Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.1982, Blaðsíða 12

12
DV. MIÐVIKUDAGUR17. NOVEMBER1982.
DAGBLAÐIÐ-VÍSIR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON. ^
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS H AR ALDSSON og ÓSKAR.MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFÚR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
ÁRVAKUR HF., SKEIFUNNI 19.
Áskriftarverö á mánuöi 130 kr. Verö í lausasölu 10 kr. Helgarblað 12 kr.
Förum á iítsöluna
Með því að heimila innflutning landbúnaðarafurða
getur ríkið sparað sér og skattgreiðendum allar niður-
greiðslur, sem samtals eiga að nema 840 milljónum króna
á næsta ári. Slíkt mundi auk þess lækka verð til neytenda.
Innflutningsbannið á kjöti og afurðum úr mjólk er einn
mesti óleikur, sem Islendingum hefur verið gerður í lífs-
baráttunni. Það hindrar ódýran aðgang okkar að offram-
leiðslu Bandaríkjanna og Efnahagsbandalagsins.
Ljóst er, aö mikil og vaxandi offramleiðsla land-
búnaðarafurða er og verður um ófyrirsjáanlegan tíma
eitt af einkennum iðnríkja Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku. Efnahagsbandalagiö er raunar orðið að sjálf-
virkri offramleiðsluvél.
Vegna birgðafjalla á alþjóðamarkaði landbúnaðaraf-
urða er betra að vera kaupandi en seljandi. Útflutnings-
verð eru mjög lág, í Bandaríkjunum einkum vegna innri
framleiðni og í Efnahagsbandalaginu einkum vegna út-
flutningsuppbóta.
Að undanfömu hefur Efnahagsbandalagið magnað
landbúnaðarstyrkina, þrátt fyrir þrengri fjárhag. Það
telur sig þurfa að keppa við þrefalt framleiðnari landbún-
að Bandaríkjanna, sem er sex sinnum framleiðnari en ís-
lenzkur.
Til viðbótar er svo víða staðbundin offramleiðsla, sem
keyrir heimsmarkaðsverðið niður. Þar á meðal er nýsjá-
lenzkt dilkakjöt, sem hefur gert íslenzkt óseljanlegt. Á
þessuvaranlega ástandi hagnastkaupendur.
Smjör og ostur frá útlöndum mundu ekki kosta neyt-
endur nema brot af núverandi verði og þar að auki spara
niðurgreiðslumar. Innflutt mjólk mundi veita aðhald inn-
lendu mjólkurverði og einnig spara niðurgreiðslumar.
Erlent kjöt af svínum, kjúklingum og jafnvel lömbum
mundi lækka fæðiskostnað íslenzkra heimila og létta
niðurgreiðslum af ríkinu. Innlenda lambakjötið er néfni-
lega næstum því eins illa samkeppnishæft og mjólkur-
vörurnar.
Innflutningsbannið gleymist oft. Margir ímynda sér, að
hinn hefðbundni landbúnaður hér á landi sé atvinnu-
vegur, en ekki dulbúið atvinnuleysi. En hann er raunar
óvenju dýr tegund atvinnuleysis, sem lifir í skjóli skorts á
samanburði.
Dulbúna atvinnuleysið er mun dýrara í rekstri en
venjulegt atvinnuleysi. Fjárfestingar, uppbætur og niður-
greiðslur í hefðbundnum landbúnaði munú nema meira
en 500.000 krónum á hvert býli á næsta ári.
Ekki er svo vel, að hinn hefðbundni landbúnaður afli
gjaldeyris. Erlend aðföng hans í formi eldsneytis, véla,
fóðurbætis og áburðar em töluvert dýrari en útfluttar af-
urðir hans í formi uppbótavöru, ullar- og skinnavöru.
Að svo miklu leyti sem atvinnubótaframleiðsla væri
látin víkja fyrir innflutningi mundi sparast gjaldeyrir,
sem unnt væri að nýta til að kaupa hinar erlendu land-
búnaðarafurðir á útsöluverði.
Svo má ekki gleyma, að beina má umtalsverðum
hluta starfsorkunnar og peninganna, sem nú brenna
upp í hefðbundnum landbúnaði, til arðbærra verkefna, til
dæmis í landbúnaði á borð við ylrækt og loðdýr, er aflar
gjaldeyris.
Fátt vitlegra er hægt að gera í efnahagsmálunum en
láta frjálsan innflutning skera hefðbundinn landbúnað
niður við trog, íslenzkum neytendum, skattgreiðendum
og raunar einnig bændum til margfaldrar blessunar.
Jónas Kristjánsson
„Afmælisgrein”:
KREPPAN MIKLA
ER FIMMTÍU
OG ÞRIGGJA
Þann 28. október var afmælisdag-
ur kreppunnar miklu, sem hófst áriö
1929 meö stórfelldu hruni á verö-
bréfamarkaðnum í New York. Ein-
mitt þessa dagana eins og í tilefni
afmælisins hefur oröið eitt mesta
hrun sögunnar í kauphöllinni í New
York og víöa um hinn vestræna
heim. Þaö er af þessum sökum sem
mig langar til aö rifja upp nokkur at-
riði úr sögu kreppunnar eins og til að
minna fólk á aö margt bendir til aö
skammt sé til næsta efnahagshruns.
Árin eftir heimsstyrjöldina fyrri
einkenndust af miklu sóknarskeiöi í
efnahagslegu tiiliti í Bandaríkjunum
og hinum vestræna heimi. Hagvöxt-
ur var mikill og framan af einnig
veröbólga vegna ofþenslunnar en
hún minnkaöi aftur í byrjun þriöja
áratugarins. Síöan fór einnig aö draga
úr aukningu framleiöslunnar. Og
þegar minna varö til skiptanna viö
samdrátt raunverulegra tekna, uröu
stöðugt fleiri ágreiningsmál um þaö,
hverjum bæri aö bera byrðamar.
Deilur um kaupg jald urðu talsverðar
en aldrei af sama styrk og gerst hef-
ur á umliönum áratug. Deilumar um
uppskiptin snertu miklu fremur
verð á öömm framleiösluaöföng-
um, hráefnum, hálfunnum afuröum
og síðast en ekki síst fjármagni. Þeg-
ar kam fram undir miðbik áratugar-
Birgir Bjðrn
Sigurjónsson
ins voru verðsveiflurnar orönar að
þjóðhagslegu böli ef svo má segja.
Þær juku á óvissuna, þaö dró úr fjár-
festingum í framleiðslufyrirtækjum
en á sama tíma hækkuöu vextir til aö
standa vörö um viröi peninganna og
hágengisstefnuna. „Monetarism-
inn” eöa peningastefnan komst í al-
gleyming. Aöalmarkmiöiö var aö
koma í veg fyrir vaxandi veröbólgu
(þrátt fyrir verðsviptingamar) og
rýmun peningagildisins með því aö
halda háu (gulltryggöu).gengi sem
stutt var meö hækkandi vöxtum.
Þetta þyngdi byrðarnar á fram-
leiðslufyrirtækjunum sífellt meira á
sama tíma og minnkandi atvinna og
hækkandi vextir drógu úr eftirspurn
eftir afurðunum. Hávaxtastefnan,
sem var forsenda hágengisstefnunn-
ar, jók kostnað fyrirtækjanna og dró
úr löngun þeirra sem áttu peninga aö
eyða þeim strax í neyslu á afuröum
fyrirtækjanna. Jafnframt fór þeim
fækkandi sem gátu eignast peninga
vegna samdráttar í framleiðslunni
og vaxandi atvinnuleysis.
„Lyfið errétt,"
sögðuþeir
Þeir sem studdu hávaxtastefnuna
héldu því fram að aðeins hún gæti
knúið hagkerfið á ný í jafnvægi sem
myndi allt í senn tryggja stööugt
verðlag, næga atvinnu og mikinn
hagvöxt. Þrátt fyrir fögur orö, hækk-
andi vexti og sterka stööu banda-
ríska dollarans og annarra tengdra
gjaldmiöla, jókst bara veröbólga ár-
in eftir 1925 og enn meira dró úr
framleiðslu og fjárfestingum fram-
leiðslufyrirtækja og enn fleiri glöt-
uðu vinnu sinni. Peningastefnuhag-
fræðingamir sáu samt engin merki
um efnahagskreppu, heldur þvert á
Er sænsk heilsu-
gæzla heppileg
fyrir ísland?
— í tilefni af skrifum Jóhanns Ág. Sigurðssonar læknis
Þaö er aö veröa gömul reynsla
okkar Islendinga að viö höfum
gjaman veriö að taka upp sænskar
„nýjungar” um þaö leyti sem Svíar
hafa verið að leggja þær niður sem
misheppnaöar. Víst er um það að
margt getum við lært af Svíum en
stundum mættum við líka læra af
mistökum þeirra.
Fréttapistill sem ég sendi frá
Svíþjóð og birtist í DV 28. október
síðastliðinn varö Jóhanni Ág.
Sigurössyni lækni tilefni til að skrifa
grein um heilsugæzlukerfiö á
Islandi, (DV5.nóv.).
Heilsugæzla
á Skáni
Grein mín fjallaöi um heilsugæzlu-
kerfið í Lundi og nágrenni. Af þessu
heilsugæzlukerfi hef ég raunar
sjálfur slæma reynslu en það var þó
ekki tilefni skrifa minna heldur sú
mikla opinbera umræða sem varð
um þetta kerfi hér á Skáni síðastlið-
inn mánuð. Gagnrýnin á þetta
heilsugæzlufyrirkomulag varö af-
skaplega hörö í fjölmiðlum hér eins
og kom fram í grein minni. Hún
fjallaöi hins vegar ekki á neinn hátt
um heOsugæzlukerfiö á Islandi.
Engu að síður segir Jóhann um hana
Gunlaugur A. Jónsson
aö þar gæti „aUmikils misskilnings á
uppbyggingu heilsugæzlukerfisins á
tslandi”
Auðvitaö finnst mér ánægjulegt aö
fréttapistiU minn um heUsugæzluna í
Lundi og nágrenni veröi tUefni blaöa-
skrifa um heilsugæzlumál á Islandi.
Hins vegar kemur mér á óvart að
íslenzkum lækni skuU takast aö lesa
út úr grein minni „misskilning og
mistúlkanir” varðandi islenzka
læknisþjónustu.
Þaö eina sem tengdist íslenzkum
heUbrigöismálum í grein minni var
eftirfarandi málsgrein: „Á sama
tíma og heUbrigðisyfirvöld á Islandi
virðast stefna aö því aö leggja niður
heimiUslæknakerfið og innleiöa í
þess stað kerfi sem margfr telja að
sé sniðið eftir sænskri fyrirmynd er
ljóst orðið aö almenningur hér í
á|| Vonandi fer ekki íslenzkum heilsugæzlu-
^ læknum eins og starfsbræðrum þeirra hér
í Lundi að telja sér ógnað af annars konar
læknisþjónustu en þeirri sem heilsugæzlustöðv-
arnar bjóða upp á.
■L