Dagur - Tíminn - 30.11.1996, Page 6

Laugardagur 30. nóvember 1996 - VI
ISLENDINGAÞÆTTIR
I0agur-'3Ixmmn
Auðunn Bragi Sveinsson:
á
Akureyri
kennari og skólastjóri á Akureyri,
en lagði stund á skáldskap í hjá-
verkum, mest þó á yngri árum.
Hann sendi frá sér tvær ljóðabæk-
ur, „Mansöngvar til miðalda“ og
„Nökkvar og ný skip“. Kvæði hans
eru kliðmjúk, og þarf ekki annað
en að nefna ljóð hans „Tón-Ernir“
til að sannfærast um það. Jóhann
samdi einnig leikrit, og er „Fróðá“
þeirra kunnast. Jóhann var einn af
skáldum Akureyrar; á því leikur
enginn vafi.
Heiðrekur Guðmundsson var
Davíð Stefánsson.
kennslu um skeið, en lagði stund á
ljóðagerðina í tómstundum sínum.
Kristján var listrænt skáld og
auðgaði bókmenntirnar með Ijóð-
um sínum, sem voru heit af tilfinn-
ingum og gerðu mannlífinu skil á
mörgum sviðum. Kristján var einn
listrænasti höfundur hinna svo-
nefndu dægurljóða, og munu mörg
þeirra lifa lengi. Hann vann
merkilegt starf með þessari ljóða-
gerð og verður seint fullþakkað
þetta framlag hans til menningar
okkar. Smávegis kynntist ég Krist-
jáni, og fann að hann var viðkvæm
sál viðfelldin. „Sá dó ei sem heimi
gaf h'fvænt ljóð,“ segir Einar Ben.
Það á við Kristján frá Djúpalæk.
Þá er síðasta skáldið þeirra
Akureyringa horfið af sjón-
arsviðinu. Er ég kannski að
fara með rangt mál? En ég fæ ekki
í fljótu bragði fundið neitt áber-
andi skáld í höfuðborg Norður-
lands við Eyjaíjörð lengur. Dauð-
inn hefur séð fyrir því. Hann hefur
síðasta orðið, þegar um h'f okkar
mannanna er að tefla.
Lengi var Akureyri áberandi
skáldabær. Þar bjó Davíð Stefáns-
son alla sína ævi að kalla og starf-
aði. Hann lést 1. mars 1964, og
var þá einu ári fátt í sjötugt. Hann
setti lengi svip á bæinn. En þó að
hann hyrfi af sjónarsviðinu, voru
allmörg skáld eftir, sem auðguðu
bæjarlífið.
Á síðastliðnum áratug hefur
hvert skáldið af öðru í þessum við-
kunnanlega bæ fallið fyrir sigð
dauðans. Hið síðasta dó 6. júlí sl.:
Einar Kristjánsson frá Hermund-
arfelli í Þistilfirði. Nokkuð var
hann kominn til ára, líkt og flest
hðnu skáldin frá Akureyri, fæddur
1911. Einar fór fremur seint af
stað sem skáld. Hann var meistari
smásögunnar, oft gamansamur og
markvís í gagnrýni sinni. Þannig
tókst honum að segja býsna mikið
og ýta við samtíð sinni. Einar var
og vinsæll útvarpsmaður fyrir
þætti þá, sem hann sá um hjá Rík-
isútvarpinu og nefndust „Mér eru
fornu minnin kær“. Ekki er það
ætlan mín að gera neina úttekt á
ritverkum Einars, enda er ég ekki
neinn bókmenntafræðingur. Annað
mál er, að mér fannst Einar oft
hnyttinn í sögum sínum. Nefni að-
eins smásöguna „Pipar og salt“,
sem segir frá piparsveini einum,
er bjó til í huga sér ástarævintýri.
Bráðskemmtilegt.
Ég varð þeirrar ánægju aðnjót-
andi að kynnast Einari nokkuð.
Heimsótti hann og Guðrúnu Krist-
jánsdóttur, konu hans, síðast fyrir
Qórum árum, er ég átti leið til Ak-
ureyrar. Jafnan var mér vel tekið á
þeim bæ. Óvíða hef ég augum litið
fegurra og heildstæðara bókasafn.
Komst að raun um, að fagurt og
vel við haldið bókasafn veitir lífs-
fyllingu og er augnayndi eiganda
síns.
Bragi Sigurjónsson lést í Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri 29.
október 1995, tæplega hálf níræð-
ur. Bragi var ljóðskáld og sendi frá
sér allmörg ljóðasöfn. Einnig kom
frá hans hendi safn smásagna og
þýðingar. Hann tók saman hið
mikla ritsafn „Göngur og róttir“,
sem lengi mun halda gildi sínu. Þá
ritstýrði Bragi tímaritinu „Stíg-
anda“ um árabil. Hann var þannig
mikilvirkur og íjölhæfur rithöfund-
ur. En ekki aðeins það. Bragi
gegndi lengstaf viðamiklum opin-
berum störfum. Þannig var hann
lengi bankaútibússtjóri á Akureyri,
alþingismaður um árabil, og loks
ráðherra. Ævi hans nýttist vel.
Bragi var smekkvíst og Ijóðrænt
ljóðskáld. Ég er illa svikinn, ef ljóð
Braga verða ekki einhverjum
ljóðaunnenda enn um stund upp-
spretta fegurðar. Ekki kynntist ég
Braga, en hefði gjarnan viljað það.
Leiðir okkar lágu aldrei saman.
Kristján Einarsson frá Djúpa-
lœk fæddist 16. júlí 1916 að
Djúpalæk í Skeggjastaðahreppi í
N.-Múlasýslu. Hann andaðist 15.
apríl 1994 á Akureyri, en þar
dvaldi hann lengi. Kristján sendi
frá sér allmargar ljóðabækur og
fleiri rit. Hann stundaði barna-
Einar Kristjánsson frá Hermundarfelli.
sonur skáldsins frá Sandi, fæddur
þar þegar liðin voru næstum tíu ár
af tuttugustu öldinni, en hann lést
29. nóv. 1988. Fluttist ungur til
Akureyrar og stundaði þar ýmsa
algenga vinnu. Varð róttækur í
skoðunum, enda heitir fyrsta
ljóðabók hans „Arfur öreigans".
Hann er ekki eina dæmið um
sveitapiltinn, sem varð baráttu-
maður verkalýðs í borgarsamfé-
lagi. Heiðrekur tranaði sér lítt
fram á ritvellinum, en sagði þó
það sem segja þarf. Minnisstætt er
ljóðið úr síðustu ljóðabók hans,
þar sem hann minnist aldraðrar
Jóhann Frímann.
Rósberg G. Snædal.
konu, er sagði sögur og ævintýri.
En þegar hún var öll, lét eigandi
hússins sjónvarpstæki í stofuhorn-
ið, þar sem hún sat jafnan. Heið-
rekur var einn af betri skáldunum
eins og þau gerðust fyrir formbylt-
inguna. Og það er trú mín, að ljóð
hans verði ekki rökkuð niður af
þeim, sem andvígir eru formfestu í
ljóðagerð. Það sterk eru þau og
innihaldsrík. Heiðrek sá ég
nokkrum sinnum á götum Akur-
eyrar, en talaði aldrei neitt við
hann. Mér sýndist hann hógvær og
hljóðlátur maður.
Þá skal nefna síðasta skáldið í
þessari samantekt, fíósberg
Guðnason Snœdal. Hann fæddist í
hann að stunda hvaða erfiðisvinnu
sem gafst. Vinna við uppskipun úr
togurum var þá hvað drýgst á
metum. Rósberg lagði einnig stund
á smíði amboða um skeið, því að
hann var mjög lagtækur.
Á miðjum aldri fékk Rósberg
stöðu sem verðgæslumaður á
Norðurlandi, en sú staða var ekki
lengi trygg. Ný ríkisstjórn kom til,
og þá var öllu verðlagskerfinu um-
bylt. Rósberg tók að stunda barna-
kennslu, þótt ófaglærður væri,
fyrst á Akureyri, en síðar í Húna-
vatnssýslu og loks á Hólum í
Hjaltadal. „Hann er lektor á Hól-
um,“ sagði Einar frá Hermundar-
felli við undirritaðan. Þar lauk
hinum jarðneska ferli Rósbergs,
eða svo gott sem. Hann var fluttur
fárveikur af hjartakveisu til Sauð-
árkróks og gaf þar upp andann,
aðeins 63 ára að aldri, hinn 9. jan-
úar 1983. Fæddur var hann 8.8.
1919.
Rósberg lagði stund á ljóðagerð
og smásagnagerð, skrifaði sagna-
þætti, ferðasögur og gamansögur.
Minnisstæðastar verða flestum
stökur hans, sem flestar voru ort-
ar undir hringhendum hætti. Hann
var meistari hringhendunnar.
Hann sagði, að Sveinn skáld frá
Elivogum hefði orðið sér aðalhvati
til ljóðagerðar á æskuárum, og var
reyndar ekki einn um það.
Höfundur er kennari.
Heiðrekur Guðmundsson.
Guðmundur Frímann Frí-
mannsson kvaddi jarðlífið sumarið
1989, 86 ára að aldri. Hann var
fjölhæfur rithöfundur. Orti ljóð og
sendi frá sér allmörg ljóðasöfn, hið
fyrsta er hann var aðeins 19 ára
að aldri. Guðmundur skrifaði smá-
sögur og þýddi ljóð, sum snilldar-
lega. Hann var mikill söngvasvan-
ur. Hann var fæddur og uppalinn í
Langadal í Húnavatnssýslu, bróðir
Jóhanns Frímanns. Ekki get ég
fundið fleiri þekkt skáld úr þeim á-
gæta dal. Guðmundur var bundinn
átthagaböndum við Langadalinn
sinn, en mörg kvæða hans eiga
uppruna sinn þar. Áin Blanda var
honum kær. Guðmundur var mikill
Bragi Sigurjonsson.
Guðmundur Frímann.
hagleiksmaður, smiður og bók-
bindari ágætur. Bókasafn átti hann
mikið og vandað, mest allt bundið
í skinn af honum sjálfum. Það sá
ég, er ég heimsótti hann, þá ný-
lega áttræðan og orðinn ekkju-
mann. Kom þá út úrval úr ljóðum
hans: „Undir lyngfiðluhlíðum“. Við
fráfall Guðmundar átti Akureyri
og þjóðin öll á bak að sjá einu list-
fengasta ljóðskáldi sínu.
Jóhann Frímann Frímannsson
var fæddur í Hvammi í Langadal,
eins og Guðmundur bróðir hans.
Hann lóst 28. febrúar 1990, á 84.
aldursári. Jóhann var lengst af
Kristján frá Djúpalæk.
Kárahh'ð á Laxárdal, litlu koti við
efra mynni Strjúgsskarðs í Laxár-
dal í A.-Hún., sem áður var fjöl-
menn þjóðleið milli Húnavatns- og
Skagafjarðarsýslu. Rósberg naut
lítillar skólagöngu á æskuárum,
var um tvítugsaldur aðeins hálfan
annan vetur á Reykholtsskóla.
Fluttist að því loknu til Akureyrar
og tók að leggja stund á blaða-
mennsku og ritstörf. En erfitt var
að hfa á slíku, og þess vegna þurfti
Skáldin