Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1982, Blaðsíða 15

hin síðari ár. Of stór orð hafa verið
látin falla um það hversu góð hún sé.
Megin vandi þeirra islensku kvik-
mynda sem hafa verið sýndar upp á síð-
kastið, er hin handritslega uppbygging
þeirra. — Þetta eru nú ekki margir Is-
lendingar sem geta kvikmyndað í dag,
svona 2—3 menn. Það er náttúrlega
ekki glæsileg staða. — Mér finnst
margar þessar myndir gallaðar í sinni
uppbyggingu, og þá er ég að tala um
alla kvikmyndalega hugsun að baki
hverrar myndar, hvernig maður setur
vissa atburði á filmu. Mér finnst það
hafa verið allt of sterk tilhneiging til
þess að kvikmynda bókmenntaverk og
búa sér fyrirfram til þessa viðmiðun við
bókmenntaverkið. Þannig vill
helmingur af „diskusjóninni” í mynd-
inni oft fara í það, að gera samanburð
á því, hvernig til hafi tekist að kvik-
mynda þessa ákveðnu bók. Hvort til
hafi tekist að yfirfæra eitthvert annað
efni yfir í annan miðil. Þetta hefur eytt
þeirri umræðu hvernig til hafi tekist að
byggja upp filmu sem kvikmynd.”
Nú ert þú eini starfsmaður Kvik-
myndasafns íslands og raunar aðeins
hálfur starfsmaður þess í þokkabót. í
hverju felst það starf?
Þærerumargar
týndar
„Það er stofnun sem á að bera
ábyrgð á því, að þær myndir sem er
búið að gera varðveitist, eins Iengi og
hugsast getur. Það er sérstakt einkenni
á kvikmyndum að þær hafa ríka til-
hneigingu til að eyðileggjast eftir því
DV-HELGARBLAÐ. LAUGARDAGUR 16. JANUAR 1982.
sem tíminn líður og það er gífurlegur
ábyrgðarhluti að horfa upp á slíkt ger-
ast. Þetta er kannski frumtilgangur
Kvikmyndasafns íslands.”
Hafa margar islenskar kvikmyndir
eyðilagst?
,,Já, það er alveg gefið mál. Það
má kannski segja að kvikmyndasafnið
verði til á elleftu stundu, þvi að einmitt
á þessari stundu er maður að horfa upp
á margar kvikmyndir fyrirrennar-
anna vera i því ástandi, að það er
annað hvort núna eða aldrei að bjarga
þeim yfir á aðra filmu.
En hinsvegar hefur fjöldinn allur af
merkilegum heimildamyndum sem
geymt hafa okkar sögu hreinlega
glatast. Þær hafa kannski ekki beinlínis
eyðilagst, heldur eru margar þeirra
týndar og enginn virðist vita hvar þær
eru niður komnar.
Svo hefur maður sögur um það, að
einhverjar gamlar filmur sem voru
ósýningarhæfar, hafi verið sýndar og
eyðilagst í viðkomand; sýningu. Þannig
fór t.d. fyrir Alþingishátiðarkvikmynd
Lofts Guðmundssonar. Svo má einnig
nefna fyrstu leiknu kvikmynd Lofts
Guðmundssonar sem hét „Ævintýri
Jóns og Gvendar”. Hún var hreinlega
sýnd þangað til hún var búin. Þannig
má lengi telja áfram.
Það er þvi óskaplega slæmt ástand i
þessum efnum. Margar þessara mynda
eru kannski ekki merkilegar á heims-
mælikvarða, en þær skipta okkur
mjög miklu máli.”
Býr kvikmyndin ekki einmitt yfir
mjög miklu heimildargildi?
fyrir heimildarmyndirnar. Og það má
vissulega segja að þessi merkilega grein
kvikmyndalistarinnar eigi erfitt
uppdráttar í framtíðinni. Það eru þó
ýmsir sem sjá hag sinn í henni, s.s ýmis
félagasamtök og aðilar i atvinnulífinu.
En þeir eru líka þeir einu sem um þetta
hugsa.
Þessi staðreynd, getur gert mann oft
á tíðum nervösan. Svo kemst maður
stundum yfir rþyndir sem sýna síldar-
ævintýrið sem lohgu er horfið eða salt-
fiskbreiðslu. Og þar séð hvað kvik-
myndin er langsamlega besta heimildin
um þau handtök sem þar voru unnin.
Það er ákafiega gaman að geta sýnt það
á filmu og sagt: svona fór þetta fram á
árum áður. En fólk virðist ekki hafa til-
finningu fyrir svona hlutum á okkar
tímum.”
Hvað hefur þú lengi verið að grúska i
kvikmyndum?
..einsoggrár
köttur
„Ég byrjaði í þessu eftir að ég varð
stúdent, sem er — hvað — fyrir fjórtán
árum síðan. Ég fór strax eftir stúdent-
inn út til Köben og innritaðist þar í
kvikmyndasögu og kvikmyndafræði og
kynntist þar jafnframt starfsemi
danska kvikmyndasafnsins. Og þar var
ég alla daga eins og grár köttur og sá
sýningar þess minnst þrisvar sinnum á
dag. Það má segja að þetta kvikmynda-
safn hafi heltekið huga minn. Þar
vaknaði áhuginn á að koma upp Kvik-
myndasafni íslands. Annars má það
Maðurínn
og mæfírmn
„Það er akkúrat það sko. Hún er
einmitt svo mikil heimild um okkar
tíma og okkar aðstæður hverju sinni.
Hvernig hlutirnir voru unnir og leystir
af hendi í það og það skiptið. Þetta
verður manni alltaf betur og betur Ijóst
eftir því sem aldurinn færist yfir kvik-
myndir. En okkur gengur samt sem
áður alltaf jafn erfiðlega að gera okkur
grein fyrir þessu i nútímanum.
Það er virkilega enginn aðili til í
okkar þjóðfélagi sem hefur ábyrgð á
því, að það sem er að gerast í dag, sé
skipulega varðveitt á þessum merka
miðli sæm kvikmyndin er. Við getum
nefnt sem dæmi, t.d. það þegar olíu-
bilarnir koma með olíuna til íbúðahús-
anna og henni er dælt á tanka. Þessir
rauðu og glæstu oliubílar, maðurinn
við mælinn og slangan. Þetta er hlutur
sem er að hverfa núna eftir að hita-
veitan hóf innreið sína i bæina. Og svo
má lika nefna sorphreinsunina sem er
sífellt að þróast með fullkomnari
tækni. Við höfum engar heimildir fyrir
því hvernig þetta var þegar fram líða
stundir. Það er enginn ábyrgur fyrir því
að svona hlutir séu festir á filmu.
Það er nefnilega sorglegt til þess að
hugsa hvað íslendingar einblina mikið
á leiknu myndirnar, en gleyma alveg
þeim þætti kvikmyndunarinnar, sem
heimildarmyndin er. Það má náttúrlega
segja sem svo að cnginn markaður sé
koma fram að Þorgeir Þorgeirsson átti
hugmyndina að þessu safni og ýtti
undir það að úr varð að því varð komið
áfót.árið 1978.
Ég var nú bara eitt ár þarna úti, þvi
mér áskotnaðist klipparastarf hér
heima hjá sjónvarpinu ári síðar. Ég
ætlaði nú bara að vera eitt ár hjá sjón-
varpinu, því ég ætlaði mér alltaf i kvik-
myndaskóla, en þau urðu nú sjö. Þá
var maður orðinn svo óþreyjufullur
að fara að gera eitthvað, að skólinn
varð bara að eiga sig. Síðan dengdi
maður sér bara út i kvikmyndunina.”
Og þú crt gagntekinn ,tl kvik-
mynduttiMiii
„Nu — og það cr nú kannski mitt
vandamál. Ég hef áhuga á allt of
mörgu. Kannski finnst mér einmitt tón-
list merkilegust af öllu. Ég er ógurlega
mikið fyrir tónlist — og svo eru það
náttúrrlega allar bækurnar sem
maður á eftir að lesa.
En að vissu leyti er ég gagntekinn
kvikmyndasöfnuninni. Þó ég setji mig
ekki á háan stall, sem eini starfsmaður
Kvikmyndasafnsins, þá er það mitt
aðal áhugamál að ég sjái á eftir þvi í
öruggar hendur. Það komist í heila
höfn. En riðan er kvikmyndunin
náttúrlega mikil baktería fyrir mig.”
Að lokum. Er k' ikmyndasafn meiri
hugsjón heldur en slarf?
„Já — jájá. Það er hugsjón og kvik-
myndunin er mér það líka. í mínu
starfi á Kvikmyndasafni íslands sam-
einast svo mikið af minum áhugamál-
um að það getur aldrei kallast annað en
hugsjón.
—SER.
;■ \

SKIPTIR MIG
L vllK i ii ! 1 |HA u
1 1 &

kvikmyndagerðarmaður og
myndasafns íslands
„Eina siysið
hórna í
kiettinum
var þegar
þessi fána-
stöng var
reist Átfun-
um hefur
þótt hún ó-
tilhlýðileg.
En þetta er
líka eina
slysið sem
hér hefur
orðið."