Dagur - Tíminn Reykjavík - 14.05.1997, Blaðsíða 7

nkua JDagur-STmrám
Miðvikudagur14. maí 1997 - 7
ERLENDAR FRÉTTIR
Þjófræðisherra
Baksvið
Dagur Þorleifsson
Saír er að mestu eða alveg
gengið Mobutu forseta
þess, sem ráðið hefur því í
32 ár, úr greipum. Af hans
völdum hefur nýtt hugtak bæst
við í stjórnmálafræðina
kleptokratí, sem útleggst þjóf-
ræði. í því felst að menn stjórni
með því að stela.
Saír, sem er í Afríku miðri,
er stórauðugt af náttúruauð-
lindum og ræktarjörð. Þar er
gull, silfur, kopar, demantar, úr-
an, kóbolt, gríðarmiklir skógar
og firn af vatnsafli að virkja.
Eigi að síður er grunnkerfið þar
nánast að engu orðið. Færir
vegir eru þar varla lengur,
símakerfið er óvirkt. Gjaldmið-
iflinn er verðlaus, 1993 var
verðbólgan 8800%.
Fylgismaður
Lumumba
Þorri íbúa, sem eru um 45
milljónir talsins og af um 450
þjóðum (lauslega áætlað), býr
við sára fátækt, en klíka ráð-
andi manna veltir sér í þeim
mun meiri auðæfum. Sjálfur er
Mobutu ríkastur af öllmn og
einn af ríkustu mönnum heims.
1979 reiknaði Alþjóðlegi gjald-
eyrissjóðurinn út að eignir hans
næmu sem svaraði um 350
mifljörðum
ísf.kr. Talið er
að auðæfi hans
hafi mjög auk-
ist síðan.
Joseph-Dés-
iré Mobutu,
eins og hann
hét fullu nafni
lengi vel, fædd-
ist 1930. Þá var
land hans belg-
íska nýlendan
Kongó. Hann
var í nýlendu-
her Belgíu og síðan fylgismaður
Patrice Lumumba, helsta leið-
toga sjálfstæðissinna í belgísku
Kongó. Þetta hvorttveggja leiddi
til þess að Mobutu varð yfir-
hershöfðingi landsins, er það
varð sjálfstætt rfki 1960 með
Lumumba sem forsætisráð-
herra. Mobutu kom mönnum
þá fyrir sjónir sem aðgætinn og
metnaðargjarn. Á fyrstu sjálf-
stæðisárunum komst hann í
kynni við CIA, bandarísku
leyniþjónustuna, og tókust þá á
milli þessara aðila tryggðabönd
sem entust út kalda stríðið.
1961 lét Mobutu handtaka
Lumumba, sem var CIA lítt að
skapi, og framseldi hann óvin-
um hans í Katanga (nú Shaba)
sem þegar drápu hann.
Almáttugur
vígamaður
1965 varð Mobutu forseti lands
síns. Vestræn ríki stuðluðu að
því og hlupu síðan undir bagga
með honum með efnahags- og
hernaðarhjálp, hvenær sem
honum lá lítið á. Hann var lag-
inn við að hagnýta sér komm-
únistahræðslu þessara banda-
manna sinna og að ala á tor-
tryggni milli þeirra, með þeim
árangri að þeir buðu í hann.
Þar áttu einkum hlut að máli
Bandaríkin, Frakkland, Belgía
og Suður-Afríka hvítra manna.
Mobutu var bóngóður við þessa
aðila o.fl., leyfði t.d. Bandaríkj-
unum og Suðxu'-Afríku að flytja
vopn gegnum ríki sitt til UNITA-
hreyfíngarinnar í Angólu, sem
barðist gegn þarlendri marx-
istastjórn, og er sagður hafa
látið myrða forseta Kongó (fyrr-
verandi frönsku Kongó) í
greiðaskyni við franska ráða-
menn.
1967 kom Mobutu fram með
hugsjún, með það fyrir augum
að bræða saman þjóðflokkasafn
það er hann ríkti yfir í þjóðríki.
Hét svo að með ríkishugsjón
þessari skyldi landsmönniun
snúið á vit uppruna síns. Voru
þeir látnir afleggja kristileg
skírnarnöfn og taka upp afrísk.
Sjálfur nefndist forsetinn frá
1972 fullu nafni Mobutu Sese
Seko Kutu Ngebendu wa za
Banga, sem út-
lagt er: „Al-
máttugur víga-
maður sem
með þoigæði og
óbilandi vilja
vinnur hvern
sigurinn af öðr-
um en eldur
logar í slóð
hans.“ í anda
þessarar
menningarbylt-
ingar var nafni
ríkisins breytt í
Saír.
Mobutu var óvæginn við þá
þegna sína er andæfðu valdi
hans. 1969 skaut lögregla til
bana um 300 mótmælandi
námsmenn í Kinshasa. 1991, er
stúdentar í háskólanum í Lu-
bumbashi kröfðust lýðræðis,
voru þeir drepnir í hundraða-
tah. Fyrir nokkrum árum lét
forsetinn her landsins ræna
höfuðborg þess, til þess að
refsa borgarbúum fyrir óhlýðni.
Saírher, sem ekki hefur fengið
laun útborguð síðustu árin, hef-
ur raunar lengi lifað mikið til á
því að ræna landslýð.
Leyfði
þjóðarhreinsanir
Mobutu var ekki verri stjórn-
andi en margir aðrir afrískir
valdhafar síðustu áratugina og
sker sig úr öðrum shkum einna
helst með því að hafa reynst
endingarbestur þeirra allra.
Það á hann að nokkru því að
þakka hve laginn hann hefur
verið við að spana jafnt vini sína
og andstæðinga hverja gegn
öðrum. Hann lék og þann leik
að kaupa sér stuðning vissra
þjóðflokka í ríki sínu með því að
leyfa þeim að ofsækja aðra
þjóðflokka. Með leyfi hans voru
um 100.000 Kasajar „þjóð-
hreinsaðir“ úr Shaba 1992.
1996 voru Tútsar í Austur-Saír
farnir að sæta ofsóknum af
hálfu Hútúa o.fl., að líkindum
með samþykki Mobutus. Tútsar
svöruðu með því að gera upp-
reisn, sem nú er að binda enda
á stjórnartíð Mobutus.
Hann virðist ekki hafa áttað
sig á því, að með lokum kalda
stríðsins breyttist afstaða
Bandaríkjanna til hans. Þau
hreyfðu ekki hönd né fót hon-
um til hjálpar og bandarísk fyr-
irtæki með starfsemi í Saír
sömdu við uppreisnarmenn um
leið og þeir sóttu fram. Og er þó
skammt síðan Kabila foringi
þeirra sagðist vera marxisti.
Mobutu var vanur að segja
að þekktri franskri fyrirmynd:
„Eftir mig - syndaflóðið.“
Sumra mál er að eftir það flóð
verði ríkið Saír ekki lengur til.
En með hliðsjón af sögu þess
ríkis er erfitt að sjá að mikil eft-
irsjá gæti verið í því fyrir þorra
íbúa þess.
Tilkynning um kaup
og sölu lífrænna
landbúnaðarafurða
Samkvæmt lögum nr. 162/1994 og reglugerð nr.
219/1995 um lífræna landbúnaðarframleiðslu annast
sérstakar vottunarstofur eftirlit og vottun lífrænna af-
urða. Þeim einum er heimilt að nota vörumerki fyrir líf-
rænar afurðir. Nú hafa verið viðurkenndar vottunarstof-
ur fyrir lífræna landbúnaðarframleiðslu, Vistfræðistofan
í Reykjavík og Vottunarstofan Tún í Vík í Mýrdal.
Hér með tilkynnist að óheimilt er að auglýsa, dreifa og
selja vörur sem lífrænar afurðir, nema þær séu vottað-
ar og auðkenndar með vörumerki viðurkenndrar vott-
unarstofu. Kvartanir og ábendingar um frávik frá fram-
angreindum reglum skal tilkynna landbúnaðarráðu-
neytinu.
12. maí 1997.
Landbúnaðarráðuneytið.
Mobutu er maður
aðgætinn og var
laginn við að nýta sér
ótta Vesturlanda
við kommúnismann
og keppni þeirra
innbyrðis.