Dagur - Tíminn Reykjavík - 08.05.1997, Blaðsíða 9

jDagur-ÍEmrinn
Jón
Kristjánsson
form. fjárlaga-
nefndar skrifar
Nýlega var fréttaþáttur á
Rás 2, þar sem frétta-
maður tók sér fyrir
hendur að hringja í alla lands-
hluta til þess að láta menn tjá
sig um jarðgöng, undir þeim
formerkjum hvar eðlilegt væri
talið að næstu jarðgöng lægju. í
þessu sambandi er rétt að riija
nokkur atriði upp um jarð-
gangaumræðu síðustu ára og
þar með hvers vegna Austfirð-
ingar eru þeirrar skoðunar að
Austíjarðagöng eigi að koma á
eftir Vcstfjarðagöngum í fram-
kvæmdaröðinni. Petta er einnig
nauðsynlegt vegna þess að fram
hefur komið, m.a. hjá sam-
gönguráðherra, að þessari
framkvæmda röð hafi hvergi
verið „þinglýst“.
Nú er það ekki siður að þing-
lýsa vegaframkvæmdum, en
rétt er það að langtímaáætlun í
vegagerð sem lögð var fyrir Al-
þingi árið 1991 var ekki sam-
þykkt sem ályktun þess. Hins
vegar kom þar vel fram hver
voru áform löggjafans á þeirri
tíð, og ljóst var að ákvæði henn-
ar um röð jarðganga urðu ekki
til þess að áætlunin hlaut ekki
samþykki. Umræður í Alþingi
frá þeim árum sýna að ekki var
ágreiningur um þetta mál. í
raun á ákvörðun um röð fram-
PJÓÐMÁL
Fimmtudagur 8. maí 1997 - 9
Jarðgöng
kvæmda rætur að rekja til árs-
ins 1987 þar sem kveðið var á
um göng um Ólafsfjarðarmúla -
Vestíjarðagöng og Austfjarða-
göng.
Það er ljóst að Austfirðingar
sóttu ekki á um jarðgöng á
þeim tíma sem Vestfjarðagöng-
in voru gerð vegna þess að
samkomulag um þessa röð
framkvæmda var uppi. Auk
í raun á ákvörðun
um röð fram-
kvæmda rætur að
rekja til ársins 1987
þar sem kveðið var
á um göng um
Ólafsfjarðarmúla -
Vestfjarðagöng og
Austfjarðagöng.
heldur var það eðlilegt að fyrst
yrði bætt hið afspyrnu vonda
vegasamband um Breiðadals-
og Botnsheiði.
Það er með öllu óeðlilegt að
blanda Hvalfjarðargöngunum
inn í röð jarðganga hér á landi.
Sú framkvæmd er samkvæmt
sérlögum, fjármögnuð fyrir
lánsfé sem á að greiðast með
veggjaldi, þótt að vegasjóður
sjái um aðkeyrslur. Göngin um
Ilvalfjörð eiga því ekki að rugla
neitt þeim áformum sem uppi
voru á þessum tíma um gerð
jarðganga.
Reynt hefur verið að gera
það tortryggilegt að Austfirð-
ingar komi sér ekki saman um
hvar eigi að byrja á jarðganga-
gerð. Slíkt er með öllu ástæðu-
laust með tilliti til þess sem á
undan er gengið. Það eru uppi
margar skoðanir á þessu máli í
fjórðungnum, en ekkert hefur
komið fram sem bendir til þess
að sveitarstjórnarmenn og al-
menningur í fjórðungnum muni
ekki sætta sig við þá loka-
ákvörðun sem verður að taka
innan tíðar um að leggja fram
íjármagn til lokahönnunar á
ákveðnum kosti.
Fast samráð hefur verið á
milli sveitarstjórnarmanna og
þingmanna um málið og ég veit
að þingmenn Austurlands vilja
kappkosta að fá samstöðu um
þetta mikla mál og vinna það
sem best heima fyrir. Hins veg-
ar liggur fyrir sú yfirlýsing
Samgöngunefndar SSA að mál-
inu er vísað til alþingismanna
til lokaákvörðunar.
Mergurinn málsins er sá að
jarðgangaröðin liggur fyrir á
þingskjölum frá árinu 1991 og
með ákvörðun þar um frá árinu
1987. Þessi vilji hefur verið
staðfestur í vegaáætlun fyrir ár-
in 1991-1993 þar sem fjármagn
er lagt öll árin til rannsóknar á
AustQ ar ðar göngum jafnhliða
framkvæmdum við Vestfjarða-
göng og aftur í vegaáætlun
1993-1996 þar sem Austíjarða-
göng eru enn merkt inn með
ijármagn til rannsókna.
Það verður því að teljast full-
komlega óeðlilegt að drepa
þessu máli á dreif með umræð-
um um nýja jarðgangaröð, eða
kannast ekki við samþykktir og
áform Alþingis í þessum efnum.
Enn er beðið og vonað
Helgi Seljan
félagsmála-
fulltrúi skrifar
Fyrir nokkru birtist hér í
Degi-Tímanum grein eftir
undirritaðan sem hét því
nafni: Við bíðum og vonum. Það
er sjálfsögð kurteisi að láta vita
af því í sama málgagni til hvers
biðin leiddi og hversu vonirnar
rættust, hvað það mál snerti.
Málið varðaði tekjumörk
frekari uppbótar sem á liðnu
ári voru sett við 75 þús. kr.
tekjur á mánuði án alls tillits til
útgjalda og umönnunarþarfar.
Endurskoðun var lofað en á
langinn dróst hún, en þar kom
að viðræður hófust og samtök
öryrkja sem aldraðra til kölluð.
Lágmarkskrafa þessara sam-
taka var um að tekjumörkin
yrðu 85 þús. kr. á mánuði, en
niðurstaða ráðuneytis var um
80 þús. kr. frá og með áramót-
um síðustu og það með að upp-
hæðin héldi svo verðgildi sínu í
framtíðinni. Mátti segja að
mætzt hafi verið á miðri leið og
unum við þessu, enda það upp-
lýst að með þessari breytingu
fær þó 1/4 þeirra, sem misst
höfðu uppbótina áður, hana að
einhverju eða öllu leyti.
Voiúrnar hafa því að hluta
rætzt, biðinni lokið og úrslit
fengin sem unandi teljast, því
hverja slíka leiðréttingu ber að
meta.
Við höfum einnig í vetur ver-
ið að amla í skerðingu bóta og
vasapeninga í kjölfar sértækrar
fjárhagslegrar aðstoðar sveitar-
félaga, en mála sannast að
þeirri aðstoð hafa öryrkjar orð-
ið að skila til baka árið eftir og
m.a.s. með skatttöku í þokka-
Við höfum einnig í
vetur verið að amla
f skerðingu bóta og
vasapeninga í
kjölfar sértækrar
fjárhagslegrar að-
stoðar sveitar-
félaga, en mála
sannast að þeirri
aðstoð hafa öryrkjar
orðið að skila til
baka árið eftir og
m.a.s. með skatt-
töku í þokkabót.
bót. Þannig höfum við dæmi um
það að menn hafi þurft að
borga slíkan fjárhagslegan
styrk til baka yfir 140% og sjá
allir hvílíkt ranglæti þar er á
ferð. Sem sagt 50 þús. kr. styrk-
ur hefur verið skattlagður fyrst
og bætur síðan skertar árið eft-
ir um 50 þús. kr. samtals. Sama
gildir um skerðingu vasapen-
inga, en skatttaka ekki möguleg
þar til viðbótar - því miður lík-
lega fyrir ríkiskassann og hans
verði.
Nú vonum við að þetta starf
skili árangri í því að bótaskerð-
ing verði ekki afleiðing slíkrar
neyðaraðstoðar og eftir stað-
festingu þess árangurs er nú
beðið. Það er því enn beðið og
vonað. En meginmál vona og
bæna nú varðar hins vegar það
atriði hversu tekst að skila
ávinningi kjarasamninganna
inn í hinar lágu upphæðir
tryggingabótanna. Þegar engir
launþegar verða með undir 70
þús. kr. á mánuði á næsta ári
þá hljótum við að ætla að bóta-
þegar þeir sem alfarið eða að
langmestu leyti verða á bætur
almannatrygginga að treysta,
að þeir verði ekki langt þar
undir í launum. Allra sízt þegar
í huga er haft að lægstu taxtar
launafólks og bætur trygging-
anna hafa um langa hríð farið
nokkuð saman, og ekki óeðli-
legt að um það séu gerðar
ákveðnar kröfur að svo verði
áfram, þrátt fyrir að afnumið
hafi verið ákvæði laga um beina
tengingu við launin. Það höfum
við rækilega gert.
Við gerum okkur fulla grein
fyrir því að hluti þessara 70
þús. kr. var þannig fenginn að
áður áunninn kaupauki var
færður inn í taxta, svo málið er
ekki eins einfalt fyrir bragðið.
Hins vegar höfum við ekki góða
reynslu af skilum kjarasamn-
inga inn í bæturnar, þegar sam-
ið er um eitthvað annað en
beinar prósentutölur.
Þannig voru láglaunasamn-
ingarnir 1995 umreiknaðir úr
krónutölu yfir í prósentu á
óskiljanlegan máta, svo skeik-
aði u.þ.b. 4% yfir samningstím-
ann í tapi tryggingaþega, og
það munar um minna.
En við sjáum hvað
setur. Við vitum af
tillögum í farvatn-
inu, en um þær hef-
ur ekkert samráð
verið haft og ótti
okkar sá að „sam-
ráðið“ verði í formi
tilkynningar um
ákvörðun - „að mati
ríkisstjórnar“.
Það munar t.d. um það í
þeim tekjugrunni sem hækkun
nú verður reiknuð út frá, þó
ekki sé um neinar stórupphæðir
að ræða. Við erum því ekki of
bjartsýn nú og óttumst að í
fyrsta sinn verði umtalsvert
tekjubil á milli lægstlaunaða
fólksins í landinu og þess al-
lægstlaunaða, þ.e. öryrkja og
aldraðra sem eiga fátt annað
sér að tekjulegu athvarfi en
bætur almannatrygginga.
Yfirlýsingin hans Davíðs
landsföður okkar allra um
„meðaltalshækkanir kjara-
samninga að mati ríkisstjórnar“
til tryggingaþega hefur því mið-
ur ekki aukið okkur bjartsýni
og einhvern tímann verið sagt
að hún væri bæði loðin og teygj-
anleg.
En við sjáum hvað setur. Við
vitum af tillögum í farvatninu,
en um þær hefur ekkert samráð
verið haft og ótti okkar sá að
„samráðið" verði í formi til-
kynningar um ákvörðun - „að
mati ríkisstjórnar“.
Sá grunnur sem nú verður
lagður gildir hins vegar livorki
meira né minna en fram til
aldamóta svo miklu skiptir hver
hann verður. Enn viljum við þó
vona að tryggingaþegar verði
ekki einir allra skildir eftir í
langneðsta þrepi tekjustigans í
landinu, langt fyrir neðan þá
lægstlaunuðu, sem eru þó al-
deilis ekki ofsælir af hlutskipti
sínu.
Enn á ný er því óhætt að
segja með sanni: Við bíðum og
vonum.