Dagblaðið Vísir - DV - 24.05.1982, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ & VlSIR. MÁNUDAGUR 24. MAl 1982.
13
UMVODWEXTI
Kristinn Snæland birtir i Dagblað-
inu og Vísi 11. maí hugleiðingar um
voðavexti. Fleiri en hann munu finna
að vextir eru voðalega þungir og
erfitt undir þeim að rísa. Hitt er
vafasamara þegar hann segir að
Kratar hafi fundið upp þessa voöa-
vexti.
Það þykist ég vita, að Kristinn
Snæland, frómur maður og hrekk-
laus, vilji skila aftur því sem hann
fær lánað, jafngóöu og hann tók við
því. Því mun hann varla vera hrifinn
af þvi háttalagi sem bankamir höfðu
lengi á landi hér. Þeir tóku við kýr-
verði af sparifjáreigendum og létu
sér sæma að skila þeim aöeins
lambsverði þegar þeir höfðu varð-
veitt féð um tíma. Það heföi ein-
hverntíma þótt illa ávaxtað pund.
Nú eru breyttir tímar og betri fyrir
sparifjáreigendur og eign þeirra
tryggð í bönkum. En þá verður ein-
hver aö borga verðbæturnar.
Bankamir lána all-mikiö af er-
lendu fé. Ríkissjóður tekur t.d. er-
lend lán fyrir stofniánadeildir
o.s.frv. Þetta fé allt verður að greiða
aftur í erlendri mynt með áföllnum
vöxtum. Einhver verður að borga
það sem peningamir kosta.
Auðvitaö er hægt að lána fé meö
þeim kjörum að halli verði á þeim
viöskiptum. Þaö er hægt aö lána út
erlent fé án gengistryggingar t.d. En
alltaf kemur að skuldadögum og ein-
hver verður að borga.
Ef við viljum þá getum við hækkaö
söluskattinn og jafnað meö rikis-
framiagi halla af lánastarfseminni.
Halldór Kristjánsson
Aðrir skattstofnar en söluskattur
kynnu líka að koma til greina. Þó er
vafasamt að öllum þætti slík skerð-
ing ráðstöfunarfjár miklu skárri en
voðavextirnir.
Hvar eru þá sæmileg úrræði í
þessumefnum?
Þar sem voðavextirnir eru bein af-
leiðing veröbólgunnar er eina ráðiö
sem dugar við þá að hnekkja verð-
bólgunni.
Hugsum okkur að við tækjum upp
nýja hætti. Hættum aö hækka kaup
og verölag allt í samræmi við það og
þar með að láta gengið hrapa. Þá
hyrfi að mestu eða öllu verðbótaþátt-
urinn úr reikningum bankanna þar
sem verðlagið stöövaðist. Þá væru
voðavextirnir úr sögunni. Það þýðir
minni framleiðslukostnað og ódýrari
verslun fyrir alla og það létti miklu
fargi af skuldugum mönnum. Það
yrðu raunverulegar k jarabætur.
Ætli það væri ekki ómaksins vert
að hugleiöa þetta og athuga? Og í
sambandi viö það niöurgreiöslu á
húsnæði.
Halldór Kristjánsson
frá Kirkjubóli.
„Bankarnir tóku lengi vlð kýrverði af sparif jóreigendum, en skilnðn þeim aðeins lambsverði,” segir greinarböf-
undur.
veðurskilyrði er hér eiga sér stað að
vetri til. Að ætla sér að vinna aftur og
halda Malvinaseyjunum gegn eins
stóru og grundvallarlega ríku ríki og
Argentína er, hafandi á bak við sig
heila heimsálfu, heilan heim
Rómönsku Ameríku, sem lítur ó
Breta sem nýlendudrottnara á
Malvinaseyjum, Bretar eigandi yfir
8000 mílna haf að fara og eru því á
Malvinaseyjum ekkert annað en að-
skotadýr úr fjarlægum heimshluta
en Argentinumenn aðeins yfir 250
milna sund aö fara, er ekkert annað
en hemaðarlegt brjálæði, sem er
dæmt til að mistakast. Enda eru
mörg stórblöðin í Bretlandi, sem
eiga fyrsta flokks sérfræðinga í her-
málum í sinni þjónustu, búin að taka
alvarlegan vara fyrir því hemaðar-
lega glæfraævintýri, sem flotasend-
ingin til Malvinaseyja er í dag. örlög
brezka flotans í Suður-Atlantshafi
geta orðið nákvæmlega þau sömu og
Flotans ósigrandi árið 1588. Ailur
hemaðarmáttur Breta er bundinn
viö tvö skip, sem geta flutt flugvélar.
Hvað ef argentínski flugherinn sekk-
ur þessum tveim skipum? Það er svo
margt í svona herför, sem ekki verð-
ur séö fullkomlega fyrir. Sá hlekkur í
brezka flotanum, sem herflugvélar
þeirra er bundinn við, er svo veikur,
að herförin öll er óréttlætanleg frá
herfræðilegu sjónarmiði. Titanic átti
ekki að geta sokkið, Flotinn ósigr-
andi átti að vera ósigrandi, Tundur-
spillirinn Sheffield átti að geta varizt
flugvélinni, sem sökkti honum,
Brezki flotinn átti að geta veitt
brezkum togumm vernd gegn áreitni
íslenzku Landhelgisgæzlunnar. Blá-
þráðurinn í dag getur verið ein
almennileg lægö í veðurfræðilegu til-
liti, eitt radartæki, ein tölva, eitt eða
tvö skip fyrir Harrier eða þyrlur.
Hvað skeður ef argentínski flugher-
inn leggur til stórárásar á brezka
flotann? I flugher Argentínu era á
þriðja hundrað herflugvélar, þar af
milli 60 og 80 af fullkomnustu gerö,
vopnaðar Exocitskeytum eins og því,
sem sökkti Sheffield.
Sögulegt yfirlit
Malvinaseyja
1510 Malvinaseyjar fundnar áf
skipi úr leiðangri Magellans. Bretar
halda þvi fram að skip Cook 1592, eöa
72 árum seinna, hafi fundið eyjamar.
Eyjarnar heyra undir stjórn
spænska landsstjórans i Buenos
Aires.
1748 Bretar undirbúa leiðangur til
Malvinaseyja en hætta við hann
vegna mótmæla Spánar.
1764 Louis de Bougainville stofnar
Post Louis í nafni franska kóhgsins.
Ári seinna stofnar brezkur flotafor-
ingi Post Egmont.
1767 Vegna mótmæla Spánar
viðurkenna Frakkar eignarrétt
Spánverja og afhenda nýlendu sína
tilBuenosAires.
1774 England yfirgefur aðstööu
sina á Malvinaseyjum og afhendir
sinn hluta Malvinaseyja Spáni. Frá
því ári til 1833 hefur Buenos Aires
yfirráð Malvinaseyja, fram til 1820
sem héraðs i spænska konungsrík-
inu, en eftir það sem hluta Argen-
tínu. Á þessum tíma er allri stjórn-
sýslu á Malvinaseyjum stjórnað frá
Buenos Aires.
1832 Luis Vernet skipaður lands-
stjóri Argentínu á Malvinaseyjum.
1833 Onslow skipherra á herskip-
inu Clio setur Luis Vemet úrslita-
kosti og fyrirskipar honum að gefast
upp fyrir hinu brezka valdi. Lands-
stjóri Argentínu á Maivinaseyjum
neitar, Bretar taka Malvinaseyjar
með hemaðarlegu ofbeldi. Hinir
argentínsku íbúar eru gerðir brott-
rækir frá eyjunum og embættismenn
stjómarinnar i Buenos Aires hand-
teknir.
1982 Argentína hertekur Malvinas-
eyjamar.
Þetta er stutt sögulegt yfirlit yfir
stjórnmálasögu Malvinaseyja, og
eru Argentínumenn ekki að gera
neitt annað en þaö sem Bretar gerðu
1833. Argentina er nákvæmlega að
feta 1 brezk fótspor á Malvinaseyj-
um, frá 1833.
IMútímasaga Malvinaseyja
Það má svo bæta því við hér, að
Bretland gerði á liönum öldum 4 til-
raunir til þess aö hemema Argentínu
1670,1806,1807 og 1844.
Það hefur komið mjög áberandi
fram i deilumálinu um Malvinaseyj-
ar hversu fréttaþjónustan í heimin-
um er h'tils trausts verö. Hertaka
Argentinu á Malvinaseyjum kom
eins og þrama úr heiðskíru lofti yfir
heiminn. En vegna hvers? Frétta-
þjónustan í heiminum sagöi ekki frá
því, að síðan 1965 hefur Argentina
rekið baráttu á vegum Sameinuðu
þjóöanna til þess. að endurheimta
Malvinaseyjar. Arið 1965 var sam-
þykkt meö yfirgnæfandi meirihluta
atkvæöa á vegum Sameinuðu þjóö-
anna, að eignarréttardeila væri á
milli Bretlands og Árgentínu vegna
Malvinaseyjanna. Þessi samþykkt
er nr. 2065. Með þessu er eignarrétt-
ur Breta á Malvinaseyjum dreginn í
efa af yfirgnæfandi meirihluta
heimsbyggðarinnar. Samningaum-
leitanir hafa farið fram allan tím-
ann, og árið 1966, 1967, 1969 og 1971
hvatti Allsherjarþing Sameinuöu
þjóðanna Breta og Argentínumenn
til að leysa málið með samningum.
Eftir að hafa í 17 ár gert ítrekaðar
tilraunir til þess að fá Breta til þess
að skila eyjunum og eftir að vera
búnir að mótmæla veru Breta á eyj-
unum í 149 ár, allt án árangurs,
ákvað ríkisstjóm Argentínu að taka
ey jamar af Bretum með hervaldi.
Þolinmæðin brostin
Þolinmæðin einfaldlega brast, og
Argentína lét til skarar skríða.Þetta
virtist koma mjög flatt upp á Breta,
því að eftir allan þann tíma, er þeir
vora búnir að halda Argentínumönn-
um „uppi á snakki”,voru þeir famir
að halda að slíkt gengi til eilífðar-
nóns. Svo mikið er vist, að einn virt-
asti stjórnmálamaöur Breta,
Carrington lávarður, og tveir af
æöstu embættismönnum brezka
utanríkisráöuneytisins, viðurkenndu
að hafa reiknað dæmiö rangt og
sögöu af sér.
Stóra atriðið
En hér er á ferðinni grundvallar-
atriði, sem á miklu víðar við en í
deilumálinu um Malvinaseyjar. Svo
er nefnilega mál með vexti, að al-
þjóðaréttur sem slíkur er ekki í neinu
samhengi við þá breyttu stefnu og
breyttu viðhorf, er hafa verið að
skapast í alþjóðamálum á seinni
hluta 20. aldarinnar. Alþjóðaréttur-
inn var skrifaður af hinum sterka og
hann gefur alþjóðaréttarlega mögu-
leika til viðhalds óbreyttri stöðu án
tillits til forsendna og sögu.
T.d. höfðu Bretar árið 1939 ekki
brotið nein alþjóðalög, þótt þeir
hefðu svipt nokkur hundrað milljónir
manna á Indlandi þjóðfrelsi og
drottnuöu þar sem nýlenduherrar. I
þjóðréttarlegu tilliti er margt mjög á
huldu í sambandi við atriði, er stefn-
ur og almenningsálit taka mjög
ákveðna afstöðu til. Haft hefur verið
á orði, aö i engri fræðigrein væri
seinagangurinn eins mikill og kom-
inn eins úr takt við tímann og í
alþjóðarétti. Hér verður að eiga sér
stað skjót breyting ef við eigum ekki
eftir aö sjá fleiri Malvinasmál á
næstunni. Eins og stendur býöur
alþjóðarétturinn og Alþjóðadóm-
stóllinn í Haag ekki upp á lausn í
svona deilumálum.
Nútíð, framtíð
Við skulum taka allar fréttir frá
hinum alþjóðlegu fréttastofum, sem
eru meira og minna undir brezkri
stjóm, og frá BBC, meö ákveðnum
fyrirvara. Við skulum einnig Vera
minnug þess, að í þorskastríðunum
voru það islenzku iandhelgisgæzlu-
skipin sem vora alltaf að sigla á
brezku herskipin, og jafnvel gengiö
svo langt að láta myndir fylgja, er
vora í mótsögn við textann, en treyst
á að almenningur skildi ekki, hvað
fram fór í raun og veru og að hinn
öfugi texti nægöi til að blekkja fólk.
Það era jafnframt tvö önnur
Malvinaseyjamál i gangi, bæði á
Norður-Irlandi og í Gíbraltar. Bret-
um ber aö gjöra svo vel og ganga frá
þessum sögusyndum sínum í sam-
ræmi við hugmyndir 20. aldarinnar.
Það er engin lausn til á þessum mál-
um önnur en sú, að Bretar fari burt
frá Malvinaseyjum fyrir fullt og allt,
að Bretar fari burt frá Norður-Ir-
landi svo að landið geti sameinazt og
að þeir fari burtu frá Gíbraltar áður
en ríkisstjórn Spánar ákveður að
taka Gíbraltar með hervaldi, sem
hún ræður yfir, og getur beitt hvenær
semer.
Bretar hafa blátt áfram ekkert
leyfi til þess að halda hlutum hins
vestræna heims í styrjaldarástandi
og illdeilum vegna sögusynda sinna.
Með því að viðhalda óbreyttri stefnu
í þessum mólum eru þeir ekkert ann-
að en traustir bandamenn heims-
kommúnismans. Þeir opnuöu
rússneska heimsveldinu fyrstu dyrn-
ar á Islandi með illdeilum við Islend-
inga 1952. Þeir gætu eins veriö að
opna rússneska heimsveldinu fyrstu
dyrnar á meginlandi Suður-Ameríku
með illdeilum sínum og nýlendu-
veldishugsanagangi á Malvinaseyj-
um. Að fyrirskipa í dag hernaðarað-
gerðir á Malvinaseyjum og þar með
fórn hundraöa eða þúsunda manns-
lífa til þess að viðhalda 19. aldar
nýlendustöðu á seinni hluta 20. aldar-
innar, er óðs manns æði.
Það er ekki hægt að fórna fjölda
mannslífa til verndar eignarhalds,
sem menn era tilbúnir að afsala sér i
friði. En það er nókvæmlega ástand-
ið á Malvinaseyjunum í dag.
Pétur Guðjónsson.
Æt „Mörg stórblöö í Bretlandi, sem eiga
™ fyrsta flokks sérfræöinga í hermálum í
sinni þjónustu, eru búin aö taka alvarlegan
vara fyrir því hvernaðarlega glæfraævintýri,
sem flotasiglingin til Malvinaseyja er,” segir
Pétur Guðjónsson í grein sinni um deilurnar
um Malvinas- eða Falídandseyjar.