Dagur - Tíminn Reykjavík - 17.05.1997, Blaðsíða 7

JDiigur-CEtmiim
Laugardagur 17. maí 1997 - 7
ERLENDAR FRÉTTIR
Baksvið
Dagur Þorleifsson
IHollandi eru nú 2,4%
dauðsfalla lögleg sjálfsvíg.
Þau eru framkvæmd með
aðstoð lækna.
Flest það fólk, sem deyr á
þennan hátt, er með ólæknandi
sjúkdóma, sem í sumum tilvik-
um valda þjáningum. Um margt
af því er orðið ljóst, að það geti
hvort eð er aðeins lifað
skamma hríð enn, jafnvel ekki
nema nokkrar vikur eða nokkra
daga.
Eign Guðs
Tveir læknar fæst þurfa að gefa
samþykki sitt til þess að maður
skilji við lffið með þessu móti og
eftir á sker dómstóll úr um það,
hvort að öllu hafi verið farið að
lögum viðvíkjandi andlátinu.
Málaferli nokkur um líknar-
dauðann áttu sór stað áður en
hann var lögleyfður í Hollandi.
Meðal ástæðna til þess að svo
fór má nefna, að þarlendis
standa frjálslyndisstefna og
virðing fyrir sjálfstæði og sjálfs-
ákvörðunarrétti einstakhngsins
djúpum rótum.
Líknardauði mun einnig vera
orðinn leyfllegur, lögum sam-
kvæmt, í einhverjum af fylkjum
Ástralíu.
Eftirtektarvert er að hugtök
eins og heiður og virðing hafa
komið mjög við sögu í umræð-
unni um þetta í Hollandi, sem
hefur verið og ________________
er enn mikil og
allheit. Er þá
geflð í skyn, að
virðing per-
sónu bíði
hnekki, í henn-
ar augum og
annarra, ef
hún hfir lengi
ósjálfbjarga
með öllu og
e.t.v. mikið til
komin út úr
heiminum, eins
og það er .....................
stundum orð-
að. Hafi maður því siðrænan
rétt á að flýta fyrir dauða sín-
um, virðingar sinnar vegna.
Þetta minnir á það þekkta við-
horf germana til forna, að heið-
urinn sé mikilvægari en lífið.
En andstaðan við líknar-
dauða er áfram mikil, bæði í
Hohandi og fjölmörgum löndum
öðrum. Það andóf er víða tengt
harðri andstöðu kristninnar við
sjálfsvíg yfirleitt. Á bak við
þetta er að líkindum það forn-
semíska viðhorf, að maðurinn,
og þar með líf hans, sé eign
Guðs. Sá sem svipti sig lffi taki
það því ófrjálsri hendi frá Guði.
Andstaðan við sjálfsvíg er ekki
eins eindregin í ýmsum öðrum
trúarbrögðum og menningar-
heildum.
oft talað með virðingu sem and-
lega sterkt fólk og sjálfstætt.
í bandaríska blaðinu Boston
Globe er í þessu samhengi getið
konu í Haarlem, er Elizabeth
Myer hét. Hún hafði horft upp á
mann sinn deyja úr alzheimers-
sjúkdómi og son sinn af völdum
æxlis í heha. Sjálf fékk hún
ólæknandi krabbamein, þá orð-
in 75 ára. Hún ákvað að deyja
ekki „eins og jurt“ og eftir lang-
ar viðræður við lækna og að-
standendur var ákveðið að látið
yrði að óskum hennar um líkn-
ardauða. Dóttir hennar var hjá
henni og hélt um hönd hennar
eftir að læknir hafði gefið henni
banvæna sprautu. Elizabeth,
sem kölluð var Dop, sagði þá
við dóttur sína að hún og eigin-
maður hennar skyldu reynast
hvort öðru vel. Og síðustu orð
Dop voru álíka og Manfreds
Byrons lávarðar: „Það er þá ei
svo erfið þraut að deyja.“
Áður hafði Dop sagt við dótt-
ur sína: „Ég vil ekki deyja rugl-
uð, sem fáviti. Ég er hugsandi
persóna og hef hugsað mér að
vera það þar til yfir lýkur.“ Og
dóttir hennar, Annelies van het
Nederend, segir: „Að verða
ósjálfbjarga og komin upp á
aðra, það var nokkuð sem hefði
alls ekki átt við hana. Ég er eins
og myndi gera hið sama í henn-
ar sporum."
Spurt um áhrif á
samfélagið
Þekktur athafnamaður í flug-
vélaiðnaði Hollands fékk einnig
ólæknandi krabbamein og réð
sér bana á löglegan hátt. Hann
kvaðst vilja deyja „sem heiðurs-
______________ manni sæmdi“
Líknardauði er nú
leyfður í Hollandi, en
umdeildur þar sem
annars staðar. Sumir
óttast að þessu fylgi
að lagt sé óbeint að
fólki að deyja fremur
en að verða öðrum til
byrði.
og ráða eigin
örlögum sjálf-
ur.
Að sögn
hollenskra
lækna er fólk
það, sem ósk-
ar eftir líknar-
dauða, yfirleitt
blátt áfram,
kemur vel fyrir
sig orði og
leggur mikla
áherslu á
......— virðuleika og
það að hafa
fullt vald á eigin hugsimum og
hreyfingum. Élse Borst-Eilers,
heilbrigðismálaráðherra Hol-
lands, sagði fyrir skömmu að
hún vildi ekki lifa það að þekkja
ekki barnabörn sín lengur.
En mörgum, í Hollandi og
annars staðar, finnst þetta vera
Bandaríkjamaður, sem er sárþjáður af sjúkdómi og vill ekki bíða dauðans lengur. í Hollandi eru nú 2,4%
dauðsfalla lögleg sjáifsvíg.
merki þess, að menning Vestur-
landa hafi síðustu áratugi orðið
um of þrungin einstaklings-
hyggju. Henk Ten Have, sið-
fræðingur við kaþólska háskól-
ann í Nijmegen, spyr: „Verði
líknardauði tahn skynsamleg-
asta og ákjósanlegasta aðferðin
til þess að deyja, hvaða áhrif
hefur það á samfélagið?"
í Bandaríkjunum sem víðar
hefur þetta verið mjög til um-
ræðu og menn ekki á eitt sáttir
um það. Þar hefur því verið
haldið fram, að með hliðsjón af
virðingu fyrir sjálfræði einstak-
hngsins ætti að leyfa líknar-
dauða. Aðrir, eins og Michael
Sandel, heimspekingur í Har-
vard, óttast að á bak við mál-
flutning þeirra, sem leyfa vilja
líknardauða, kunni að leynast
ósk af samfélagsins hálfu þess
efxús, að fólk deyi heldur en að
verða öðrum til byrði. Þetta
tengist því að um þessar mund-
ir fer öldruðu fólki hraðíjölg-
andi hlutfallslega í iðnvæddum
löndum.
„Ég vil ekki deyja
rugluð ...“
Eugene Sutorius, hollenskur
lögfræðingur sem beitti sér fyrir
því að líknardauði væri leyfður,
segir hann byggjast á tvennu:
miskunnsemi og sjálfstæði ein-
staklingsins. Og um þá, sem
kjósa líknardauða, er þarlendis
AKUREYRARBÆR Hff
Ráögjafardeild
Aukavinna
Ráögjafardeild Akureyrar óskar eftir að ráða fólk
sem stuðningsfjölskyldu/foreldri.
Um er að ræða stuðning við börn og unglinga, er sá
stuðningur fólginn í því að leysa foreldra af 2-3 sól-
arhringa í mánuði. Vinnutími er fyrst og fremst um
helgar.
Nánari upplýsingar hvað varðar laun og vinnutíma
gefur Vilborg á Ráðgjafardeild í síma 460 1433.
Jörðin Lindarbrekka,
Keiduhverfi,
Þingeyjarsýsiu,
til sölu
Um er að ræða jöriðna ásamt góðu 130 fm, 5 her-
bergja íbúðarhúsi, útihúsum, veiðirétti í Skjálftavatni og
eignarhlut í Litlá.
Jöriðn hefur ekki verið í ábúð undanfarin ár og er án
fullvirðisréttar.
Tilboð í eignina óskast send á skrifstofu sjóðsins fyrir
kl. 15.00, mánudaginn 2. júní 1997.
Nánari upplýsingar gefur Ragnar Guðjónsson á skrif-
stofu sjóðsins í síma 588 9100.
Áskilinn er réttur til að taka hvaða tilboði sem er eða
hafna öllum.
Fiskveiðasjóður íslands.
„ Myndi gera hið sama“