Dagblaðið Vísir - DV - 05.03.1983, Side 21
tuimsserum
DV. LAUGARDAGUR5. MARS1983.
Myndir: Einar Ölason
tastól. . ."
Einars Benediktssonar utanbókar. Ég
spila bridge en er löngu hætt aö fara
fram. Eg mundi líklegast teljast tæp-
lega meðalskussi í þeirri grein,” segir
hann brosandi. „Þá hef ég mjög
gaman af að ferðast. Sérstaklega um
Island. Við höfum komist upp í það aö
fara í útilegu tíu helgar í röð sama
sumarið og það er nálægt því aö vera
eins oft og hægt er hér, og kannski var
það ekki alltaf hægt. Þá hef ég farið þó
nokkuð um erlendis, einu sinni meira
að segja á sólarströnd,” segir hann og
brosir. ,,Svo veit ég ekki betri tilbreyt-
ingu en sauðburðartímann fyrir norð-
an á vorin. Menn snúa sólarhringnum
við ef þarf og það getur veriö snjór yfir
öllu og stórhríöar úti. Þá er þetta
erfitt lif en samt ánægjulegt. Þetta er
svo gjörólíkt skrifborðsstörfunum.
, Ég held að það þurfi engin kraftaskáld eða töframenn ti! að vera pólitíkusar.'
Maður kemur styrkari líkamlega og
úthvíldur andlega að norðan á hverju
vori. Eg vildi ekki missa af því fyrir
nokkum pening.”
Átti erfitt með að
skrifa fyrst í stað
Talið snýst að k jallaraskrif um hans í
DV í sambandi við tómstundir og það
að hann hefur nýverið verið útne&idur
kjallarahöfundur ársins af blaðinu.
„Eg hef feikilegan áhuga á þjóömál-
um og hef starfaö við það í mörg ár að
reyna að hafa áhrif í þessum mikil-
vægasta atvinnuvegi okkar og ég er
engan veginn hættur því! Eg hef verið
að skrifa töluvert en ég átti erfitt með
það fyrst í stað. Á námsárunum
erlendis venst það af, því miður, að
skrifa vandað mál. Það er ánægjulegt
að mér finnst þetta vera smám saman
að koma aftur. Ég fór að skrifa greinar
til að reyna að hafa áhrif og benda á
það sem að miður færi. Mér finnst þeir
of margir sem vita betur en láta kyrrt
liggja. Mér þótti mjög vænt um þessa
viðurkenningu DV. Góður vinur minn
varaði mig nýlega við að vera of skot-
glaöur. Honum hefur liklega fundist
viss árásarbroddur í þessum kjallara-
greinum. Eg hef þó ekki lent í neinum
ritdeilum vegna þeirra og mér finnst
þaö benda til þess að það sem þar var
skrifað hafi varla veriö beinlínis mjög
ranet. Viðurkenningin kom mér mjög
á óvart,” segir hann. ,,Frekar á maður
von á að stórskáld og rithöfundar fái
svona.”
— Er eitthvert sérstakt verk Rann-
sóknastofnunar fiskiðnaöarins sem
þúertstolturaf?
,,Mér er illa við aö vera aö raupa af
því. Menn fá heldur ekki áorkað miklu
einir. Hér er mikið af ungu og
dugmiklu fólki. Ég held, eða ég trúi
því, þó að við höfum unnið gott verk
bæöi í þjónustustörfum hér, þegar við
höfum hjálpaö einstaklingum við
vinnsluöröugleika, og einnig nýjungar
sem við höfum innleitt í iðnaðinn.
Við höfum mestan áhuga á því núna að
nýta betur allt sem veiðist og bæta
gæðin. Meðferð á sjávarfangi frá því
að það kemur um borð og þar til það er
flutt úr landi. Einnig að auka fjöl-
breytni í fiskiðnaði. Við aukum ekki
afla hér eftir og þá er ekki um annaö að
ræða en að bæta gæðin og nýtinguna.
„Þá er réttast að
fara að hypja sig heim"
Við komum að Ameríkudvölinni, en
þar stundaði hann þriggja ára fram-
haldsnám í matvælaverkfræði.
.^Iftir aö hafa veriö hér hjá
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins í
þrjú ár sótti ég um styrk til framhalds-
náms í Bandaríkjunum. Þetta var
reynsluríkur tími. Eg var orðinn fjöl-
skyldumaður og við lifðum á 375$ á
mánuði, þrjú í heimili. Við bjuggum í
New Jersey. I Þýskalandi datt mér
aldrei í hug að setjast að. Það var
miklu frekar í Bandaríkjunum sem
maður hefði getað hugsað sér að
staldra við.”
— Hvemig hefur þér fundist að búa í
stórum samfélögum erlendis.
„Þegar komið er til Bandaríkjanna
frá evrópskum borgum er munurinn
álíka og að koma úr sveitinni til
Reykjavíkur eða frá Reykjavík til
Hafnar í fyrsta sinn. Fyrst í staö hefur
maður galopin augu og eyru af hrifn-
ingu yfir tækni og sérstæðum lífsvenj-
um. Eftir hálft til eitt ár kemur viss
tómleikatilfinning þar sem manni
leiöist hálfpartinn allt þetta span og til-
litsleysi. Síðan byrjar þetta að venjast
og h'ka betur og betur og þá er réttast
að fara að hypja sig heim.”
„Hér er gott að vera"
Eg qjyr hann hvemig honum lítist
á Island og Islendinga með hliðsjón af
dvöl sinni erlendis meðal annars.
„Þó oft sé gremjulegt veðurfar,
stjórnarfar og ýmislegt annað að hér
heima þá er ljóst að þetta em átthag-
arnir, heimaslóðimar. Þaö er langt
síðan maður gerði það upp við sig. Hér
er gott að vera. Margt myndi breytast
ef við værum pínulítið fleiri og svo sem
tveimur gráðum hærri meðalhiti. Lífið
yrði mikið auðveldara en þá væri það
ekki það tsland sem við þekkjum í
dag.”
— Nú hefur þér orðiö vel ágengt í
prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í Norð-
urlandskjördæmi eystra. Hvaöa
málum mundir þú beita þér fyrir ef þú
færiráþing?
„Eg myndi auðvitað reyna aö beita
mér fyrir þeim málum sem ég þykist
hafa vit á, sjávarútvegsmálum og
landbúnaðarmálum lika. Þó að ég þekki
ekki „kerfiö” í landbúnaðinum eins vel
þá vinn ég á hverju ári svolítið við
landbúnaðarstörf og veit því betur
hvað er að gerast. Landbúnaðardeilur
eru ekkert nýtt mál hér á landi.
Ég er þó alls ekki viss um að
landbúnaður hér sé verr á vegi staddur
en víða annars staðar. Það líða ekki
mörg ár þangað til við þurfum ekki
lengur að flytja út dilkakjöt og mjólk-
urbúskapurinn er kominn í jafnvægi.
Við getum aukiö fjölbreytni í jarðrækt,
þar á ég við grænmetisrækt og jafnvel
framleitt töluvert af ýmsu fóðri. Land-
búnaðurinn er nauðsynlegur og að
sjálfsögðu iönaður og orkusala en það
jafnast ekkert á við sjávarútveginn aö
mikilvægi. Eg er bjartsýnn á að við
náum tökum á þeim erfiðleikum sem
við eigum við að etja í dag. Erfiðleik-
arnir stafa núna aö töluverðu leyti af of
mikilli fjárfestingu í fiskveiðum og
víðar. Viö náum tökum á því. Fiskiðn-
aðarfyrirtæki og annar rekstur stenst
svo auðvitað ekki þessa rosalegu verð-
bólgu. Til dæmis verða vextir að vera
hærri en verðbólga ef það á að vera vit
í að leggja fé á banka. Þaö stenst svo
enginn rekstur að borga þá vexti.
Atvinnuvegirnir eru allir í stórvand-
ræöum. Það hrikti einhvers staðar í á
næstumisserum.
Það er ósköp auðvelt að segja sem
svo: „Illa rekin fyrirtæki fara bara á
hausinn en hvaða afleiðingar hefur
það?” Fyrst og fremst atvinnuleysi.
Þaö er rétt að ýmsum fyrirtækjum hér
hefur verið haldiö uppi á óeðlilegan
hátt og það er dulbúiö atvinnuleysi.
Það væri hlægilegt að halda því fram
að maður hafi einhverjá lausn á
þessum málum í vasanum. Eitt er ég
þó viss um og það er að hver sem
lausnin er þá er hún ekkert einföld.”
„Sérhver þjóð f ær þá
stjórnendur sem hún á skilið"
— Hvers vegna ferðu út í pólitík?
„Eg fullyrði að ég hef ekki gengiö
með þingmanninn í maganum. Fyrir
ári eða svo hefði mér aldrei dottið
þetta brölt í hug. Eg var farinn með
vaxandi gremju að fylgjast með því að
stjómmál voru orðin að niðurlægjandi
atvinnu í þjóöfélaginu. Það virtist vera
hægt aö segja: „Hann er í pólitík —
það er ekkert að marka hvað hann
segir. Mér kemur þetta ekki við segja
sumir.” I sumar barst framboð mitt tU
prófkjörs í tal milli frænda og vina —
það var sofið á því í tvo þrjá mánuði.
Með því að fara út í baráttuna sjálfur
getur svo hver og einn með meiri rétti
gagnrýnt aðra.
Tíminn síöan ég ákvað þetta hefur
verið bæði skemmtilegur og lærdóms-
ríkiu-. Hvemig sem þetta æxlast héðan
í frá sé ég ekki eftir að hafa gefiö mig
fram. Eg býst við að taka mitt sumar-
frí í þetta stúss fram á vorið meö
hléum. Ég held aö það þurfi engin
kraftaskáld eða töframenn til aö vera
pólitíkusar. Eg held að þar séu einmitt
of fáir venjulegir menn. Það er ömgg-
lega ekki eftirsóknarvert starf að vera
þingmaður en þetta eru menn sem
hafa áhrif og eiga að hafa áhrif. Eg
held að það hafi verið grískur speking-
ur sem sagði: „Sérhver þjóð fær þá
stjórnendur sem hún á skilið.” Próf-
kjör er aöferð til aö velja stjómendur.
Ég er ekki í vafa um það að marga
langar á þing og eiga þangað erindi en
treysta sér ekki í prófkjör. Þessu fylgir
töluvert erfiði og stress.
Nýtt fólk hefur ekki haft aöra eða
betri möguleika til að komast nær
þingmennsku. Og þaö er ekki viö þá
karlmenn sem taka þátt í prófkjöri að
sakast þótt konur komist ekki aö ef þær
eru ekkimeð. Eg vildi t.d. óska þess að .
miklu fleiri konur hefðu tekið þátt í
prófkjömm hjá Sjálfstæðisflokknum.
Fyrst þessi leið, prófkjör — hefur
verið valin þá verða allir að hh'ta henni
líka.”
„Það er svo bágt að standa í
stað"
Að lokum komum við að stólnum
sem Björn situr í nú. Hvemig varð
hann forstjóri Rannsóknastofnunar
fiskiðnaðarins?
„Eftir heimkomuna frá Bandaríkj-
unum gekk ég inn í þaö starf sem ég
hafði veriö í hér. Svo þegar dr. Þórður
Þorbjamarson dó 1974 sótti ég um
þetta starf og fékk það. Þá hefði ég ef
til vill átt að vera kominn á minn bás
tilæviloka.”
Nú vitnar B jöm í Jónas:
„Það er svo bágt að standa í stað
og mönnum munar
annaðhvort aftur á bak
ellegar nokkuð á leiö.
I samræmi við þetta spakmæli hef ég
leitað eftir tilbreytingu og reynt að
þroska mig og þróa á einhvern hátt.
Þaö verða ekki allar ferðir til fjár en
svo lengi lærir sem lifir.”