Dagur - 27.11.1999, Blaðsíða 7

D^ttr
LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1999 ~ 23 I ffJJJ J J jsJ jjij
Hvernig krakkar
glíma við langanir
Arthúr Björgvin Bollason
starfar á Sögusetrinu á
Hvolsvelli og sinnir þar
viðamiklu starfi for-
stöðumanns. Hans
heimur er heimur forn-
kappa á miðöldum og er
það svolítið á skjön við
viðskiptaumhverfið sem
lýst er í bókinni Felix og
kauphallarævintýrið. Sú
bók er fýrir krakka!
Að græða peninga er málið í dag
og flestir vilja verða ríkir ekki
seinna en strax. Unga fólkið ekki
síður og er skemmst að minnast
könnunar sem leiddi í ljós að á
meðan unglingar á hinum Norð-
urlöndunum hugsuðu fyrst og
fremst um samfélagið og hvernig
|ieir gætu komið að notum þar,
hugsuðu íslenskir unglingar um
það eitt að „meika það.“
Inn í slíkt umhverfi fellur bókin
„Felix og kauphallarævintýrið"
eins og flís við rass. Bókin sú er
ætluð börnum og unglingum sem
inngangur að verðbréfaviðskipt-
um, hún útskýrir bókhald, sjóð og
fleiri grundvallaratriði í bókfærslu
lítils (ýrirtækis. En sagan er líka
og ekki síður um það hvernig
krakkarnir glíma við langanir sem
keyra þau áfram og hvernig þau
bregðast við samkeppni og kennir
um leið að stundum er betra að
flýta sér hægt. Þýðandi bókarinn-
ar er Arthúr Björgvin Bollason og
það liggur beinast við að spyija
hann hvers vegna hann sem er af
68 kynslóðinni fór að þýða bók
um það hvernig á að græða?
„Tímarnir eru breyttir, segir
Arthúr og brosir að spurning-
unni. „Ég hef reyndar hugboð um
að höfundur bókarinnar hafi
sjálfur haft heldur minni áhuga á
verðbréfaviðskiptum fyrir aldar-
Ijórðungi eða svo en í dag, enda
er hann af sömu kynslóð og ég.
Þetta er hinsvegar til marks um
þær breytingar sem orðið hafa á
heiminum. Talandi um 68 kyn-
slóðina, þá held ég að í sjálfu sér
hafi það verið eitt af markmiðum
þeirrar kynslóðar að stunda gagn-
rýna upplýsingu og gera fólk hæf-
ara til að skilja þjóðfélagið. Það er
í sjálfu sér ekkert andstætt þeim
hugsjónum að upplýsa fólk um
hluti eins og þessa sem dynja á
því öllum stundum.
Varð ekki um sel
Arthúr segir verðbréfatal af ýmsu
tagi vera daglegt brauð í öllum
Ijölmiðlum og að áður en hann
fór að þýða bókina hafi hann
helst snúið sér að öðru á meðan
langar talnarunur runnu yfir skjá-
inn og kannski verið hálf hrædd-
ur við þennan heim sem hann
þekkti svo lítið.
„Upphaflega varð mér ekki um
sel þegar ég var beðinn um að
þýða bók sem væri sambland af
ævintýrabókunum og inngangi að
verðbréfaviðskiptum fyrir ung-
linga. Þó svo farið væri varlega í
að útskýra efnið fyrir mér fyrst í
stað las ég þetta á milli línanna.
„Ég tel mikilvægt að fólk kynnist þessum heimi, það þýðir ekkert að loka augunum fyrir honum hvort sem er. Og það er gömul saga og ný að vart er til betri leið til að
innvígja fólk í heim sem það óttast en að setja slíkar upplýsingar inn í spennandi og skemmtilega skáidsögu eins og þarna er gert, “ segir Arthúr Björgvin Bollason, for-
stöðumaður Sögusetursins á Hvolsvelli og þýðandi bókarinnar Felix og kauphallarævintýrið.
Þegar ég fór hins vegar að lesa
bókina á frummálinu fannst mér
mjög gaman að henni. Ég tel
mikilvægt að
fólk kynnist
þessum heimi,
það þýðir ekkert
að loka augun-
um fyrir honum
hvort sem er. Og
það er gömul
saga og ný að
vart er til betri
leið til að inn-
vígja fólk í heim
sem það óttast
en að setja slíkar
upplýsingar inn í
spennandi og
skemmtilega skáldsögu eins og
þarna er gert.“
Þessi bók er ekki sú fyrsta sem
Arthúr þýðir af þessu tagi. Hann
hefur áður þýtt bókina Talnapúk-
ann sem er byggð á svipaðri hug-
mynd, ætluð fólki sem hrætt er
við stærðfræði eins og segir í
undirtitli hennar. „Þetta kom má
segja allt í kjölfar bókarinnar Ver-
öld Soffíu þar sem Garder var að
taka óttann af þeim sem hræddir
voru við heimspeki," segir Arthúr.
„Ég þurfti heilmikla ráðgjöf í
sambandi við textann í „Felix“,
því á köflum er verið að fjalla um
verðbréfaviðskipti sem svona rétt-
ur og sléttur skussi á því sviði
botnaði hvorki uppi né niður í .
En eftir þetta er ég ekki eins
hræddur við verðbréfamarkað-
inn.“
Þriðja ríkið
Höfundurinn spilar á marga
strengi og í bókinni er m.a fjallað
um hinn erfiða kafla í þýskri
sögu, þriðja ríkið en Arthúr segir
það orðna ákveðna lensku þýskra
höfunda sem fæðst hafa eftir
stríð, að víkja að þessu tímabili í
sögum sínum. Hann hefur þýtt
aðra bók sem fjallar um uppgjör
við þennan tfma, Lesarann, en
segir hana gjörólíka Felix, enda
ekki ætlaða yngri
lesendum. „Les-
arinn er gríðar-
lega áhrifamikil
saga og til merk-
is um það er sú
staðreynd að ég
las bókina aftur
eftir að hafa þýtt
hana, ég lékk
ekki leið á henni
við þýðinguna,“
segir Arthúr.
I Felix upplýsir
Piper (höfundur-
inn) krakkana
um þetta tímabil og það er glúrið
hvernig þeim þætti er fléttað inn í
söguna. Þetta kemur alltátaka-
laust og maður fær vissar skýring-
ar á þessu tímabili í sögunni."
Smá aðvörun
Fólki hættir til að láta græðgina
leiða sig í ógöngur og það á ekki
síður við um söguhetjurnar í
þessari bók. En ef hún er lesin
„rétt“ þá má greina svolitla aðvör-
un f henni, gát
um að ekki megi
ganga of langt í
græðginni og
ætla sér að verða
ríkur á auga-
bragði. „Það er
reyndar draumur
stórs hluta þjóð-
arinnar held ég,“
segir Arthúr,
„eins og ótal
dæmi sanna og
ekki síst það að dijúgur hluti
þjóðarinnar rauk upp til handa og
fóta til að kaupa hlutabréf í
banka nýverið. En aðvörunin er
þarna og hún er sett fram á
skemmtilegan máta sem ætti að
höfða til ungs fólks.“
Annað málsamfélag
Þýskan er þekkt fyrir rniklar þér-
ingar en í bókinni ber ekki mikið
á slíku. Arthúr segist hafa talið
rétt að fækka þeim til muna því
þær virki framandi í íslensku mál-
samfélagi. „Ég tók þann kostinn
að láta krakkana þéra fólk sem
þau hittu í fyrsta sinn erí sleppa
þéringum þegar þau höfðu
kynnst viðkomandi betur. Það var
ekld hægt að sleppa þéringunum
alveg, þær eru svo snar þáttur í
þýsku málsamfélagi. Bókin er
heldur ekki á neinu sérstöku
barnamáli heldur hefur höfundur
leitast við að hafa málfar sem
eðlilegast og að láta það falla að
aðstæðum hverju sinni. Það hef-
ur tekist nokkuð vel þykir mér en
margir eru á móti því að hafa eitt-
hvert sérstakt mál á barnabók-
um.“
Skemmtileg tilviljun
Það vildi svo skemmtilega til að
þegar Arthúr var beðinn um að
takaað sér þýðingu á bókinni
var hann staddur í Þýskalandi.
Hann var á leið til Hamborgar
og keypti bókina þar. Þá hitti
hann þar kunn-
ingja sinn sem
er blaðamaður á
Die Zeit. Þeir
tóku tal saman
og settust inn á
kaffihús þar
sem Arthúr dró
upp bókina
vænu og sagði
frá því sem í bí-
gerð var. Þá hló
kunninginn við
og sagði þetta skrýtna tilviljun.
Höfundurinn hefði til margra
ára verið vinnufélagi hans á
blaðinu, áður en hann fór til
dagblaðs í Munchen og gerðist
þar viðskiptaritstjóri og að sonur
sinn hefði verið fenginn til að
(bls. 77-78)
Kaupréttur: réttur - í
framvirkum viðskiptum - til
að kaupa vöru eða verðbréf á
ákveðnum degi og ákveðnu
verði. Slík réttindi heita á
ensku call. (hls. 319 við-
sliiptaorðabók)
prufulesa handritið.
Orðabók og fræðsla
„Þessi bók hefur margt sér til
ágætis fyrir utan að losa lesand-
ann við hræðsluna við verð-
bréfaviðskipti,“ segir Arthúr. „í
henni er til að mynda ein sögu-
hetjan ftölsk stúlka og hún kem-
ur með skemmtilegar útskýring-
ar á ýmsum orðum og orðatil-
tækjum og sýnir svo ekki verður
um villst hvernig merkingin varð
til. Svo er viðskiptaorðabókin
líka mikill kostur, en hún er aft-
ast í bókinni og frábær til upp-
flettingar ef eitthvað er óskýrt."
Höfundurínn
Nikolaus Piper, höfundur bókar-
innar er fæddur árið 1952 í
Hamborg. Hann er hagfræðing-
ur að mennt og hefur unnið
sem blaðamaður fyrir Associated
Press, nokkur þýsk dagblöð,
þeirra á meðal vikuritið Die Zeit
í Hamborg en starfar nú sem
viðskiptaritstjóri Súddeutsche
Zeitung í Munchen. Hugmynd-
ina að bókinni fékk hann þegar
sonur hans, þá 8 ára gamall (13
í dag), fór að spyrja hann ein-
staklega gáfulegra spurninga um
hagfræðilcg málefni.
Felix og kauphallarævintýrið
hlaut Herbert-Quandt fjölmiðla-
verðlaunin 1999 - verðlaun sem
veitt eru fyrir blaðamennsku á
sviði hagfræði.
-vs
„...á köflum er verið að
fjalla um verðbréfavið-
skipti sem svona réttur
og sléttur skussi á því
sviði botnaði hvorki
uppi né niður í en eftir
þetta er ég ekki eins
hræddur við verðbréfa-
markaðinn."
„Ef hún er lesin „rétt“
þá má greina svolitla
aðvörun í henni, gát um
að ekki megi ganga of
langt í græðginni og
ætla sér að verða ríkur
á augabragði