Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.1983, Page 14

14
DV. LAUGARDAGUR12. MARS1983.
Öllum þeim, er sýndu mér vináttuvott
og sóma á sjötugsafmœlinu, fœri ég
bestu þakkir.
Ölafur Jóhannesson.
Hjartanlegar kveðjur og þakkir sendi ég öllum
þeim sem glöddu mig með keimsóknum, skeyt-
um og margvíslegum góðum gjöfum í tilefm af
80 ára afmæli mínu 1. mars síðastliðinn. Kvöld-
stundin í Vesturhópsskóla 5. mars verður mér
ógleymanleg.
Guð blessiykkur öll. FR['ÐA E. LEVY,
ÖSUM.
Rafmagnsveitur
ríkisíns 5ska að ráða
skrifstofumann
til afleysingastarfa í 5—6 mánuöi.
Reynsla í skráningu á diskettuvél nauösynieg.
Laun eru samkvæmt kjarasamningum opínberra starfs-
manna (lausráðning).
Umsoknír sendist starfsmannastjora fyrir 21. mars 1983.
RAFMAGNSVEITUR RIKISINS,
Laugavegi 118 Reykjavík.
Innflytjendur
Samtök sykursjúkra Reykjavík óska eftir aö komast í sam-
band viö innflytjendur á sérvörum fyrir sykursjúka.
SAMTÖK SYKURSJUKRA REYKJAVIK,
pósthólf 5292,
125 Reykjavík.
Vogar — Vatnsleysuströnd
Til sölu eldra timburhús á tveimur hæöum með kjallara.
Húsið er bárujámsklætt, meö steyptum sökkli og er í mjög
góöu ástandi.
Stendur á skemmtilegum stað, með góðu útsýni.
Getur verið laust strax.
Verðkr. 650.000.
Uppi. í síma 92-6637.
Aöalfundur Landvara
verður haldinn aö Hótel Esju, Reykjavík, laugardaginn 19.
mars nk. og hefst kl. 13.30.
Dagskrá fundarins er samkvæmt félagslögum.
Félagar eru hvattir til þess að mæta á fundinn og á árshátiö
félagsins að Hótel Esju að kvöldí aöalfundardags.
STJORN LANDVARA
ÁRSHÁTÍÐ
SJÁLFSBJARGAR
í Reykjavík og nágrenni.
Arshátíð félagsins verður haldin laugardaginn 19. mars í
Artúni Vagnhöfða 11.
Matur, skemmtiatriði og dans.
Boröa- og miðapantanir á skrifstofu félagsíns Hátúni 12, sími
17868, fyrir föstudaginn 18. mars.
Húsið opnað kl. 18.30.
EIÐANEMAR
1969-1973
Rifjum upp gömul kynni frá skólavistinni og eflum sambönd-
in.
Hér með er blásið til meiriháttar fagnaöar uppí í Sigtúni (ath.
austurdyr) föstudagskvöldið 18. mars kl. 22.
Miðaverð er kr. 200 og er í því matarverð.
Skólasystkin, makar og kennarar.
VERIÐ VELK0MIN.
Þátttaka tilkynnist tii Bjarna H., sími 53650 ailan sólarhringinn,
og til Halldórs, sími 79913. HINIR SJÁLFVÖLDU.
55
EUtft
oq ef ftðt
— , („,nðf,rrír»W.nram«*-«"’
húsmóðurstarMVr ^
„g erfiðara en þehhnst nu
Margt hefur breyst á heilli öld,
flest mannanna störf eru orðin auð-
veldari og léttari en þau voru fyrr ó
timum, sum hafa umbylst hvað
erfiði og tíma snertir. Þar á meðal er
húsmóðurstarfið. Samanborið við
heimilisverkin fyrir einni öld eru
störf húsmæðra nú á dögum nánast
dans á rósum, og er þá vægt að orði
komist.
„Þrælavinna sem ekki
er boðleg nútímakonunni"
„Heimlisstörfin eru ekki aðeins
oröin iéttari heldur taka þau ekki síst
minní tíma og eru ekki eins krefjandi
og þreytandi og þau voru áður. Fyrir
einni öld var starf húsmóöurinnar
þrælavinna frá morgni til kvölds —
jafnvel einnig um nætur. Aldrei
mátti slaka á eöa taka sér frí ef óunn-
in verk áttu ekki aö hlaðast upp. Og
áreynslan og hiö líkamlega erfiði var
svo mikíö aö ekki væri bjóöandi
Þvottadagur fyrir öld krafðist þess að tugir vatnslitra væru hitaðir á
seinvirkum kolaeldavólum eða iversta falli einföldum viðarhióðum.
Uppvaskið var mikið tiitökumál fyrir hundrað árum. Það var innt af
hendi minnst þrisvar á dag, og tii þess þurfti að hita tvo fulla bala af
vatni.
sterkustu nútímakonum. ’ ’
Þetta segir bandaríski sagnfræö-
ingurinn Susan Strasser, en hún
hefur nýlokiö viö gerö bókar sem hún
nefnir „Never done — A History of
American Housework”. I þessari bók
sinni, sem viö getum nefnt á íslensku
,Eilíft stúss”. rekur Strasser sögu
húsmóöurstarfsins í heimalandi sínu
allt frá fy rstu tíö til dagsins í dag.
Þungar byrðar
Fyrir utan venjubundin dagsverk
þurftu húsmæöur fýrir öld aö höggva
allan eldiviö sjálfar og bera hann
heim, einnig þungar vatnsfötur frá
næsta vatnsbóli, auk þess aö tæma
hlandkoppa heimilismanna í stórt
ílát og bera langar leiöir aö heiman,
svo og strauja allan fatnað meö forn-
aldar og klunnalegu strokjámi sem
var allt að sjö kílóum að þyngd. Og
síöast en ekki síst var þaö hlutverk
húsmóöurinnar aö vinna og undirbúa
allt hráefni til matargeröarinnar.
I nútímaeldhúsi þarf lítiö annaö
en að snúa tökkum til aö fullgera
matinn (í flestum tilvikum er hann
orðinn tilbúinn og eina verkiö aö taka
umbúöirnar af og stinga honum inn í
örbylgjuofn sem hitar matinn í
fáeinar mínútur uns hann er tilbúinn
til framreiöslu). Fyrir öld var ekki
um annan aö ræða en viðarhlóðir eða
kolaeldavélar. Þó var fariö að nota
gas og rafmagn til eldamennsku áriö
1880, en aðeins efnuðustu fjölskyld-
uraar gátu nýtt sér þau miklu
þægindi. Eldiviður eða kol var hlut-
skipti langflestra húsmæöra langt
fram á tuttugustu öldma.
Dýrmætt vatn
Hvorki heitt né kalt vatn rann úr
krönum húsmæðra fyrir hundraö
árum. Engir kranar voru raunar í
íbúðarhúsum þá. Lausnin á þessu
var aö sækja vatnið í stórum fötum í
næsta vatnsból, sem í sumum
tilvikum gat veriö í nokkur hundruö
metra f jarlægö frá heimilum. Vatns-
burðurinn var í verkahring kvenna.
Þegar heim var komið þurfti svo aö
hita vatnið, hvort heldur sem þaö átti
aö notast heitt eða kalt, því sjóða
þurfti allar bakteríur úr vatninu
fyrirnotkun.
„Brýn nauösyn var aö ekkert vatn
færi til spillis. Til margs var aö nota
þaö. Mikill hluti fór til matreiöslu,
uppvasks og til baða. Einnig til
fataþvotta og svo til hreingerninga,”
segir Strasser.
,,Og vatnsnotkunin j gamla daga
var mikil,” heldur Strasser áfram.
„Það eitt aö þvo upp eftir matinn —
og þess þurfti minnst þrisvar á dag
— þýddi í hvert sinn tvo fulla bala af
heitu vatni, annan til að sápuþvo
leirtauið, hinn til að skola þaö. Og
fataþvotturinn kraföist minnst fimm
fullra bala af heitu vatni, einn til aö
sjóöa þvottinn i, tvo til aö sápuþvo
hann, einn til aö skola og loks þann
fimmta til aö klórþvo þvottinn svo
hann yröi sem hvítastur.
Sjö kílóa strokjárn
Þaö var mikið tiltökumál aö
strauja þvottinn fyrir hundraö árum.
Til þess voru notuð voldug straujárn,
sem vógu um sjö kíló, mörg í
einu, því aðeins var hægt aö nota eitt
stuttan tima sakir þess aö það
kólnaöi fljótt, önnur voru því hituð á
meðan á hlóöunum. Húsmæöur
vöröu yfirleitt heilum degi í hverri
viku til aö strjúka þvott heimilis-
manna. Af því sést hversu seinlegt
þetta verk hefur veriö.”
Fyrir hundrað árum gengu
húsmæöur ekki út í verslun og
keyptu föt á fjölskyldur sínar. Allan
fatnað saumuðu þær sjálfar í hönd-
unum, allt frá einföldustu náttserkj-
um og skyrtum til flóknustu karl-
mannaklæöa og veislukjóla. I
sumum tilvikum unnu þær einnig
klæðin í sjálf fötin. Álnavörur voru of
dýrar fyrir flestar almúgafjöl-
skyldur.
Sóthreinsunin
Einna erfiðasta verkið innanhúss
var að hreinsa sótiö af ílátum, innan-
stokksmunum, gólfum og veggjum,
sem safnaðist þar á vegna opinna
eldunarhlóða eöa einfaldra kola-
maskína. Til þess voru notaöir
skrúbbar. Þetta verk tók um
klukkutíma á degi hverjum, og þarf
engan aö undra aö það hafi veriö
bæöi leiöigjamt og þreytandi. Hvaö
sem því leiö þurfti aö inna þaö af
hendi. Sótið fann sér leið inn í öll
skúmaskot og sá óþrifnaður þurfti aö
hverfa jafnóðum.
Þaö þótti töluveröur munaður
fyrir öld aö geta gengiö út í bakgarð
og gripiö kjúkling til matargerðar
um kvöldiö. En þaö var ekki nóg að
ná aðeins í kjúklinginn þann, einnig
þurfti aö aflífa hann. Og eftir þaö
miöur skemmtilega verk þurftu hús-
mæöumar aö reyta fuglinn, sem var
bæöi seinlegt og hvimleitt. Þá fyrst
var hægt aö matreiða fuglinn. Nú á
dögum göngum við hins vegar út í
næstu búð og kaupum kjúklinginn
grillaðan úr ofni kaupmannsins.
... allt sem nú f æst í
pökkum eða dósum
Árið 1880 þurftu húsmæöur aö búa
til allan barnamat sjálfar. Þess utan
þurftu þær aö mala kaffið ofan í
feðurna, skera og mylja sykurinn,
mjólka kýmar, strokka smjöriö,
sigta hveitið og mylja það, þurrka
vínber og yfirleitt tilreiða allt sem
fáanlegt er í pökkum og dósum hjá
kaupmönnum dagsins í dag.
Og ímyndið ykkur húsmæöurnar
fyrir öld síðan vinna öll þessi
kref jandi verk meö börnin hangandi
utan í sér, grátandi og biðjandi um
athygli.