Dagur - 11.08.2000, Síða 6

6 - FÖSTUDAGUR 11. ÁGÚST 2000
ÞJÓÐMÁL
__ Lfamar _______
Útgáfufélag: dagsprent
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjóri: elías snæland jónsson
Aóstoðarritstjóri: BIRGIR GUÐMUNDSSON
Framkvæmdastjóri: marteinn JÓNASSON
Skrifstofur: STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Simar: 460 6ioo OG soo 7oao
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: 1.900 KR. Á mánuði
Lausasöluveró: iso kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Netföng auglýsingadeildar: karen@dagur.is-augi@dagur.is-gestur@ff.ís
Símar auglýsingadeildar: (reykjavík)563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍK)563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYR 1)460-6192 Karen Grétarsdóttir
Simbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 617i(AKUREYRI) 551 6270 (reykjavík)
Komið að keimurum
í fyrsta lagi
Eftir aðeins tvo og hálfan mánuð verða kjarasamningar kennara
við framhaldsskóla landsins lausir, en samningar grunnskóla-
kennara við sveitarfélögin renna út um áramótin. Dagur greindi
í gær frá þeim hugmyndum um kjarabætur sem nú eru efst á
baugi hjá samtökum kennara. Þar er rætt um hækkanir sem fara
langt fram úr þeim samningum sem gerðir hafa verið á almenn-
um vinnumarkaði og kenndir eru við Flóabandalagið. Ljóst er af
fréttum Dags að það hlýtur að stefna í mikil og erfið kjaraátök í
vetur ef kennarasamtökin halda fast við þær hugmyndir um lág-
markshækkanir sem nú eru til umræðu.
í öðru lagi
Framhaldsskólakennarar, sem eru í vinnu hjá ríkinu, benda á að
í þeirri launasprengingu sem ríkisvaldið stóð að í heilbrigðisgeir-
anum hafi laun viðmiðunarstéttanna hækkað mikið. Það þurfi
því um 35 prósenta launahækkun framhaldsskólakennara til
þess eins að ná þessum viðmiðunarstéttum, og auðvitað enn
meira til að sækja til viðbótar þær hækkanir sem samið var um
á almennum vinnumarkaði. Þetta sýnir að þótt ríkisvaldið hafi
sloppið fyrir horn fyrr á þessu ári vegna kröfugerðar Flóabanda-
lagsins, munu stjórnvöld þurfa að takast á við afleiðingar eigin
gerða í kjaramálum heibrigðistétta í þeim samningaviðræðum
sem framundan eru við framhaldsskólakennara.
1 þriðja lagi
Viðræður ríkisvaldsins við framhaldsskólakennara og sveitarfé-
laganna við grunnskólakennara verða vafalaust mjög erfiðar. Þar
kemur líka til að samninganir á almenna vinnumarkaðinum
yrðu í uppnámi ef fjölmennir hópar starfsmanna hins opinbera
fengju meiri kjarabætur. Um þetta eru ldár ákvæði í þeim samn-
ingum sem gerðir voru fyrr á þessu ári. Mikil verðbólga hefur
reyndar nú þegar vakið mikla óvissu um framtíð almennu kjara-
samninganna, enda er hún að gera að engu kaupmáttaraukning-
una sem almennt launafólk átti að fá. Allt bendir því til þess að
afar erfiður vetur sé framundan í kjarasamningamálum.
Elías Snæland Jónsson.
MÍ'
\
Netvæðing skóla
Það hefur verið stormasamt í
kringum hið nýja fyrirtæki,
Lína.net. Stormurinn hefur þó
e.t.v. verið meiri í umhverfi lýr-
irtækisins en í fýrirtækinu sjál-
fu, en það virðist hafa náð að
draga fram hinar dýpri átakalín-
ur í pólitík öðrum betur. Það er
þó einkum í kringum netvæð-
ingu grunnskóla borgarinnar
sem Lína.net hefur dregið fram
hvernig hlutirnir
eru undir yfir-
borðinu. Þannig
hefur komið í ljós
að Landsíminn
er ekki venjulegt
fýrirtæki, heldur
er það bæði fyrir-
tæki og eins kon-
ar deild í Sjálfstæðisflokknum.
Síminn hikar ekki við að efna til
flokkspólitískrar stvrjaldar við
meirihluta horgarstjórnar með
því að setja venjulegt viðskipta-
mál inn í flokkspólitískt sam-
hengi í borgarmálum og vinna
þannig í raun gegn eigin við-
skiptahagsmunum, sem eru rík-
ir í Reykjavík. Einhvern tínia
hefði sh'kt þótt saga til næsta
bæjar!
Netið í skólana
En það er fleira sem Lina.net
hefur dregið fram í tenglsum
við þetta mál. Merkilegast þess
er eflaust verkefnið sjálft,
nettenging grunnskólanna sem
nú er skyndilega komin í sviðs-
ljósið. Fram kemur í Degi í gær
að nettengingin mun kosta ein-
hver hundruð milljóna og til
viðbótar þvi kemur kaup á tölv-
um í skólana og endurmenntun
kennaranna sem væntanlega
verður ekki ókeypis. Þetta eru
umfangsmiklar fjárfestingar,
einkum í ljósi þess að fram
kemur hjá talsmönum fræðslu-
yfirvalda að nánast ckkert liggur
fyrir um það hvernig á að nota
þessa nettengingu eða hvernig
hún mun hjálpa til í kennslu-
starfi. Þó er bent á það í útttekt
Dags í gær að fjarkennsla sé eitt
af því sem komi sterklega inn í
myndina. Þá sé t.d. hægt að
samnýta kennara í valgreinum
þar sem fámenni er og bjóða
upp á valfög sem annars væri
ekki hægt.
Tæknilegar
lausnir
Garri telur ein-
sýnt - úr því að
menn eru á ann-
að borð að leysa
skólamálin í höf-
uðborginni með
tæknilegum
lausnum - að einfaldast sé að
slá tvær Ilugur í einu höggi og
leysa i leiðinni launavandamál
kennara. Með aukinni tækni og
fjarkennslu skapast svdgrún til
að fækka kcnnurum mjög veru-
lega þar sem sami kennarinn
getur nú kennt í mörgum skól-
um í einu. Þannig dygði t.d.
einn dönskukennari og annar
íslenskukennari fýrir allt net-
svæðið. Þessir fáu kennarar
gætu þvf hækkað verulega í
launum, en á móti kæmi að vísu
að ráða yrði einhverjar lágtekju-
stéttir sem eins konar agaverði
inn í skólana við hlið gangavarð-
anna. Þetta er að sjálfsögðu
gríðarlega hagkvæm lausn og
satt að segja er Garri undrandi á
því að fræðsluyfirvöld í borginni
skuli ekki rcyna að slá sér upp
með því að benda ákveðnar á
hana sem rök fýrir netvæðing-
unni. - Þau eru hvort sem er
búin að segja A með því að
benda á fjarkennslu og þá er
það óþarfa hógværð að láta ekki
B-ið, sem væri fækkun kennara,
fýlgja líka. - GARRi
f JÓHANNES
"I 1Z' JfZ SIGURJÓNS-
' 1 TrÁ SON
SKRIFAR
',V-
Fækkun í hafi?
Laxveiðimenn hafa verið venju
fremur auðþekkjanlegir frá öðr-
um sauðum í sumar, þrammandi
um með sútarsvip og með öngla-
kippur í rassinum. Laxveiðin
hefur sem sé brugðist. Laxar
hafa nefnilega ekki gengið í árn-
ar, (synda laxar annars ekki eins
og aðrir fiskar?) og þeir fáu sem
hafa spásserað upp sprænur og
fljót hafa farið þar huldu höfði
ellegar ekki litið við hinum girni-
Iegu og fimlega knýttu flugum
veiðimanna. Sem nú ganga upp-
stökkir árbakkana með þcssar
sömu flugur svo litríkar í rassin-
um.
Þetta er náttúrlega ástand sem
er þyngra en tárum taki og ekki
nokkur vafi á því að laxvciði-
menn eiga samúð almennings
heila og óskipta í þeirra óskap-
legu hremmingum. Enda er
þetta grafalvarlegt mál. Því eins
og flcstir vita þá eru allir helstu
ráðamenn þjóðarinnar, hanka-
stjórar og aðrir sem stjórna þessu
landi, í hópi laxveiðimanna. Og
það boðar varla
gott fýrir þjóð-
arhaginn ef
þessir menn
ganga til verka
þunglyndir,
hvumpnir og
taugabilaðir,
eingöngu af því
að Iaxfiskar
forðast það að
ganga (eða synda) upp í árnar.
Stórfiskaleikiu’
Það má Iíkja laxleysinu við nátt-
úruhamfarir og spurningin auð-
vitað sú sama og í öllum stærstu
málum, sum sé: Hvers vegna?
Hví forðast laxar árnar? Hvareru
smáfiskarnir? Og stórfiskarnir?
Eru þeir stóru búnir að éta þá
litlu? Gilda söniu lögmál í ánum
og laxheimum yfirhöfuð og í fs-
lensku viðskiptalífi? Er lélegur
vatnabúskapur helsta ástæðan?
Eða er bara um eðlilegar og nátt-
úrulegar sveifl-
ur í lífríkinu að
ræða, eins og
sumir segja að
eigi við um Mý-
vatn en aðrir
ckki? Leysir
kannski laxer-
olía göngu-
tregðuna?
Þessum og
fleiri spurningum velta laxveiði-
menn fýrir sér önugir undir feldi
þessa dagana. Og ekki sfður þar-
til kallaðir sérfræðingar, eins og
Arni Isaksson, veiðimálastjóri
sem segir í Degi í gær: „Flestir
eru þeirrar skoðunar að það sé
ekki ofveiði sem veldur þessu
heldur eitthvað í hafinu'1.
Hvalræðismenn
Eitthvað í hafinu, já. Og livað
gæti það helst verið sem skýrir
þessa óskiljanlegu fækkun í hafi
og göngutregðu laxfiska í ár?
Skyldu það ekki vera helvítis
hvalirnir svo Iriðaðir og ófor-
skammaðir sem éta allan laxinn
sem langar svo voðalega að
ganga upp í íslensku árnar og
kokgleypa þar flugur veiði-
manna, en eru sjálfir kokgleyptir
af hvölum í hafinu? Og það
hvarflar auðvitað ekki að hvölun-
um að sleppa löxunum eins og
mun lenska hjá laxúðlegum
veiðimönnum.
Er þarna hugsanlega komin
skýring á skyndilegri yfirlýsinga-
gleði forsætisráðherra um Iaun-
helga hvalveiðistefnu ríkisstjórn-
arinnar? Voru það hagsmunir
ríkra rasscingulbera sem ýttu
Davíð út á foraðið að þessu
sinni? Er nauðsynlegt að skjóta
þá, hvalina, til þess að fjölga löx-
um í ám og fækka önglum i röss-
um? Er það heila málið?

spurt 'hm
svaraö
Hvaðþaifaðgera tilað
bjarga íslenska laxa-
stofninum?
(Afar lítil laxveiði hefur verið í
sumar og laxinn ekki skilað
séríámar)
Ásgeir Ingólfsson
„Eg aðhyllist þá
kenningu að of
mikið hafi verið
veitt úr göngum í
ýmsum ám uni
nokkurt árabil.
Það þýðir þá að
hrygningarstofninn verður lítill og
þannig myndast vítahringur.
Þessu hefur meðal annarra Einar
Sigfússon annar tveggja eigenda
Haffjarðarár haldið fram og mér
finnast þessar kenningar hans
skynsamlegar. Einnig held ég að
niðursveifla hafi átt sér stað í
náttúrunni þetta árið og bendi þar
á hve veiðin hefur verið dræni í
sumar, einkum á Norðurlandi."
stangveiðimaður.
GunnarBender
rítstjóri Sportveiðibhðsins.
a„Frekari friðun
Iaxveiðiánna er
það sem að mín-
um dómi skiptir
hér meginmáli.
áherslu á að
draga úr veiði á maðk og jafnvel
leggja hana af - en hvetja menn í
staðinn til að veiða á flugu. Ann-
ars er það undarlegt hvers vegna
sáralítið veiðist í ám á Norður-
landi, á sama tíma og vel fiskast
annars staðar, svo sem í Rangán-
um. Þetta bendir til þess að hér sé
einhver náttúruleg sveifla á ferð-
inni."
Bjami Hafþór Helgason
veiðiálmga maðitr.
„Til að bjarga ís-
lenska laxastofn-
inum á að sleppa
öllum fiski scm
veiðist, laxi og sil-
ungi - bæði þeim
fiski sem veiðist í
ám og einnig úr vötnum. Það eina
sem tapast með þessu er að veiði-
maðurinn fær ekki að reka hníf-
inn sinn í gegnuni tálknin á fisk-
inum og að láta al því er ekki mik-
il fórn. Ef fólki vantar lax ofan á
brauð er hægt að fá hann í versl-
unum. Eg trúi því að sleppingar
verði framtíðin í öllum veiðiskap
hér á landi - og þetta er nú þegar
orðin raunin á laxasvæðinu í
Vatnsdalsá í Húnaþingi."
Þröstur EUiðason
leigutaki Rangánna.
„Að niínum dómi
eru það fyrst og
fremst slök skil-
yrði í sjónum sem
valda þeirri
dræmu veiði sem
verið hefur í ís-
lenskum Iaxveiðiám að undan-
förnu. Hins vegar finnst mér
ástæðulaust að menn fari á taug-
um þó eitt svona slakt ár komi inn
á milli. Það er auðvitað ómögu-
legt að grípa til ráðstafana vegna
sjávarskilyrða, en auðvitað er
hægt að gjörnýta árnar sem upp-
eldisár - en þá er altur spurning
hve fljótt slcppingarnar skila sér
og hvað þær kosta."