Dagur - Tíminn - 07.09.1996, Blaðsíða 3

,3Dagur-®mttmt
íSLENDINGAÞÆTTIR
Laugardagur 7. september 1996 - III

HAGYRÐINGAR
F Ó L K
Æ T T U M
s
Iráði er að halda úti hagyrðingaþætti í Degi-Tímanum með
svipuðu sniði og hann var í garnla Tímanum. Par kenndi
margra grasa og misjafnlega hagmæltir hagyrðingar létu
ljós sitt skína. Nokkrir héldu slíkri tryggð við þáttinn að
manni fannst eitthvað vanta ef nöfn þeirra eða skáldanöfn
voru ekki undir einhverri vísunni. Vonandi halda sem flestir
þeirra áfram að hlýja vísnavinum undir hjartarótum og
senda kveðskap.
Þá er skorað á nýja lesendur, sem þegið hafa þá guðsgjöf
að geta sett saman bögu, að liggja ekki á liði sínu, en leyfa
fleirum að njóta þegar þeirn dettur vísa í hug og senda Degi-
Tímanum og merki tilskrifið "Hagyrðingaþáttur".
Við byrjum í nýju blaði með vi'sum frá gömlum kunningja.
Megi sól og blíður blœr
brosa við þér kímin.
Heillaóskir frómarfœr
frá mér Dagur-Tíminn.
Sami skrifar: Lesendur nýs blaðs eiga von á gullmola, þar
sem íslendingaþættir hefja göngu sína á ný:
Erindi við alla menn
eigafornir hœttir.
Gleðja munu okkur enn
íslendingaþœttir.
Og enn ein vegna frétta um að heilsugæslulæknar ráði sig
til starfa erlendis:
Útlitið er ekki gott,
allt í stefnir mikinn vanda,
er halda munu brátt á brott
búkvirkjar til Norðurlanda.
Pétur Stefánsson
Þátturinn er ekki við eina fjölina felldur í efnisvali og birtir
jafnt stökur sem limrur og kvæði, séu þau vel ort:
Viðkoma
Meðan allt er enn í blóma,
ástin vermir hjartablóð,
gjarnan hendir fólkið fróma
að jjölga sér hjá vorri þjóð.
Þó að stundum vanti verju
vopni stinnu beita má,
enda fœðast öðru hverju
út og suður börnin smá.
Gjarnan þá í Ijúfu lyndi
leikur tíð hins nýja manns,
stigin létt með œskuyndi
erufyrstu sporin hans.
Seinna þegar ellin amar
yljar minning þess er var,
þar til opnar aldrei framar
augun þreyttu kulnað skar.
Það er engin þörf að kvíða,
þjóðin hraust og frjósöm er.
Meðan ár og aldir líða
íslendingar jjölga sér.
Búi
Hver er ég?
Emilíana Torrini söngkona.
Hvaðan komum við og
hvert förum við? Svo
hljóðar sígild spurning
allra kynslóða.
Við komum úr einhverri átt, af
einhverri ætt. Henni má líkja
við tré, stofn þess og greinar.
Greinarnar þroskast misvel,
sumar vaxa og eru laufprúðar,
öðrum vegnar miður og enn
aðrar deyja út og falla. Blóm-
legustu ættgreinarnar verða
fyrirferðarmiklar í þjóðlífinu og
fá kenninöfn af ættfeðrum eða
stöðum. Af íjölmenni þeirra
kemur það að innan þeirra
verða íleiri kunnir og nafntog-
aðir en í hinum fámennari
greinum. Sumar greinanna
bera einhver sérkenni, það
köllum við hæfileika eða upp-
lag. Þessi sérkenni eru sum
augljós, svo sem útlit og holda-
far; önnur síður, svo sem lund-
erni og langlífi. Það verður þá
líka atvikum og aðstæðum háð
hver og hvernig ættarfylgjan
kemur fram og þroskast.
Einnig er það umdeilt hvort
þættir persónuleikans kunni að
vera áunnir eða arfteknir.
En á hverri tíð hefur mönnum
verið það hugleikið af hvaða rót
þeir séu sprottnir, hverjum þeir
líkist og hvers megi af þeim
vænta. Vitneskja um þetta getur
þannig orðið styrkur og leið-
sögn á lífsleiðinni.
Ættarvitund á sér langa sögu og
hefur þýðingu fyrir flesta.
Ættrakning fyrri tíða tengdist
oft eignum, erfðum og manna-
forráðum. Hið fámenna samfé-
lag reyndi á vissum tímum að
verjast náinni blóðblöndun með
banni við tilteknum giftingum
skyldmenna og nokkur vit-
neskja um ætt sína var mönn-
um nauðsynleg af
þessum sökum.
Nú hefur losnað
um bönd fortíðar,
jafnvel telja sumir
rótleysi og los ein-
kenna samtímann.
í vaxandi þéttbýli
eru tengslin styttri
en fyrr og ókunn
skyldmenni geta
verið á næsta leiti í
borginni. Ættleið-
ing, fólksflutning-
ar, tæknifrjóvgun,
ásamt hinni sígildu
spurningu: Hver er
ég?, allt styrkir
þetta nauðsyn á
vitneskju um ætt
og uppruna. Ætt-
fræðin styður líka
rannsóknir í lækn-
isfræði, erfðafræði,
líffræði og mann-
fræði og er grund-
völlur fyrir athug-
anir í félagsfræði,
atvinnuháttum og
búsetu.
í dagblaði hlýtur
að verða fjallað
um flestar hliðar
mannlífs, shkt blað á ekki að
láta sér neitt mannlegt óvið-
komandi. Þess vegna á þáttur
um ættfræði heima í dagblaði.
Þar verður þá oft íjallað um
"fólk í fréttunum", þá sem getið
hafa sér orð á einhverju sviði.
Sem dæmi má taka söngkonuna
Emilíönu Torrini, sem fædd er
16. maí 1977 í Reykjavík. For-
eldrar hennar eru Davíð Eiríks-
son, f. 9. júní 1946 á Ítalíu (Sal-
vatore Torrini), og k.h. Anna
Stella Snorradóttir, f. 23. ágúst
1958 í Reykjavík. Foreldrar
Önnu Stellu eru
Snorri Gíslason, f.
4. jan. 1934, og k.h.
Emilía Lorange, f.
10. apríl 1938. Hér
kemur strax snert-
ing við þekktar ætt-
ir. Snorri er sonur
Gísla Viggós Guð-
laugssonar verk-
stjóra í Reykjavík,
sem fæddur var á
Stokkseyri af svo-
kallaðri Hörgs-
holtsætt; það eru
Sunnlendingar,
mest úr Hreppum.
Móðir Snorra var
Kristjana Jónsdótt-
ir, fædd á ísafirði.
Um ættfólk Krist-
jönu má lesa í Ormsætt, en hag-
leikur og smíðar þykja ein-
kenna marga þá ættmenn og er
Ormsætt komin úr Dalasýslu.
Emilía Lorange er dóttir Aage
Lorange, sem lengi var þekktur
hljómlistarmaður og hljóm-
sveitarstjóri í Reykjavík; hann
er sonur lyfsalahjóna í Stykkis-
hólmi og fæddur þar. Þótt hann
bæri danskt nafn var hann
samt vel íslenskur, kominn af
Páli Jónssyni spítalahaldara á
Elliðavatni. Það kallast Pálsætt.
Af Páli þeim var líka kona Aage
hljómsveitarstjóra, Álfheiður,
dóttir Tómasar Jónssonar
kaupmanns í Reykjavík og k.h.
Sigríðar Sighvatsdóttur alþing-
ismanns Árnasonar. Það var
kona Sighvats, Anna Þorvarðar-
dóttir, sem komin var af Páli
Jónssyni.
Það er því sannarlega arfur
kynslóðanna sem hin unga
söngkona Emilíana birtir sam-
tíð sinni. Hvað hefði orðið úr
henni á öldinni sem leið? Eng-
inn veit svar við því. Á sýning-
artjaldi fortíðarinnar birtast
margar spurningar en fá svör.
á.s.
Aage Lorange hljómlistarmaður.
Matthías Pétursson
skrifstofustjóri sjötugur
/ Skjaldbjarnarvík er skráð að hann séfœddur,
en skráð er hvergi að kostum hann er gœddur.
Maður er nefndur: Matthías.
Frá Ströndum koma aldrei aulamenni,
en ýmsa bókaorma þaðan kenni,
með glatt og frjálslegt fas.
Selur, hákarl, hrognkelsi er fœða
og heilsugóðir verða þeir, sem snœða
afurð hafsins ár og síð.
í nyrstu byggð menn háðu harða vetur,
í hausinn tróðu visku þeim mun betur
uns birti af betri tíð.
Á Hellissandi heimili sittfesti,
frá Hornströndum hann fékk í veganesti
að meta og mœla rétt.
Hann seldi fólki sykur, kafji og hveiti,
við kaupskapinn eiféll að neinu leyti
og stefnan suður sett.
Að Hvolsvelli hann kom og vill hér vera.
Víða börnin kosti að heiman bera
og Kristín er oss kœr.
Enn mun bóndinn leika á létta strengi.