Dagur - 29.04.2000, Blaðsíða 9
LAUGARDAGVR 29. APRÍL 2000 - 9
Tkgitr
FRÉTTIR
um nauðsyn stærri félagsheilda. - mynd: teitur
Komast nær vinnustöðiuuun
Aðspurður um hrýnustu verkefni
verkalýðshreyfingarinnar í náinni
framtíð segist Björn Grétar hafa í
sínum veikindum haft tíma til að
hugsa náið um stöðu hreyfingar-
innar og hitta sitt fólk. Þótt heila-
brot um skipulagsmálin eigi full-
an rétt á sér segist Björn hafa
komist að þeirri niðurstöðu að
brýnast væri að færa félagslega
umræðu nær vinnustöðunum en
verið hefur. Mesta áhyggjuefnið
væri lítil þátttaka verkafólks í fé-
lagslegu starfi. Þetta hefði t.d.
mátt sjá í þátttöku í atkvæða-
greiðslu um samninga. „Þarna
bíður okkar gífurlegt verkefni,
ekki bara hjá VMSI, heldur hjá
verkalýðshreyfingunni allri. Eg
tel að við náum þessu markmiði
þó að stéttarfélög séu að samein-
ast. Þetta getur vel haldist í hend-
ur.“
Verkaniannasamhandið hefur
sem kunnugt er komið klofið
fram í kjaraviðræðum og aðildar-
félögin við Faxaflóann samið sér-
staklega við sína vinnuveitendur.
Björn Grétar reiknar ekki með
frekari klofningi. Best sé fyrir alla
aðila að menn nái sáttum. Eng-
inn munur sé á verkafólki hvort
það búi á landsbyggðinni eða höf-
uðborgarsvæðinu, Islandi eða
Færeyjum. Hagsmunamálin séu
þau sömu.
Sterk hreyfmg en...
Líkt og á fleiri vígstöðvum eru
kynslóðaskipti að eiga sér stað á
meðal leiðtoga verkalýðshreyfing-
arinnar. Einn af „ungu“ mönnun-
um sem hefur verið að kveða sér
hljóðs í æ ríkari mæli er Aðal-
steinn Á. Baldursson, formaður
Verkalýðsfélags Húsavíkur og for-
seti Alþýðusambands Norður-
lands. Hann telur verkalýðshreyf-
inguna í sjálfu sér vera sterka.
Hins vegar hafi brestir komið í
hana innbyrðis, því miður alvar-
legir brestir. Ferillinn í kringum
kjaraviðræðurnar að undanförnu
hrópi á hreytingar.
„Nú verða menn fyrir alvöru að
fara að taka á skipulagsmálum
hreyfingarinnar. Tímí er kominn
til að sætta ólík sjónarmið. Hjá
Vcrkamannasambandinu eru fé-
lögin mörg og of mörg veikburða
vegna þess hversu lítil þau eru.
Ég tel fulla þörf á átaki innan frá.
Menn þurfa að finna hjá sér þörf
til að gera eitthvað, ekki að híða
eftir skipun að ofan. Sameina
þarf félögin og gera einingarnar
sterkari. Ef félög vilja ekki sam-
einast þá eiga þau að taka upp
náið samstarf," segir Aðalsteinn
og minnir á góða reynslu á Húsa-
vík af slfku samstarfi.
Bræðnr berjist saman
Aðalsteinn vill stilla þeim verk-
efnum stéttarfélaga upp saman,
að þau taki á skipulagsmálum
sínum um leið og harist er fyrir
betri kjörum. „Það er mín tilfinn-
ing og sannfæring að árangur
verkalýðshreyfingarinnar byggist
á samstöðu. Hann byggist ekki á
því að bræður berjist innbyrðis.
Síðustu ár hafa bræður verið að
berjast á móti hvorum öðrum en
ekki saman. Það er lífsspursmál
að vera hér með sterka verkalýðs-
hreyfingu," segir Aðalsteinn og er
sammála því mati Björns Grétars
að VMSÍ komi ekki til með að
klofna og að menn nái saman.
„Vissulega hafa stór orð fallið
hjá nokkrum en hingað til hefur
fennt f sporin. Ég tel engin eftir-
mál verða af því. Félagsmenn
kalla á samstöðu um allt Iand.“
Vonbrigði með samninga
Þegar 1. maí rennur upp á mánu-
daginn segir Aðalsteinn, aðspurð-
ur, að án efa verði nýgerðir kjara-
samningarnir ofarlega í hugum
verkafólks. Hann segist finna fyr-
ir vonbrigðum fólks, hvort sem
hann komi á fundi eða vinnu-
staði. Vonbrigðin beinist einkum
að því að ekki hafi tekist að
tryggja 100 þúsund króna lág-
markslaun. Samfélagið kalli á slík
lágmarkslaun en skilning skorti
hjá ríkisstjórninni og atvinnurek-
endum.
„Þegar við erum í okkar kjara-
viðræðum er mjög merkilegt að
sumir ráðherrar ríði um héruð til
að vara verkafólk við átökum til
að ná fram bættum kjörum. Það
þýði bara landauðn. Ég hef ekki
orðið var við gandreið þessara
manna þegar hámenntaðar stéttir
hafa verið að fara í verkföll. Þá
heyrist ekkert, eða þá þegar þeir
sjálfir eru að taka á móti hækkun-
um upp á tugi prósenta. Ég tel
engan vafa á að verkafólk hugsar
um þetta á mánudaginn," segir
Aðalstcinn, sem einnig vill koma
því á framfæri til verkafólks að
það taki virkari þátt hjá sínum fé-
lögum. Hann hefur miklar
áhyggjur af deyfð verkafólks fyrir
sinum kjörum. Það mæti ekki á
fundi og sitji frekar heima yfir
sakamálaþátlum í sjónvarpinu.
Brýnt sé að bæta þarna úr.
Aukiii menntun í forgang
Grétar Þorsteinsson, forseti ASI,
segir að fyrir utan hin beinu
kjaramál séu meginviðfangsefni
verkalýðshreyfingarinnar þríþæ11.
I fyrsta lagi stöndum við frammi
fyrir gerbreyttum aðstæðum á
vinnumarkaði, bæði vegna al-
þjóðavæðingar og tækninýjunga.
Nú sé eðlilegt að fólk skipti um
starf mörgum sinnum á lífsleið-
inni, fjölmörg störf séu að hverfa
og ný að verða til. Allt geri þetta
sífellt auknar kröfur til sérþekk-
ingar og símenntunar starfsfólks.
„Ef við ætlum að tryggja að
launafólk geti verið virkir þátttak-
endur í þessari þróun, haldi stöðu
sinni á vinnumarkaði og geti bætt
lífskjör sín er einsýnt að bætt
menntun, símenntun og starfs-
menntun er forgangsverkefni
samtaka iaunafólks. Fyrir utan að
bæta kjaralega stöðu og sjálfs-
traust hvers einstaklings skiptir
aukin menntun gífurlegu máli
fyrir efnahagsh'fið í heild. Verka-
lýðshreyfingin á að vera virkur
þátttakandi og ná til fólks f nýjum
störfum," segir Grétar.
Sóknarfæri í auMnni
þátttöku
I öðru lagi nefnir hann að heim-
urinn sé sífellt að minnka, ef
þannig megi að orði komast. Til
að tryggja að hin félagslegu gildi
verði ríkjandi í alþjóðavæðing-
unni, ekki bara hin peningalegu,
verðum við að taka virkan þátt í
baráttu hinnar alþjóðlegu verka-
lýðshreyfingar. En í þessu felist
líka sóknarfæri.
„Alþýðusamband Islands er til
dæmis virkur þátttakandi í sam-
starfi norrænna og evrópskra
verkalýðshreyfinga sem hefur
bein áhrif á félagsleg réttindamál
launafólks á öllu Evrópska efna-
hagssvæðinu. Við erum að taka
þátt í samningum um gildistöku
nýrra Evrópureglna og margvís-
legar réttarbætur fyrir launafólk
hér á landi hafa náðst fram í
krafti þeirra. Verkalýðshreyfingin
er í eðli sínu alþjóðleg og það sjá-
um við meðal annars á því frum-
kvæði sem við höfum haft í Evr-
ópustarfi á sviði félagsmála. Við
söknum þess raunar oft að stjórn-
völd sýni þessu ekki jafn mikinn
áhuga," segir Grétar.
1 þriðja lagi segir Grétar verka-
lýðshreyfinguna hafa sífellt lagt
meiri áherslu á réttindamál
launafólks á borð við stöðu fjöl-
skyldufólks á vinnumarkaði. Hug-
myndir um fjölskylduvænna sam-
félag hafi verið kynntar með
heildstæðri stefnu í réttindamál-
um foreldra og starfsfólks með
íjölskylduábyrgð. Árangur hafi
náðst að undanförnu og nefnir
Grétar þar nýtt frumvarp um fæð-
ingar- og foreldraorlof.
Ágremmgia- ekki bara
vandamál
Varðandi skipulagsmálin segir
Grétar að innan ASI hafi ágrein-
ingur vissulega komið upp á yfir-
borðið á síðustu misserum. For-
ysta ASI hafi samt kosið að líta á
það sem ögrandi viðfangsefni
frekar en eingöngu vandamál. Nú
sé í vinnslu nýtt og heildstætt
frumvarp að lögum fyrir ASI.
„Markmiðið er að gera sam-
bandið skilvirkara og færa marg-
víslega þætti í starfseminni til nú-
tímalegra horfs. Við erum meðal
annars að skilgreina betur þau
svið sem ASI er ætlað að beita sér
á og það umboð sem við höfum til
þess. Nú cr í gangi samráðsferill
innan ASI og á fundi sambands-
stjórnar seinnihluta maímánaðar
verður kynnt frumvarp að nýjum
lögum sem svo fer til afgreiðslu á
þingi ASI í nóvember,“ segir Grét-
ar Þorsteinsson.
Af framansögðu má sjá að eng-
an bilbug er að finna á forkólfum
verkalýðshreyfingarinnar. Þeir
kalla greinilega á öflugri samtaka-
mátt og þátttöku verkafólks í bar-
áttunni. Menn eru tilbúnir að
slíðra þau sverð sem hafa verið á
lofti og ná sáttum um sameigin-
leg hagsmunamál. Undir kraum-
ar þó óánægja ýmsra stétta með
sín kjör og að afloknum 1. maí
blasa við verkföll scm geta haft
víðtæk áhrif á samfélagið næstu
vikurnar, takist deiluaðilum ekki
að ná sáttum í Karphúsinu.
Robert Mugabe, forseti Simbabve.
Vilja stöðva oíbeldið
SIMBABVE - Landtökumenn-
irnir í Simbabve skýrðu frá því í
gær að þeir hefðu fallist á mála-
miðlun, sem heimilar hvítum
bændum að sinna búskap sfnum
eins og fyrir Iandtöku og þeir
sem höfðu flúið jarðir sínar
mega snúa aftur. Hins vegar
virðist sem landtökumennirnir
ætli engu að síður að dvelja
áfram á jörðunum, meðan
bændurnir sjá um að nauðsynja-
verkum verði sinnt. Landtöku-
mennirnir segja nauðsynlegt að
bundinn verði endir á ofbeldið
nú þegar svo það fari ekki úr
böndunum. Lögreglan í
Simbabve hefur sömuleiðis
sagst ætla að sjá til þess að of-
beldinu linni. Hótanir breskra
stjórnvalda um að fella niður
greiðslur til Simbabve ef átök-
unum Iýkur ekki, kunna að hafa
átt sinn þátt í þessari þróun
niála. Eftir árangurslítinn samn-
ingafund hreskrar sendinefndar
í Simhabve á fimmtudag sagði
Robin Cook, utanríkisráðherra
Breta, að nú væri mikilvægast
að kosningarnar, sem halda á f
næsta niánuði í Simbabve, fari
fram með eðlilegum hætti.
Ástandið versnar
í Téténíu
RÚSSLAND - Rússnesk stjórn-
völd ákváðu í dag að ný rússnesk
herdeild verði til frambúðar
staðsett í Téténíu. Ekld var þó
upplýst hve fjölmenn nýja her-
deildin verður. I gær viður-
kenndi rússneski herinn jafn-
framt að erfiðara hafi reynst að
hafa stjórn á ástandinu í Tétén-
íu en gert var ráð fyrir. Háttsett-
ur yfirmaður í hernum sagði að
elvki væri hægt að halda uppi
nægilega öllugu eftirliti með
vegakerfinu og lögreglan í land-
inu væri ekki nógu skipulögð.
M.a. er talið að noltkur hundruð
skæruliðar hafi komist aftur til
Grosnf, höfuðborgar Téténíu.
Skæruliðar hafa óspart notfært
sér veikleika rússneska hersins
og stundað skæruhernað. A síð-
ustu vikum hafa rússneskir her-
menn hvað eftir annað orðið fyr-
ir barðinu á skyndiárásum
skæruliðanna, og mannfall verið
töluvert.
Vændiskoniir halda
1. mai
ÞÝSKALAND - Vændiskonur í
Þýskalandi ætla að halda 1. maí
hátíðlegan að þessu sinni undir
kjörorðinu „Kynlíf er vinna“. Þær
krefjast þess að vændi verði við-
urkennt sem starfsgrein í Þýska-
landi. Auk þess ætla þær að nota
tækifærið og halda veisiu mikla í
Berlín, sem um leið er hugsuð
sem auglýsing fyrir menningar-
hátíð sem þær standa fyrir í júní-
mánuði og verður helguð menn-
ingu og vændi.