Dagur - Tíminn - 30.11.1996, Page 10

Laugardagur 30. nóvember 1996 - X
MINNINGARGREINAR
jDagur-ÍCímtrai
Engilbert Guðmundsson
Engilbert Guðmundsson,
bóndi frá Hallsstöðum við
Ísaíjarðardjúp, fæddist 16.
desember 1912 að Lónseyri við
Kaldalón. Hann andaðist á
Landspítalanum aðfaranótt
föstudagsins 15. nóvember s.l.
Foreldrar hans voru Sigríður
Helga Jensdóttir, f. 28. maí 1871
í Bolungarvík, og Guðmundur
Engilbertsson, f. 21. október
1865 að Lónseyri. Hans foreldr-
ar voru Engilbert Kolbeinsson,
fæddur 1830 í Þernuvík, og Ólaf-
ía Þórðardóttir, fædd 1845 að
Lónseyri. Hennar foreldrar voru
Þórður Ólafsson, bóndi á Lóns-
eyri, og Margrét Bárðardóttir,
en hún varð úti ásamt tveimur
dætrum sínum utan við Lóns-
eyrarbæinn. Sigríður Helga
missti fyrri mann sinn í sjóinn;
hann hét Hreggviður Þormóðs-
son og áttu þau tvö börn, sem
fylgdu henni að Lónseyri: Bögn-
valdur Ágúst, f. 16. maí 1888, og
Elísabet, f. 30. ágúst 1889.
Sigríður Helga og Guðmund-
ur eignuðust 11 börn, öll fædd
að Lónseyri. Þau eru: Kolbeinn
Engilberts, sem dó á fyrsta ári,
Steindór Stefán, f. 27. desember
1897, Þórður, f. 9. aprfl 1899,
HaUdór, f. 19. júlí 1900, Bjarni
Jónas, f. 23. maí 1902, Friðlaug,
f. 31. ágúst 1903, Margrét, f. 6.
mars 1905, Kolbeinn Guðmund-
ur, f. 2. júní 1906, Ólafía, f. 25.
júlí 1908, Jens, f. 9. nóvember
1910, og Engilbert, f. 16. desem-
ber 1912. AUt er þetta fólk látið,
nema Ólafía sem dvelur að Sól-
vangi í Hafnarfirði og Jens, sem
er bóndi að Kirkjubæ í Skutuls-
flrði.
Engilbert og Ólafía bjuggu að
HaUsstöðum frá árinu 1945 til
1995. Þau ólu upp þrjá fóstur-
syni: Bafn Vigfússon, f. 2. nóv-
ember 1935, búsettan í Reykja-
vík; Gylfa Guðjónsson, f. 2. maí
1944, búsettan í MosfeUsbæ; og
Reyni Snædal Magnússon, f. 7.
júní 1960, búsettan í Kópavogi.
Auk þess dvaldi hjá þeim um
lengri og skemmri tíma fjöldi
barna og unglinga.
Útfór Engilberts Guðmunds-
sonar fór fram síðastliðinn
þriðjudag frá Fossvogskapellu í
Reykjavík.
(safjarðardjúp var oft nefnt
„Gullkistan" hér áður fyrr. Var
það vegna þess hve vel Djúpið gaf
af sér til matar fyrir fólk, bæði
fugl, fisk og sel. Sagnir frá 18. öld
herma að við ísafjarðardjúp hafi
fólk komist bærilega af, meðan
mannfellir var víða annarstaðar
um landið.
Það þætti ekki góður kostur í
dag fyrir ungt fólk að koma sér
fyrir á lítilli eyri við ósa jökulár,
með kalda tungu Drangajökuls
lafandi niður í Kaldalón. Þarna
var þó oft hlýtt yfir sumartímann
og sjóbleikjan læddi sér fram
með eyrinni, inn í Mórillu og
þverár hennar. Byggð hefur verið
á Lónseyri um aldir, þó nú sé hún
komin í eyði, en hefur verið í eigu
sömu ættar á þriðju öld.
Engilbert Guðmundsson sleit
barnsskónum á Lónseyri. Hann
lærði snemma að umgangast
margbreytilega náttúru Kalda-
lóns, hina hlýju og litríku ásjónu
þess að sumarlagi og síðan
kuldalegt yfirbragð vetrarins.
Hann varð mikil skytta og veiði-
maður; umgengni hans síðar á
ævinni við öll dýr, hvort sem villt
voru eða húsdýr, merkti ýmsa þá
uppeldisþætti sem í heiðri voru
haf'ðir á Lónseyri.
Trúlegt er að oft hafi verið
þröngur kosturinn á Lónseyri,
mörg börnin og aliir aðdrættir
með versta móti. Fólkið á eyrinni
varð að sníða sér stakk eftir
vexti, vinna margt heima sem
ekki var hægt að borga fyrir ann-
arstaðar. Peningarnir ultu ekki
ofan úr hlíðinni.
Snemma bar á að Engilbert
var mjög verklaginn og fór vel
með byssu. Eldri systkini hans
hlutu sína skólagöngu að þeirra
tíma hætti í héraði, eða voru
send á námskeið á ísaflörð. Á
fyrri hluta fjórða áratugarins
varð mikil bylting í menntunar-
málum við ísafjarðardjúp, er
Héraðsskólinn í Reykjanesi var
stofnsettur. Ráðist var í að senda
Engilbert á þennan skóla, hann
var verklaginn og greindur, en
þetta kostaði meiri peninga en
heimilið hafði efni á. Eldri systkin
hans áttu ekki kost á þessari
skólagöngu, en Jens bróðir hans
mun hafa stutt skólagönguna
með ráðum og dáð. Skólaár Eng-
ilberts voru 1936 og 1937, þrír
mánuðir hvorn vetur. Sagt er að
menntun hans hafi verið með ó-
lfldndum eftir þessa tvo vetur.
Eftir 1940 hóf Engilbert bú-
skap á Lónseyri móti Jens bróður
sínum. Áður hafði hann stundað
sjóróðra og einnig verið um tíma
að Auðnum á Vatnsleysuströnd
hjá Kolbeini bróður sínum.
Sennilega hefur þeim Lónseyrar-
bræðrum, Jens og Engilbert, orð-
ið fljótlega ljóst að þessi litla eyri
mundi ekki bera tvo athafna-
menn um framtíð, enda um það
leyti miklar breytingar í landbún-
aði og lifnaðarháttum fólks frá
því sem áður var. Engilbert leit-
aði eftir öðru jarðnæði og festi
kaup á jörðinni Hallsstöðum í
Nauteyrarhreppi, innar við fsa-
fjarðardjúp. Síðar fékk Jens jarð-
næði að Bæjum á Snæfjalla-
strönd, Hærribæ, en í Neðribæn-
um bjó Páll Jóhannesson og hans
fjölskylda.
Þá lagðist Lónseyri í eyði, en
hvert fótmál þar á langa sögu
gegnum aldir. Þeir Lónseyrar-
bræður gáfu hvor öðrum stuðn-
ing og gera enn.
Þann 20. júní 1945 rann upp
fógur morgunstund við ísaijarð-
ardjúp. Það var blankalogn og sól
í heiði. Þennan dag hafði Engil-
bert valið til að flytjast búferlum
að Hallsstöðum. Hann hafði feng-
ið Kjartan Halldórsson frá Bæjum
til Lónseyrar með trillu og á
henni var öll búslóðin flutt að
Hallsstöðum. Hann hafði einnig
ráðið systur sína, Ólafíu Guð-
mundsdóttur, til að standa fyrir
búi um sinn. Þennan sama dag
lagði hún upp frá Lónseyri á
hestum og hafði með sér ungan
pilt, Ragnar Sigurðsson að nafni.
Hennar hlutverk var að koma
tveimur kúm þeirra Engilberts að
Hallsstöðum frá Lónseyri.
Þegar Engilbert og Ólafía
komu að Hallsstöðum, hún á
hestum og hann á bát, blasti við
bærinn við voginn. Bæjarhúsið
var tvflyft timburhús, byggt af
Höskuldi Jónssyni, bónda á Halls-
stöðum. Húsið var orðið gamalt,
en bar sig vel. Flaggstöng var í
norðurkvisti og þar var flaggað,
er Sveinn Björnsson, forseti ís-
lands, heimsótti ísafjarðardjúp
um borð í gamla Fagranesinu.
Þetta hús hafði komið til álita
sem læknisbústaður fyrir Sig-
valda Kaldalóns lækni, en af því
varð ekki.
Útihús voru úr torfi og timbri,
gömul og illa á sig komin. Túnið
Jörundur Ármann
Guðlaugsson
Jörundur Ármann Guð-
laugsson var fæddur 20.
október 1932. Ilann lést 8.
nóvember s.I. Foreldrar Jör-
undar voru Guðlaugur Jónsson
verkamaður, f. 3.6. 1906 að
Fossi á Húsavík, d. 12. sept.
1982 á Húsavík, og Gratíana
Sigríður Jörundsdóttir, f. 29.6.
1905 á Flateyri, d. 28.4. 1972 á
Húsavík.
Systkini: Karen, f. 22.11.
1929, Guðbjartur, f. 28.6. 1934,
Dagný Jóna, f. 15.5. 1937,
Rakel, f. 12.6. 1939, Kristjana,
f. 18.12. 1944.
Kona Jörundar er Katrín
Valgerður, f. 14.12. 1931, Ás-
grímsdóttir útgerðarmanns, f.
10.8. 1904, d. 19.3. 1982, og
Margrétar Gróu Sigurðardótt-
ur, f. 8.12. 1896, d. 6.6. 1996.
Börn þeirra: Ásgrímur Grétar,
f. 30.3. 1957, verktaki; Guð-
laugur, f. 15.7. 1959, múrari;
Sunneva, f. 20.1. 1964, hús-
móðir; Sigríður Vala, f. 14.9.
1967, húsmóðir.
Jörundur lauk sveinsprófl í
múraraiðn í Reykjavík 1960
undir handleiðslu Árna Guð-
mundssonar. Jörundur var
virkur félagi í Múrarafélagi
Reykjavíkur. Ritari félagsins
1962-66, formaður taxta-
nefndar 1964-66. Meistara-
réttindi 17. aprfl 1967. Félagi í
Múrarameistarafélagi Reykja-
víkur.
Útför Jörundar fór fram frá
Fossvogskirkju 15.11. s.l.
Kveðja að heiman
Nú ertu, frœndi, floginn burt
til fyrirheitna landsins þráða.
Ég horfi á eftir með hjarta kurt,
himnafaðir víst skal ráða.
Gömlu kgnnin ég þakka þér,
þau voru öll af sama stofni.
Á Ijúfa minningu bjarma ber
í bráð og lengd, þó tengslin rofni.
Ungur sýndir dáð og dug,
drottinn í seglin byr þér léði.
Samferðamönnunum hlýjan hug,
hetjulund á sjúkrabeði.
í lægra haldi lúta varð
langþreyttur, í hjarta ríkur.
Hvar sem svo þú gekkst um garð,
fór góður sonur Húsavíkur.
Guðmundur G. Halldórsson,
aðrir frœndur og vinir
á Húsavík.
lítið en afgirt, fegurð og friður
hvfldi yfir umhverfinu.
Á Hallsstöðum tók á móti þeim
ungur piltur, Rafn Vigfússon að
nafni, Hann hafði dvalið hjá hálf-
systur sinni, Emilíu Vigfúsdóttur,
og Jakobi Jónssyni að Hallsstöð-
um um árabil. Þau seldu Engil-
bert jörðina og Rafn fylgdi með í
kaupunum; hann var að sunnan,
en líkaði vel við Djúpið. Þarna
hittu þau Engilbert og Ólafía fyrir
sinn fyrsta fósturson. Þeir urðu
þrír sem þau gengu í foreldra-
stað, fyrir utan tugi barna sem
verið hafa hjá þeim um lengri og
skemmri tíma. Ólafía átti að
standa fyrir búi bróður síns eitt
sumar, en hún sinnti því hlut-
verki ævilangt.
Engilbert heyjaði um sumarið
og allt slegið með orfi og ljá. Um
haustið var féð rekið frá Lónseyri
inn að Hallsstöðum. Seint um
haustið datt niður þakið á ijár-
húsum inni á hól. Hann lagaði
þakið, en þetta var fyrirboði hans
hver verkefni yrðu um framtíð.
Næsta sumar fékk hann sér
hestasláttuvél. Síðan hófust verk-
efnin, hvert á fætur öðru. Tún
voru stækkuð, öll útihús byggð að
nýju og flutt inn í nýtt íbúðarhús
fyrir jólin 1963. Hann var yfir-
smiður að öllum sínum bygging-
um og lagði víða hönd á plóginn
við húsasmíði í sínu héraði gegn-
um árin, m.a. yfirsmiður á íbúð-
arhúsinu á Hamri og lagði hönd
að bryggjusmíði á Arngerðareyri.
Fljótlega fékk hann sér skektu
og spil, sem fólk gekk kringum til
að draga skektuna upp á grund.
Hún var notuð fram í Djúpbátinn
og hann reri fram á Djúp í átt að
Borgarey, lagði línu sem beitt var
með sfld eða sandmaðki úr fjör-
unni. Hann aflaði ótrúlega vel af
þorski og sendi í soðið á flesta
bæi í Nauteyrarhreppi.
Engilbert notaði þekkingu sína
og handlagni í þágu almennings.
Hann klippti sveitunga sína, ætl-
aði að taka krónu fyrir en gerði
það aldrei. Hann gerði við við-
kvæm tæki, eins og vatnskassa í
bflum, fyrir sveitunga sína og
fleira sem þurfti sérfræðiþekk-
ingu til. Hann aðstoðaði varðandi
dýralækningar í héraðinu, en
þekkingu þar að lútandi mun
hann hafa aflað sér frá Ásgeiri
Guðmundssyni í Æðey, sem oft
kom að Hallsstöðum til gistingar,
er hann var á ferðalagi.
Vorið 1948 ákváðu þau Ólafía
og Engilbert að taka að sér ann-
an dreng. Þau hafa trúlega fund-
ið -að aðstaða þeirra og umhverfi
kynni að gefa ekki síðri uppvaxt-
arskilyrði en annarstaðar. Svan-
fríður, amma mín á ísafirði, valdi
mér þennan stað til að vera á. Ég
var fjögurra ára og Láki kokkur
passaði mig um borð í Fagranes-
inu inn Djúp. Það var kallað að
fara til vandalausra. Ég man enn
veðrið, er Djúpbáturinn kom að
Hallsstöðum. Það var sól, en ára-
báturinn sem kom frá landi valt
svofitið. Þeir settu mjólkurbrúsa
upp í Fagranesið og aðra niður í
árabátinn. Svo var mér lyft upp
út fyrir borðstokkinn. Ég fann
traustar hendur taka við mér úr
árabátnum og ég var settur aftur
í skut. Þetta voru hendur Engil-
berts á Hallsstöðum.
Þegar ég var níu ára, reri
hann með mig til prófs í Reykja-
nesi. í bakaleiðinni var skotinn
selur, ég reri, selurinn elti og
Engilbert skaut. Kjötið var borð-
að heima, en skinnið spýtt upp á
timburvegg og síðan selt.
Ég óx úr grasi og fylgdist
grannt með breytingum í bú-
rekstrinum. Eitt sumarið hætti
hann að nota hesta fyrir hesta-
sláttuvélina, en beitti fyrir hana
gamalli Ford-dráttarvél frá
Auðnum. Engilbert sat þá á For-
dinum, en Stígur Arnórs eða
Guðmundur Sigurjónsson sumar-
strákar sátu á hestasláttuvélinni.
Síðan keypti hann Willysjeppa, í-
11, og sláttuvél á hann. Þá kom
Massey-Ferguson ’58 og enn síð-
ar betri tækni. Ég man að Engil-
bert var ávallt að lagfæra og gera
við tækin sín. Hann fylgdist
greinilega með framþróun í sín-
um rekstri og ætlaði sér aldrei
um of. Búið var aldrei stórt, en
það var hagkvæmt og vel rekið.
Árið 1960 kom þriðji drengur-
inn í fóstur að Hallsstöðum. Þar
var á ferð Reynir Snædal Magn-
ússon, fjögurra mánaða og kom í
fylgd móður sinnar og Guð-
mundu, eiginkonu Jens í Bæjum.
Hann reyndist fósturforeldrum
sínum vel og ekki síður þegar
erfiðleika efri ára bar að garði.
Þegar síðustu örlagastund Engil-
berts bar að garði, sem ávallt
hafði verið öðrum hlýr og góður,
bað hann þennan yngsta fóstur-
son sinn að koma til sín.
Það er mikið vandaverk að
taka að sér uppeldi barna, ekki
síst þegar um annarra börn er að
ræða. Hallsstaðaheimilið hefur
tekið þetta hlutverk að sér í rík-
um mæli, bæði til skemmri og
lengri tíma.
Engilbert Guðmundsson hefur
verið í hreppsnefnd Nauteyrar-
hrepps í 16 ár. Tómstundir hans
hafa oft og tíðum verið landslags-
málun og ljóðagerð. Á yngri
árum málaði hann, á efri árum
orti hann. Hann var snjall hag-
yrðingur og sendi við ýmis tæki-
færi kveðskap sinn til Tímans og
Vestfirska fréttablaðsins og víðar.
Kveðskapur hans var afar fágað-
ur, sem og framkoma hans við
börn sín og aðra samferðamenn.
Árið 1985 orti Engilbert um
alla bæi í Nauteyrarhreppi, í
byggð og eyði. Um sinn eigin bæ
kvað hann svo:
Hallsstaðir fyrr í öllu falli
fengu nafn af Landnáms-Halli,
en Þórhallur því staðinn kallar
þarna svo, að landi hallar.
Séra Baldur Vilhelmsson, pró-
fastur í Vatnsfirði, sendir hér
með alúðarkveðjur, en hann er
staddur á Heilsuhælinu í Hvera-
gerði. Við fóstursynir Engilberts
þökkum honum vegferðina, á-
samt öllum sumarbörnunum
hans.
Gylji Guðjónsson,
Mosfellsbœ.