Dagur - Tíminn - 30.11.1996, Síða 3

jDagur-tEhttirat
Laugardagur 30. nóvember 1996 - III
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
HAGYRÐINGAR
I
FÓLK í ÆTTUM
Mansöngur
Ég vil grœða jafnt og þétt,
ég er kona mittisnett,
brjóstafögur, þjóaþétt,
þjóna Óðals-bœnda stétt.
Ég get búk og bossa hrist;
buxum frá mér varpafyrst
og hverri pjötlu, innst sem yst,
uppi á sviði — þetta er list!
Ég er vel af guði gjörv,
geng að verki hress og djörf.
En íslands mjög er mikil þörf
að mennta fólk í svona störf!
Heiðursdrottning
Okkur kœr er drottning Dana,
dóttir konungs Jótalands.
Héðan fóru að finna hana
forsetinn og kona hans.
Fáum víða veitist lotning.
Virðing lýða frúnni ber.
Hún er fríðust heiðursdrottning,
heimsins prýði, þykir mér.
Búi.
Sjónvarpsgagnrýni
Fáir geta horft á hann
og hlýtt á skrýtlur illa búnar.
í líkingu við Lettermann,
leiðist mörgum Gísli Rúnar.
Halldór vill lækka lífeyrissjóðsgreiðslur
Framsóknar á fornum sið
finnst mér mikill Ijóður,
ef spara meira verðum við,
svo vaxi auðvaldssjóður.
Vetrarkuldi
Ósköp lítið yndi finn,
oftast hlýt ég trega,
þegar bítur kalt í kinn
kuldinn ítarlega.
Davíð!
Kann á öllu skýrust skil,
af skörpu viti sprottinn.
Hann er svona hér um bil
held ég eins og Drottinn.
Lofvísa
Ei skal tala undir rós
né yrkja bull og gjálfur.
Davíð er mitt leiðarljós
líkt og Drottinn sjálfur.
Gjaldþrot
Þó skórinn kreppi að mér enn,
ei ég spring af harmi.
Það hafa fleiri frœgir menn
fallið af gjaldþrotsbarmi.
Pétur Stefánsson
Sterkir stofnar II
Það var áreiðanlega töluverð hreyfutg á íslend-
ingum fyrri tíða, þeir sátu ekki alltaf kyrrir á
sömu þúfunni. Þrátt fyrir lélegan skófatnað, erf-
iða vegi og nær algjöran skort á samgöngumiðlun
fóru þeir víða og til dæmis um það má nefna að í fyrra
var prentuð bók sem greinir frá íslendingum, sem vit-
að er um í Hamborg á 16. öld! Hér innanlands má
rekja mannaferðir og selflutninga úr Norðurlandi
vestur að Djúpi og þaðan voru líklega fjölfarnar leiðir
um Glámu og Lambadalsskarð vestur á firði. Á öldinni
sem leið var það ekki svo fátítt að menn yrðu úti á
þessum vegum, eða að börn á vesturfjörðum væru
feðruð undir menn úr fjarlægum sveitum.
Þegar hugað
er nánar að
börnunum í
Reykjarfirði við
Djúp kringum
1720, sést að M-
els, sonur Jóns
Hannessonar,
hefur borist á
einhverjum tím-
ans straumi burt
af sinni feðraslóð
og er að finna á
Hrauni í Keldu-
dal í Dýraíirði
árið 1762; er þá
bóndi þar, átti
Ingigerði Þor-
steinsdóttur og
börn. Af þeim er
Baldvin Halldórsson leikari.
Ólöf dóttir hans þekkt. Hún er fædd á Hrauni um
1750, bjó þar, átti Jón Jónsson og bjuggu á Hrauni, en
þar var jafnan fleirbýli.
Á útnesjunum vestra gat aðeins lifað kjarnafólk,
það er orð sem hæfir vel þeim Ólafar niðjum og Jóns.
Jón var elstur af þeirra börnum og bjó á Hrauni.
Af börnum hans er helst að nefna Jóhönnu, sem víða
var vinnukona í Arnarfirði. Af hennar börnum lifði
eitt, það var Jón Guðmundur Ilelgason, átti Guðnýju
Ilalldórsdóttur
frá Horni í Mos-
dal. Jón þessi
varð ekki fimm-
tugur, drukknaði
undir Svalvoga-
hb'ð og þeir fimm
saman. Þeir
höfðu verið að
sækja hval inn í
Dýrafjörð, reru
uppá stein í
bakaleiðinni og
liggja allir í
kirkjugarðinum
á Álftamýri.
Margt fólk er af
honum komið,
hann er t.d. afi
Baldvins Hall-
dórssonar leikara og Elísar Kjarans Friðfinnssonar,
ýtustjóra og hagyrðings, en langafi Veturliða Guðna-
sonar þýðanda.
Guðrún (1785-1846) hét dóttir Ólafar Níelsdóttur
og Jóns. Hún varð fyrri kona Indriða Péturssonar,
dóttursonar Egils á Baulhúsum, og er ekki fjölmenni
frá þeim komið. Guðný, dóttir Indriða, var húsfreyja á
Fífustöðum og víðar í Ketildalahreppi, amma Aðal-
steins Lúters Indriðasonar, vélstjóra í Reykjavík, og
þeirra systkina.
En Indriði og
Margrét, seinni
kona hans, eiga
marga afkom-
endiu og meðal
þeirra var Jón
Indriðason, skó-
smiður á Pat-
reksfirði, faðir
Hafliða, lengi
garðyrkjustjóra í
Hafliði Jónsson garðyrkjustjóri.
Reykjavík,
Jóns skálds
Vör.
Sigurður
enn, sonur
lafar, átti
konur og
og
úr
var
Ó-
tvær
börn
Benedikt Gröndal, fyrrverandi
ráðherra.
með báðum; en
ekki dugði það,
engin ætt spratt
frá lendum
hans. Það var
þá annað með
Níels bróður
hans (1791-
1850), af hon-
um varð mikill
ættbálkur
vestra, sem nú
hefur auðvitað
dreifst víða.
Hann fór að
heiman til að
leita sér Ijár og
frama og var
kominn að Suð-
ureyri í Súg-
andafirði 1817. Á leiðinni hafði hann eignast barn
með vinnukonu á Dröngum í Dýrafirði, en það dó. Ní-
els var vinnumaður á Suðureyri, en svo vildi það til að
bóndinn á Norðureyri lagðist veikur og dó, en Níels
varð seinni maður ekkju hans, Kristínar Þorkelsdótt-
ur, og bjuggu þau mörg ár á Norðureyri. Þau voru
komin að Gelti 1832, en fjórum árum síðar hljóp snjó-
flóð á Norðureyrarbæinn og drap sex heimilismenn,
þar á meðal
Elís Kjaran Friðfinnsson, ýtustjóri
og hagyrðingur.
báða
bænd-
urna.
Sonur þeirra
Níelsar og
Kristínar var
Níels, bóndi á
Breiðabóli og
Meiribakka í
Skálavík ytri, og
það eru einkum
börn hans sem
hafa aukist og
margfaldast.
Guðrún dóttir
hans átti Hálf-
dán Örnólfsson,
formann í
Jón Hákon Magnússon fram- Meirihlíð. Ilann
kvæmdastjóri. þótti veður-
glöggur, farsæll formaður og græddist fé. Um hann
segir í formannavísum:
Heitir lýði hrausta á
Hálfdán prýði jjáður;
mastra hýðir mar á sjá
Meirihlíðarráður:
Af Guðrún og Hálfdáni er margt kunnra manna,
svo sem Skúli Jensson, lögfræðingur og þýðandi,
Benedikt Grön-
dal, fyrrverandi
ráðherra, Jón
Hákon Magnús-
son fram-
kvæmdastjóri, og
Hálfdán Ingólfs-
son, flugmaður á
ísafirði.
Af afkomendum
Péturs Níelsson-
ar, bróður Guð-
rúnar, má nefna
Sœmund Guð-
mundsson, mál-
arameistara á
fsafirði.
Yngsta barn Ó-
lafar á Hrauni
Jón úrVör skáld.
var Þuríður (1772-1825), húsfreyja í Tröð í Önundar-
firði, átti Gísla Jónsson. Þeirra börn urðu sum
skammlíf, en það sem lifði var sterkt. Þekktust mun
dótturdóttir hennar, Guðrún Ólafsdóttir, sem átti Guð-
mund Ásgrímsson á Gelti og er greint frá afkvæmum
þeirra í Arnardalsætt. Þetta er kjarnafólk og hélt lengi
tryggð við Vestfirði, þótt nú sé dreift.
Til dæmis um þennan hóp má nefna Hafstein Ing-
ólfsson, kafara á ísafirði.
Auk þess sem frá er sagt í Arnardalsætt, kemur
framanritað fólk víða við sögu í ættfræðiritum, svo
sem Vigurætt, Hallbjarnarætt og ættum Kristjáns A.
Kristjánssonar. (Framhald)