en stofnunin taldi
rétt að fá mann utan Háskólans
til að gera úttektina. Dr. Kristján
Kristjánsson, prófessor við Há-
skólann á Akureyri, var fenginn
til að vinna úttektina og í fram-
haldinu þótti ekki ástæða til
stefnubreytingar af hálfu HHÍ.
1,9 inilljarðar í fyrra
Umræðan um siðferðigrundvöll-
inn er aftur komin á flug en að
hinu er líka að hyggja, hvaða leið-
ir til dæmis Rauði Kross íslands
hefur í staðinn til fjáröflunar. í
svari dómsmálaráðherra við fyrir-
spurn Ögmundar um það hveiju
söfnunarkassar og happdrættis-
vélar hafi skilað Islenskum söfn-
unarkössum og Háskóla Islands á
árinu 1998 kemur fram að heild-
arinnkoma vegna Islenskra söfn-
unarkassa 1998 var 1.133 millj-
ónir króna og 584 inilljónir króna
íyrstu sex mánuði þessa árs. Sam-
svarandi tölur hjá Happdrætti
Háskóians eru 757 milljónir
króna í fyrra og 486 milljónir á
fyrra helmingi þessa árs. Innkom-
an nettó, það er þegar tillit hefur
Söfnunarkassar eru umdeildir. Ögmundur Jónasson vill ásamt fleirum banna rekstur söfnunarkassa og ígreinargerð með frumvarpi er talað um „fjárhættuspH af
framhjá því að þetta getur haft sínar afleiðingar en samt ber að hafa það í huga að langflestir, bæði hérlendis og erlendis, eru að spila sér til skemmtunar og
leggja góðu málefni lið, “ segir aftur á móti Sigrún Árnadóttir framkvæmdastjóri Rauða kross íslands.
verið tekið til vinninga og kostn-
aðar báru Islenskir söfnunarkass-
ar 834 milljónir króna úr býtum í
fyrra og 432 milljónir á fyrri hluta
þessa árs, samanborið við 235
milljónir króna hjá HHI í fyrra og
1 50 milljónir á fyrstu sex mánuð-
um þessa árs. Þvi má ljóst vera að
hér er um verulegar upphæðir að
ræða.
Vantar reglugerðina
I greinargerð með frumvarpinu er
minnt á að þegar lögin um ís-
lenska söfnunarkassa voru til af-
greiðslu á Alþingi hafi þingmenn
ekki verið á einu máli um ágæti
slíkrar fjáröflunar. Hafi stuðning-
ur við lagasetninguna byggst á
góðum málstað þeirra sem eiga
og reka kassana. Þá er bent á í
greinargerðinni að í lögunum sé
ákvæði um að dómsmálaráðherra
setji í reglugerð nánari ákvæði
um ýmislegt sem söfnunarkass-
ana varðar.
„Engin reglugerð hefur hins
vegar verið sett um framkvæmd
laganna, eftirlit er takmarkað og
vitað er að börn og unglingar hafa
sums staðar aðgang að kössun-
um,“ segir meðal annars í grein-
argerðinni. „Þá er það staðreynd
að fjöldi fólks hefur ánetjast
spilafíkn vegna þeirra og er nú
svo komið að miklum íjármunum
er varið til að veita meðferð vegna
þeirrar ógæfu sem þessi starfsemi
hefur kallað yfir fólk. Þessar stað-
reyndir blasa við þrátt fyrir vilja
þeirra sem kassana reka til að
koma í veg fyrir að börn yngri en
16 ára spili í þeim.“
Ekkert réttlætir kassana
Þá kemur fram í greinargerðinni
að umsagnir sem bárust þegar
frumvarpið var flutt í fyrra skiptið
hafi skiptst nokkuð í tvö horn.
Andmælendur frumvarpsins hafi
allir átt Ijárhagslegra hagsmuna
að gæta og hafi bent á að þjóð-
þrifastarfsemi á þeirra vegum yrði
í fjárþröng ef söfnunarkassar af
Sigrún Árnadóttir framkvæmdastjóri
RKÍ: Frumvarpið myndi í raun koll-
varpa ýmsum verkefnum, sem
meðal annars eru samnlngsbundin
við stjórnvöld.
þvi tagi sem um ræðir um yrðu
ekki leyfðir. Aftur á móti hafi
stuðningur við frumvarpið verið
mikill hjá þeim sem gleggst sjá af-
leiðingar spilafíknar og þeim sem
sinna málefnum ungs fólks.
„Flutningsmenn frumvarpsins
taka undir það að mikilvæg starf-
semi samtaka sem sinna slysa-
vörnum, björgunarstarfsemi og
lækningu áfengissýki má ekki Ifða
fjárskort ef frá þeim eru teknir
þeir tekjumöguleikar sem felast í
rekstri söfnunarkassa og því er
mikilvægt að fundnir verði aðrir
tekjustofnar til að fjármagna
starfsemi þeirra við samþykkt
frumvarpsins. Hins vegar telja
flutningsmenn þær hörmungar
sem ljóst er að söfnunarkassarnir
hafi í för með sér séu svo afdrifa-
rfkar íyrir íslenskt samfélag að
ekkert réttlæti tilvist kassanna. I
ljósi þess viðhorfs er frumvarp
þetta endurflutt."
I greinargerð með frumvarpi til
breytinga á Iögum um Happ-
drætti Háskóla íslands kemur
fram sú skoðun flutningsmanna
að í eðli sínu sé lítill munur á
rekstri söfnunarkassa HHI og
annarra. „Hvort tveggja er fjár-
hættuspil af ógeðfelldustu gerð,
enda voru margir alþingismenn
lítt hrifnir af þessari nýbreytni.
Það hefur eflaust ráðið úrslitum
um framgang frumvarpanna að
afraksturinn skyldi renna til óum-
deildra málefna. Reynslan hefur
hins vegar sýnt að þessi starfsemi
hefur valdið mörgum manninum
mikilli óhamingju þar sem menn
hafa ánetjast spilafíkn sem heil-
brigðiskerfið verður nú að kljást
við í vaxandi mæli,“ segir meðal
annars í greinargerðinni.
Kollvarpar Rauða krossinum
Sigrún Árnadóttir framkvæmda-
stjóri Rauða kross Islands segir
frumvarpið í raun myndi koll-
varpa Rauða krossinum og þar
með ýmsum verkefnum, sem
meðal annars eru samningsbund-
Ögmundur Jónasson alþingismaður:
Flutningsmenn telja þær hörmungar
sem fylgja söfnunarkössunum svo
afdrifarikar fyrir íslenskt samfélag
að ekkert réttlæti tilvist kassanna.