Dagur - Tíminn - 30.11.1996, Blaðsíða 9

jDagur-'ðlmnmt
Laugardagur 30. nóvember 1996 - IX
MINNINGARGREINAR
Guðjón Kjartan V'iggósson
Fæddur 15. aprfl 1978
Dáinn 13. október 1996
Átján ára drengur, farinn að
blómstra sem aldrei fyrr. Loksins,
eftir ósegjanlegt andstreymi hafði
hann fundið þau verðmæti sem
allir þrá innst inni: Sátt við sjálfan
sig, lífið og tilveruna, leiftrandi
hamingju, m.ö.o. farinn að ffla sig
gjörsamlega í botn svo notað sé
orðalag sem ílestir skilja núorðið.
Þennan innblástur fann Guðjón
Kjartan þegar hann gerðist sjó-
maður fyrir stuttu og hafið virðist
hafa fyllt hann af áður óþekktri
orku. Lífsgleði og kraftur
streymdu frá honum; hann Var
málglaðari en nokkru sinni, prjón-
aði framtíðaráform og allir þeir
sem báru taugar til hans sam-
glöddust af innileik. Ofaná þessa
gleði bættist sú gæfa að nýfengin,
blóðheit og heilsteypt unnusta,
Rakel, gaf honum í senn unað og
smitandi fyrirheit. Hún var líka —
og ekki síður — einlæg vinkona.
Daginn áður en Guðjón lagði úr
höfn í feigðarförina, sat hann á
löngu eintali við ömmu sína og var
greinilega búinn að gera rækilega
upp við sjálfan sig hvað það væri
sem skipti máli í tilverunni. Vinátt-
an var honum meira virði en
nokkuð annað, mun eftirsóknar-
verðari en peningar, hús, bílar, áht
samborgaranna eða önnur for-
gengileg yfirborðsverðmæti sem
svo margir streða við lungann úr
ævinni að komast yfir. Augu hans
höfðu opnast og hugurinn tekið á-
kvörðun, hjartað sló sterkar en
nokkru sinni. Lífið var að opna sig
eins og risavaxið blóm og Guðjón
Kjartan var í vímu ilmsins frá því.
Ganga hans hafði reyndar ekki
alltaf verið um rósagarð. Rótleysi í
uppvexti, orðinn föðurlaus í
bernsku, flutningur til ijarlægs
lands, ótrygg tilvera. Heimkoma til
fslands og í níu ára barnshuga
brann spurnin: Hvar er fótfesta,
hvar fæ óg höfði mínu hallað? Erf-
iðleikar við aðlögun að nýju tungu-
máli sem faldi fyrir honum orð og
merkingar, nýjum og oft ijandsam-
legum heimi. Ilann átti reyndar að
líknarfaðm afa síns, sem var far-
inn að heilsu, undurgóðrar ömmu
og móður sem vann myrkranna á
milli til þess að sjá honum og litla
bróður farborða, en þau máttu sín
lítils gegn grimmdinni úti í hinum
stóra heimi þar sem barnið var að
reyna að fóta sig. Svo dó afi bless-
aður og ef einhver missti mikið þá
var það Guðjón, því hvað sem á
dundi þá átti hann alltaf skjól hjá
afa sínum, jafnvel þegar sá síðar-
nefndi var orðinn svo máttlítill að
hann gat vart lyft penna, hvað þá
meiru. Og áfram hólt raunasagan.
Skólakerfið okkar sem á tyllidög-
um skartar purpura og pelli gat
ekki varið vanmátta fyrir einelti á
skólalóð, aðeins góðhjarta kennar-
ar, Pálína og Þórný, sóttu nemann
í útskúfunarhornin og töldu kjark í
vonsvikna sál. Það fékk undirritað-
ur að reyna, að skólasálfræðingur
hafði meiri áhuga á öðru en að
koma þeim stöllum til raunhæfrar
hjálpar.
Svo má brýna deigt járn að bíti,
segir gamalt spakmæli. Tíminn líð-
ur hratt og í héraðsskóla var vinur
minn kominn. Drengurinn óx að
burðum — tók að verja sig er á
var ráðist. Sviðans högg geta orðið
þung, og með skilningsskortinn á
vogarskál var unglingnum vísað á
dyr. Vörn gegn einelti var að mati
hæstráðenda stærri glæpur en ein-
eltiösjálft.
En þrátt fyrir aiiar þessar
hremmingar, allt þetta fáránlega
mótlæti, náði hann að binda
tryggðarbönd við tvo væna drengi
í Reykjavík, þá Óla og Kára, sem
nú hafa á unga aldri upplifað ó-
vænt högg skelfilegrar helfregnar,
sem getur sett hraustustu menn út
af laginu. Þeim heiðursmönnum
sendi ég vinarkveðju og djúpa
þökk fyrir drenglyndið.
Guðjón Kjartan var maður
vörpulegur á veUi, hávaxinn og
myndarlegur, með sviphreint and-
lit og stór brún augu sem í senn
voru innhverf og geislandi af mildi
og góðleika, ástúðarþörf. Það kom
fáum sem til þekktu á óvart, að
strax við umskiptin frá barni yfir í
ungling naut hann mikillar kven-
hylli, stúlkunum þótti hann ein-
faldlega fallegur. Má vera að af-
brýðisemi sumra jafnaldra kyn-
bræðra hans hafi ýtt undir einelt-
isstælana. Og á sumum sviðum
náði Guðjón óvenjulega skjótum
þroska. Mér er minnisstætt þegar
liann sagði eitt sinn við mig eftir
að hafa verið beittur ofbeldi: „Of-
beldi er aldrei réttlætanlcgt."
Þessu fylgdu engin illyrði í garð á-
rásarmannsins, hvað þá
ltefnigirni; áherslan var ekki á það
að aumingja hann hefði verið
meiddur, heldur var hér talað
„abstrakt“ eða óhlutbundið og al-
mennt, eins og maður heyrir ein-
stöku sinnum fullorðnar og
þroskaðar manneskjur gera. Sam-
kvæmt þeim fræðum sem Amer-
íkulærðir sálfræðingar höfðu troð-
ið í undirritaðan þegar hann var í
kennaranámi í Háskólanum, þá
gat það ekki stemmt að þrettán
ára drengur talaði með slíkum
hætti, en þessi viturlegu orð hans
voru reyndar enn ein staðfestingin
á því hversu ólík og íjarri raun-
veruleikanum fræðin geta verið og
að andlegan þroska verður aldrei
hægt að setja upp í skema. Hann
verður til í lífinu sjálfu, sjaldnast á
skólabekk og þjáningin er móðir
hins göfuga skilnings, burtséð frá
aldri.
Guðjóni var líka margt til lista
lagt og myndmenntakennari hans
í barnaskóla, Guðrún, kom þeim
skilaboðum áleiðis að þar færi hið
ágætasta efni, barn sem gæti tjáð
huga sinn og tilfinningar með hag-
lega gerðum myndum. f framhaldi
af því fór hann á námskeið í list-
inni, undir góðri leiðsögn og að því
loknu seldi hann tvær myndir.
Ekki amaleg byrjun hjá kornung-
um myndlistarmanni, en því miður
entist honum ekki aldur til að
þroska þessa hæfileika til þess
blóma sem efni stóðu til. Forlögin
gripu í taumana þegar síst skyldi
— óvæntur harmur laust okkur,
ástvini hans, óviðbúin. Áfallið var
þess þyngra þar sem við vissum að
skipstjórinn var annálaður fyrir
gætni og sigldi samkvæmt veður-
spá í þetta skiptið sem önnur — og
það á bát sem var nýkominn úr
gagngerum endurbótum. En nátt-
úruöflin storka öllum mannlegum
fullkomleika; þegar þau keyra sig
upp í óvæntan ham þá er ekki til
sá mannlegur máttur sem ræður
við þvflíkan ógnarkraft. Við erum
nauðbeygð til þess að játa ósigur
okkar og eigum ekkert eftir annað
en tómið og sorgina.
Sorgin sameinar á annan hátt
en lífsgleðin. Við finnum sárlega til
hvert með öðru og lyftum óafvit-
andi grettistaki sameiginlegrar
huggunar. Við finnum, stundum ó-
bærilega, til smæðar okkar and-
spænis ofurvaxinni þjáningu og
söknuði, og grípum þá ósjálfrátt til
bjargráða drukknandi manneskja,
hvort sem þau heita handtak,
faðmlag, það að sitja saman, sím-
töl eða einfaldlega óstöðvandi
grátur. Og aldrei erum við ein í
þessum hörmungum, ekki fremur
en vinurinn okkar ungi sem barð-
ist um í rafmagnslausum eikarbát
sem sjór var kominn í og við bætt-
ist kolniðamyrkur og foráttuveður,
sem enginn veðurfræðingur hafði
getað séð fyrir.
Ég trúi því að okkar elskaði
vinur hafi orðið þess áskynja þeg-
ar neyðin var orðin yfirgengileg,
að lífið er stærra, mun víðáttu-
meira en okkur grunar í landi og
stundaröryggi mannsævinnar, og
að hann væri kominn áleiðis að
dásamlegri náðarfaðmi en við get-
um orðað.
Því legg ég kröm og kvíða
í kistu fortíðar.
Og leyfi tíma að líða
án lasts og kveinstafar.
Ég veit að bœnin brúar
bil það er skilur að
himingeim hárrar trúar
og hjarta breysklundað.
(p.U.K.)
Systir mín kær Kristrún og
Ingvar þú ágæti maður, Jerry vin-
ur minn. Ég á fá orð ykkur til
handa, önnur en þau að hugur
minn er hjá ykkur og ég hef trú á
því að sameiginlega getum við
ræktað fallega minningu um
drcnginn sem hvarf. Og ég veit að
með tímanum mun harmurinn
fjara út og huggunin taka við, eins
og ofurlítið kraftaverk sem seytlar
í gegnum tímann og sefar í fyllingu
hans.
Við Guðjón Kjartan vil ég segja
þetta eitt: Farðu sæll elskaði vinur.
Hafðu mína innilegustu þökk fyrir
samveruna, rifrildin, fótboltann,
kærleikann og allt það sem þú
kenndir mér, aumum mennta-
manninum. Sjáumst þótt síðar
verði.
Aðstandendum Vignis og Jóns
Gunnars sendi ég hjartans samúð-
arkveðjur.
Þorgeir Rúnar Kjartansson.
Ingibjörg Sigurðardóttir
Ingibjörg Sigurðardóttir hús-
móðir fæddist 8. desember
1907 á Sigluflrði. Hún andað-
ist ó Fjórðungssjúkrahúsinu á
Akureyri 18. nóvember 1996.
Ingibjörg var dóttir hjónanna
Sigurðar Kristjánssonar frá
Heiði í Sléttuhlíð og Guðrúnar
Jóhannesdóttur frá Tjörn í
Sléttuhlíð í Skagafirði.
Ingibjörg kvæntist 17. júní
1937 Jóni Eðvarð Jónssyni rak-
arameistara, en hann andaðist
19. janúar 1993. Börn þeirra
eru: 1) Reynir Jónsson hárskera-
mcistari, f. 02.12. 1938, maki
Rósa Andersen og eiga þau fjög-
ur börn og fimm barnabörn. 2)
Sigurður Ileiðar Jónsson, skrif-
stofumaður, f. 02.05. 1942. Sig-
urður er tvíkvæntur og var
seinni kona hans Friðgerður Frí-
mannsdóttir, sem lést fyrir 10
árum. Börn Sigurðar eru sjö
talsins og barnabörnin eru
fimm. 3) Aðalbjörg Jónsdóttir, f.
24.06. 1944, maki Tryggvi Páls-
son og eiga þau íjögur börn og
íjögur barnabörn.
Útför Ingibjargar fór fram frá
Akureyrarkirkju 26. nóvember
s.I.
Þegar mér barst andlátsfregn
tengdamóður minnar, hennar
Ingibjargar, kom sú fregn ekki á
óvart, því hún hafði verið heilsu-
tæp síðustu árin og síðustu íjórar
vikurnar legið á FSA. Bæði hún
og hennar nánustu vissu að enda-
lokin nálguðust, en Ingibjörg vissi
að þau endalok voru aðeins þessa
heims. Við tæki annar heimur þar
sem hennar biði útbreiddur faðm-
ur ástvina, sem á undan voru
farnir. Og fyrir hana, sem hafði
lifað svo hamingjuríka og langa
ævi með nánast alla sína aíkom-
endur sér við hlið, var hugsunin
um þessa hinstu för henni léttbær.
Ingibjörg fæddist og ólst upp í
foreldrahúsum á Siglufirði ásamt
eldri systkinum sínum, þeim Þor-
leifi og Kristínu, en bróðir þeirra
Páll dó í frumbernsku. Faðir Ingi-
bjargar stundaði sjósókn, en móð-
ir hennar vann við sfldarsöltun á
sumrin og annað tilfaUandi á
vetrum. Á þessum árum var h'fs-
baráttan oft hörð og Utlu úr að
spila og urðu alUr í fjölskyldunni
að leggja sitt af mörkum. Því fór
Ingibjörg að vinna við hlið móður
sinnar við sfldarsöltun aðeins níu
ára gömul.
Sextán ára gömul fer Ingibjörg
til Reykjavíkur að læra sauma-
skap, en Kristín systir hennar
hafði farið nokkrum árum áður
sömu erinda. Um nokkurra ára
skeið dvaldist hún á vetrum við
saumanám í Reykjavík, en saltaði
sfld heima á Siglufirði á sumrin.
Þrátt fyrir nauðsyn þess að vera
sívinnandi á þessum árum, gaf
Ingibjörg sér tíma til að stunda
nám við Húsmæðraskólann að
Laugarvatni og sagðist aldrei hafa
séð eftir þeirri ákvörðun.
í sfldinni sumarið 1936 kynnt-
ist Ingibjörg ungum manni, Jóni
Eðvarð Jónssyni rakara, sem
vann við iðn sína um skamma
hríð á Siglufirði. Leiddu þau
kynni til hjúskapar, en þau giftu
sig á Akureyri 17. júní 1937 og
hófu þá þegar búskap að Krabba-
stíg 4. Árið 1940 fiytja þau svo í
eigið húsnæði að Lögbergsgötu 9
og bjuggu þar bæði til æviloka, en
Jón Eðvarð andaðist 19. janúar
1993.
Allt frá því að Ingibjörg og Jón
Eðvarð eignuðust sitt fyrsta barn
árið 1938 var Ingibjörg heima við
að sinna búi og börnum. Líf henn-
ar snérist því mest um fjölskyld-
una, uppeldi og velferð barnanna.
Jón Eðvarð hafði eignast son-
inn Eðvarð nokkru fyrir kynni
þeirra Ingibjargar, en hann ólst
upp hjá móður sinni og stjúpa.
Tók Ingibjörg honum eins og
hann væri hennar eigin sonur og
fjölskyldu hans, sem hann eignað-
ist síðar, eins og fjölskyldu eigin
barna.
Ég kynntist Ingibjörgu fyrst
árið 1961, þegar einkadóttir
hennar kom með mig í foreldra-
hús sem verðandi tengdason. Ég
man alltaf þessa góðlegu og hæg-
látu konu, þegar hún mældi mig
og vó, og þó svo hún tæki mér
með innileika og hlýju, tók það
okkur nokkurn tíma að þróa á
milli okkar trausta og ævarandi
vináttu. Nokkurt tómarúm kom í
líf Ingibjargar þegar öll börnin
þrjú fluttu að heiman sama árið
og stofnuðu sitt eigið heimili. Þá
fann hún starfsorku sinni útrás
með því að vinna um nokkurt
skeið utan heimilisins.
En tíminn líður hratt og fljót-
lega komu barnabörnin hvert af
öðru og fylltu upp í tómarúmið,
sem myndast hafði við brottför
barnanna. Aftur var Ingibjörg
komin í sama hlutverkið og áður,
að sinna búi og börnum og vera
jafnan til taks ef eitthvert þeirra
knúði dyra í Lögbergsgötunni.
Það hefur verið mikil gæfa fyrir
barnabörnin að eiga Ingibjörgu
ömmu sína að og geta ávallt
gengið að því vísu að hún væri til
staðar á hvaða tíma sem væri,
hvort heldur sem var í frímínút-
um eða eftir skóladaginn. Og
margan mjólkursopann og brauð-
bitann þáðu þau um dagana í eld-
húsinu hjá ömmu sinni, sem á-
vallt beið komu þeirra með út-
breiddan faðminn.
Elsta barnabarn Ingibjargar,
sem hét í höfuðið á ömmu sinni,
fluttist til hennar og afa síns í
Lögbergsgötuna tíu ára gömul, en
foreldrar hennar höfðu slitið sam-
vistum, og ólst hún eftir það upp
hjá þeim allt fram á fullorðinsár.
Það er misjafnt hvað mennirn-
ir hafast að í h'finu. Flestir láta líf-
ið snúast að verulegu leyti í kring-
um sjálfa sig og svo aðra. Þessu
var öfugt farið með Ingibjörgu. Líf
hennar snérist fyrst og fremst um
aðra, umhyggju fyrir fjölskyldu
sinni, eiginmanni og börnum. Og
þegar börnin voru farin að heim-
an, tóku barnabörnin hug hennar
allan. Það var jafnan spurt: Get
ég ekki gert eitthvað fyrir þig?
Liði einhverjum illa, leið henni
líka illa. Er hægt að búa yfir meiri
kærleika?
Þegar ég nú kveð tengdamóður
mína hinstu kveðju, er mér efst í
huga þakklæti. Þakklæti fyrir góð
kynni, langa samveru og um-
hyggju við mig og fjölskyldu mína.
Ingibjargar er sárt saknað af
börnum, barnabörnum og barna-
barnabörnum. En minning henn-
ar mun lifa í hjörtum okkar og
lýsa til eftirbreytni í lífi okkar um
ókomnar stundir.
Tryggvi Pálsson.