Dagur - Tíminn Reykjavík - 03.05.1997, Blaðsíða 11

^Oagur-tlfomtm

Laugardagur 3. maí 1997 -11
allt í kringum landið og eru
handhafar um 50% veiðiheim-
ilda við ísland. Hann veit líka að
með villandi framsetningu, nán-
ast blekkingum, eins og hann
hefur látið stilla málum upp fyrir
sig, kyndir hann undir ríg milli
byggða og ekki síður lands-
byggðar og höfuðborgarsvæðis.
Sá rígur er til þess eins fallinn
að spilla samruna og hagræðing-
arþróuninni í sjávarútveginum.
Samt gengur hann erinda
þröngra og skammsýnna sér-
hagsmuna útgerðarinnar í þessu
máli, gegn almannahagsmunum.
Er ráðherrann að
hita sig upp í
byggðakvóta?
Það kerfl sem ráðherrann og
talsmenn útgerðarinnar hafa
varið, og ríghaldið í hingað til,
er af mörgum talið byggða-
íjandsamiegt þó það kunni að
stuðla að hagkvæmni fyrir ein-
staka útgerðir. Ef ráðherrann
ætlar sér hinsvegar að láta hina
nýju kenningu sína um byggða-
skattinn ganga upp hlýtur hann
að leggja til að tekinn verði upp
byggðakvóti og að byggðirnar
hafl með útgerðina að gera.
Öðruvísi gengur framganga
hans ekki upp.
„Það kerfi sem ráðherrann og talsmenn útgerðarinnar hafa varið, og ríg-
haldið í hingað til, er af mörgum talið byggðafjandsamlegt þó það kunni
að stuðla að hagkvæmni fyrir einstaka útgerðir."
Kynt undir ríg milli
byggðanna
Hann veit vel að útgerðarfyrir-
tækin greiða enga skatta tif
byggðanna og að byggðirnar
hafa nánast ekkert vald á þróun
mála. Hann veit líka að eignar-
hald þeirra fyrirtækja sem eru á
hlutabréfamarkaði er dreift og
bréf í þeim skipta um hendur
fyrir tugi milljóna dag hvern. í
mörgum tilfellum eru fyrirtækin
ekki nema að litlum hluta í eigu
heimamanna. Þessi iyrirtæki eru
kröfum og aðstæðum erlendra
markaða og þörfum erlendra
auðhringa.
Ef atvinnulífið á að mótast af
blindri forsjá markaðarins, ef
öll hugsjónamennska gefst upp
fyrir kaupahéðnum markaðs-
torgsins er það ósigur mann-
legrar skynsemi og siðferðileg
niðurlæging í samfélagi sem
þykist þó kómið á nokkurn rek-
spöl siðvæðingar. Ég er reyndar
viss um að veltidagar markaðs-
hyggjunnar taka enda, en það
gæti orðið bið á því nema menn
fari að ræða þessi mál í ein-
hverri alvöru.
Brýnasta málið nú er ekki
markaðskönnun og markaðsöfl-
un og „hvað selst í dag?“ Aðal-
atriðið er: í hvernig samfélagi
viljum við búa, við hvað viljum
við starfa? Hvað setjum við efst
á blað sem þarflr samfélagsins.
Það er pólitískt skilgreiningar-
atriði. Sú var tíðin að pólitísk
sjónarmið réðu miklu í íslensku
atvinnulífi og nú er það brýnna
an oftast áður að leiða pólitík-
ina til öndvegis á ný. Það er full
þörf á að setja aftur á stofn
„skipulagsnefnd atvinnumála“
eins og „Stjórn hinna vinnandi
stétta“ gerði 1934. Þar mótaði
ríkisvaldið þjóðlega sjálfsbjarg-
arstefnu með áherslu m.a. á
byggðastefnu og iðnþróun. Það
er brýnt að draga grasrótina
með í slíka stefnumótun. Ég
ætla nú að nefna nokkur atriði
sem innlegg í umræðu um sjálf-
styrkjandi atvinnuþróun.
Sjálfstyrkjandi
atvinnuþróun
Það er frumskilyrði að ísland
gangi úr EES því þar innan höf-
um við harla litla möguleika á
að móta eigin atvinnustefnu.
Efnahagslegu sjálfstæði og Iýð-
ræðislegum stjórnarstofnunum
er þar skorinn óþolandi þröng-
ur stakkur. Auk þess er EES og
verður forgarður ES og á tak-
markað sjálfstætt líf fyrir hönd-
um.
Við viljum lifa af auðlindum
þessa lands og vinna úr þeim.
Vistvæn matvælaframleiðsla
hlýtur að vera efst á blaði þó
fleira komi til.
Við viljum varðveita búsetu-
mynstrið í landinu og stöðva
fólksflóttann frá Iandsbyggð-
inni. Til þess verður íjármagnið
að laga sig að búsetu fólksins,
ekki öfugt. Það gerir ijármagnið
ekki að eigin hvötum.
Það verður að stórefla ís-
lenskan iðnað í frjóu sambýli
hans við frumframleiðslugrein-
arnar, þannig að þessar greinar
styðji hver aðra gagnkvæmt.
Það þarf að styrkja gamlar
framleiðslugreinar sem eiga í
erfiðleikum og styðja á legg nýj-
ar sem framleiða fyrst og
fremst fyrir heimamarkað -
jafnvel þótt framleiðnistig sé
ekki eins hátt og í einhverjum
samkeppnislöndum. Þá yrði að
beita framleiðsluvernd. Það má
beita ýmsum aðferðum til
verndar: Jöfnunartollum, nið-
urgreiðslum, stuðningi gegnum
lánaþjónustu o.fl.
Það er engin réttlæting til
fyrir atvinnuleysi. Að fólk hafi
eitthvað að starfa og skapa sem
meining og gagn er í er mikil-
vægara en spurning um arð-
Markaðshyggjan
varpar ábyrgðinni af
herðum sfjórmála-
manna yfir á sjálf-
virkni markaðarins.
Það má líka orða það
svo að hún ræni
stjónmálamennina
möguleikanum á að
sfjórna þróuninni.
semi og hámarksframleiðni. Á
tímum þegar 40 milljónir ganga
atvinnulausar í OECD-ríkjunum
og nokkur þúsund á íslandi, og
þegar helstu efnislegu þörfum
fólks er fullnægt og vörufram-
boð á alþjóðiegum markaði er
yfirleitt meira en eftirspurnin
er fráleitt að gera hámarks-
framleiðni og samkeppnishæfni
að allsherjarmælikvarða.
Að efla en ekki draga saman
framleiðslugreinar (einkum í
iðnaði og landbúnaði) sem
framleiða fyrst og fremst fyrir
heimamarkað hefur margþætt
gildi. Það sparar gjaldeyri,
skapar atvinnu, minnkar meng-
andi flutninga og styrkir efna-
hagslegt sjálfstæði. Ekki síst
kemur það samfélaginu á miklu
heilbrigðari grunn heldur en
þar sem atvinnulífið er sniðið
að mjög einhliða útflutnings-
framleiðslu. Ef mikið er unnið
úr eigin hráefnum og til eigin
nota innanlands hefur fólk
meiri yflrsýn yfir framleiðslu-
ferlið heldur en þar sem fram-
leiðslan miðast einhliða við út-
flutning og mestallar neysluvör-
ur eru innfluttar. Firringin
verður minni. Skipuleggja verð-
ur þessa framleiðslu sem mest
neðan frá og móta atvinnu-
stefnuna í tengslum við al-
menna umræðu. Atvinnuhf á
þessum grunni gefur líka allt
aðra möguleika efnahagslegu
lýðræði heldur en galeiða
„markaðsaðlögunar “.
Loks verður að snúa af braut
markaðsvæðingar í sjávarút-
vegi. Markaðslögmálin eru ekki
bara lífshættuleg hinum smáu
stöðum út um land. Það er
vafamál að sjálfvirkni markað-
arins leiði til mikils flskiðnaðar
í landinu yflr höfuð. Hvað ef
stórar vinnslustöðvar erlendis,
nálægt milljónamörkuðum,
borga best fyrir flskblokkirnar?
Að mínu mati verður að hefta
viðskiptafrelsi sægreifanna og
leggja á útgerðina a.m.k. lág-
marksskyldur við byggðalögin í
landinu og fískiðnaðinn. Auk
þess verður að afnema frjálst
framsal veiðiheimilda og til
framtíðar að koma á einhvers
konar lýðræðislegum áætlana-
búskap um nýtingu hinnar
sameiginlegu auðlindar, en sú
umræða verður að bíða.
Það sem mér lýst verst á í
þessu máli eru íslenskir stjórn-
málamenn. Ég býst við að
margir þeirra séu í hjarta sínu
sammála mörgu því sem hér
hefur verið sagt. En uppgjöfin
fyrir frjálshyggjunni er gegn-
umgangandi í öllum flokkum.
Við sjáum það best á hinu þegj-
andi samþykki um veruna í
EES. í þeim klúbbi er tómt mál
að tala um eigin stefnumótun í
þá veru sem hér var rædd. Þess
vegna beini ég orðum mínu til
fleiri en stjórnmálamanna.
Mest er um vert að ræða málið.
TILBOÐ
Vátryggingafélag íslands hf. Akureyri, óskar eftir
tilboðum í eftirtaldar bifreiðar, sem skemmst hafa í
umferðaróhöppum.
1. Honda Civic 1997
2. Toyota Landcruiser 1997
3. Opel Combo 1996
4. MMC Lancer 1993
5. Isuzu Trooper 1992
6. Toyota 4Runner 1991
7. Subaru Legacy stw 1990
8. Subaru Legacy stw 1990
Bifreiðarnar verða til sýnis í Tjónaskoðunarstöð VÍS að
Furuvöllum 11 mánudaginn 5. maí nk. frá kl. 9-16.
Tilboðum sé skilað á sama stað fyrir kl. 16 sama dag.
w
VÁTRYGGINGAFÉLAG
ÍSLANDS HF
HÁSKÓUNN
AAKUREYRi
Háskólinn á Akureyri
Matvælaframleiðsla
Tekið hefur til starfa námsbraut í matvælafram-
leiðslu við sjávarútvegsdeild Háskólans á Akur-
eyri.
Námið við námsbrautina er þverfaglegt og tekur til
helstu þátta matvælaframleiðslu. Meðal kennslu-
greina eru stjórnun og rekstur fyrirtækja auk mat-
vælagreina svo sem efnafræði, örverufræði, nær-
ingarfræði, framleiðslutækni og markaðssetning.
Námið miðar að menntun stjórnenda fyrir mat-
vælaframleiðslufyrirtæki í sjávarútvegi, landbún-
aði og iðnaði
Umsóknarfrestur um nám í matvælafram-
leiðslu er ti! 1. júní 1997.
Umsóknareyðublöð og upplýsingar eru veitt-
ar á skrifstofu háskólans, sími 463 0900 frá
kl. 8.00-16.00 alla virka daga.
£—
X/ucuweyrÍ Háskólinn á Akureyri
Kennslufræði til
kennsluréttinda
Nám í kennslufræði til kennsluréttinda fyrir
starfandi leiðbeinendur í grunn- og framhaldsskól-
um hefst á hausti komanda við kennaradeild Há-
skólans á Akureyri ef næg þátttaka fæst. Um er að
ræða 30 eininga nám sem stendur í tvö ár.
Háskólinn áskilur sér rétt til að takmarka fjölda
innritaðra ef þörf krefur. Forgang í námið hafa að
öðru jöfnu leiðbeinendur í raungreinum.
Umsóknarfrestur er til 1. júní nk.
Umsóknareyðublöð fást á deildarskrifstofu kenn-
aradeildar að Þingvallastræti 23, sími 463 0930
og á aðalskrifstofu háskólans á Sólborg, sími 463
0900.
Nánari upplýsingar veitir verkefnisstjóri í
síma 463 0960, fulltrúi kennaradeildar í
síma 463 0930 eða forstöðumaður kennara-
deildar í síma 463 0903.