Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.1983, Blaðsíða 22
22
DV. LAUGARDAGUR12. MARS1983.
Frumkvöðlar
Hollywood-
ævmtýrísins
— þeir sem skópu stjörnur hvíta tjaldsins
Pólskur sölumaður, lltháenskur
verslunareigandi, ungverskur
feldskeri, söngvari frá New York
og sonur pólsks slátrara. Þessir
voru litríkir frumkvöðlar, kapps-
fullir ævintýramenn sem lögðu
grunninn að bandaríska kvik-
myndaiðnaðinum og skópu pen-
ingaveldið og draumaheiminn
Hollywood.
... Adolph Zukor.. .Luis B.
Mayer.. .Samuel... Goldwyn—
Harry Chon____Jack Warner. ..
Eftir að hafa unnið sig upp úr fáfræöi
og fátækt urðu þessir fágætu snillingar
þeir sem skópu ógleymanlegar stjöm-
ur hvíta tjaldsins, þeir sem gerðu
óþekkt andlit að hvers manns eign,
hefðbundin nöfn að þekktum, svo sem
Pickford, Chaplin, Garbo, Gable,
Fonda, Hayworth og Bogart.
„Flöktandi myndir"
Þetta hófst allt saman með starf i Ad-
olph Zukor, sem nefndur hefur verið
faðir kvikmyndarinnar. Fimmtán ára
gamall fluttist hann frá Ungverjalandi
til New York. I fyrstu hafði hann at-
vinnu af aö þvo gólf hjá feldskera í Harry Cohn, stofnandi Columbia Pictures, ásamt stærstu uppgötvun sinni.
borginni og launin voru tveir dollarar á Ktu Hayworth.
• j K3S3636363Í3C3C3í3í3í^k
%
Lóðaúthlutun á
Kjalamesi
Hér með eru auglýstar til umsóknar í Grundarhverfi Kjalar-
nesi einbýlishúsalóðir og raðhúsalóðir. Ennfremur er vakin
athygh á lóðum fyrir iðnaðarhúsnæði. Nánari upplýsingar á
skrifstofu hreppsins í síma 66076.
REKSTRARSTJORI.
Útboö
Rafmagnsveitur ríkisins, Kröfluvirkjun, óska eftir tilboðum í
flutning á sementi, stálpípum og borholuhljóðdeyfum frá
Húsavík og Reykjavík að Kröfluvirkjun.
Utboðsgögn verða afhent á skrífstofu VST hf., Armúla 4
Reykjavík, og Glerárgötu 36 Akureyri, gegn 1.000 kr. skila-
tryggingu frá og með mánudeginum 14. mars 1983.
Tilboðin verða opnuð á skrifstofu Kröfluvirkjunar, Strandgötu
1 Akureyri, mánudaginn 21. mars 1983 kl. 11.00 að viðstöddum
þeim bjóðendum sem þess kunna að óska.
Reykjavík 10. mars 1983.
RAFMAGNSVEITUR RIKISINS.
viku. Fjórum árum síðar, árið 1892,
stofnaði hann sitt eigið feldskerafyrir-
tæki, sem dafnaöi ágætlega þegar
framísótti.
Á þessum árum festist hugur Zukors
viö kvikmyndina og þá möguleika sem
hann sá í f ramtíð hennar. Á þeim árum
voru kvikmyndir harla lítilfjörlegar,
reyndar ekki kallaðar því nafni þá
heldur „flöktandi myndir”, og fáir
gerðu sér grein fyrir því, að þessi
tækni hefði eitthvert notagildi. En
Zukor stóð fastur á því að hægt væri að
segja samfellda sögu með kvikmynd-
um, hægt væri að búa til nýja tegund
afþreyingar fyrir almenning. Einungis
þyrfti að yfirvinna nokkra tækniöröug-
leika til þess að framleiðsla „kvik”-
mynda gæti hafist. Hann setti á stofn
lítið fyrirtæki sem vann að framgangi
kvikmyndunarinnar. Það var árið 1912
og fyrirtækið hlaut nafniö „Famous
Players”. Þar með má segja að vísir-
inn að síðari tíma stjörnudýrkun hafi
orðið til, því strax á þessu ári tók
Zukor að ráða til sín unga leikara í
hlutverk í stuttum leiknum kvikmynd-
um, eða atriöum, því varla er hægt að
nefna fyrstu verk Zukors kvikmynda-
verk í þess orðs fyllstu merkingu.
Zukor var strax í upphafi fullviss um
að hann gæti gert iangar myndir.
Draumur hans var að geta sagt heila
sögu meö kvikmyndavélinni. Og sá
draumur hans rættist nokkrum árum
síðar þegar ný og þá fullkomin kvik-
Luis B. Mayer, forsetí Metro-Goldwyn-Mayer-samsteypunnar, 6 tali viO
eitt stímiO sitt, Jean Harlow.
myndavél kom til sögunnar sem hrinti
öllum efasemdum manna um mögu-
leika k vikmyndanna til hliðar.
Fyrirtæki Zukors, Famous Players,
færöi smám saman út kvíamar. Það
breytti um nafn og varð að samsteyp-
unni Paramount Pictures, sem kom á
framfæri jafnvinsælumstimum og Ru-
dolph Valentino, John Barrymore, Bob
Hope, Jack Benny, Bing Crosby,
Henry Fonda, Helen Hayes, Gary
Grant, Dean Martin, Jerry Lewis, svo
fáeinir leikarar þessa fyrirtækis séu
nefndir.
Adolph Zukor seldi Paramount-kvik-
myndafyrirtækið sitt árið 1966. Eignir
þess voru þá að upphæð hundrað og
þrjár milljónir Bandarikjadollara.
Saddur lífdaga iést hann hundrað og
þriggja ára gamall.
Columbia Pictures
Harry Chon var fæddur og uppalinn
New York-búi. Hann leit þennan heim
árið 1891. Hann hætti skólanámi fjórt-
án ára gamall og hugðist gerast söngv-
ari. Aldrei náði hann þó langt á þvi
sviði. Það lengsta var að starfa sem
bakraddari i hljóðupptökuveri. Nafns
hans er þó hvergi getiö á plötuumslög-
umþessaraára.
Árið 1924 stofnaði Harry lítið kvik-
myndafyrirtæki aö nafni Columbia
Pictures. Hann þurfti ekki að ganga í
gegnum eins mikla tækniörðugleika og
Zukor haföi þurft rúmum áratug áöur,
og því óx fyrirtæki hans að umfangi
mun fljótar en Zukors. Menn voru líka
mun örari á hlutabréfakaup i slíku
fyrirtæki þá en á uppgangstimum Zuk-
ors þegar enginn haföi trú á kvikmynd-
um.
Meðal kvikmyndastjarna sem Chon
uppgötvaði voru Rita Hayworth og
William Holden. Og hann gaf leikara-
efninu Frank Sinatra einnig líf. Þegar
hann lést, sextíu og sjö ára aö aldri lét
hann eftir sig eignir sem námu fjórtán
milljónum dollara.
Misheppnaðist
algjörlega...
Louis B. Mayer fæddist í Litháen ár-
ið 1885. Aðeins þriggja ára að aldri
fluttist hann ásamt f jölskyldu sinni til
New York. Nítján ára gamall hafði
hann opnað sína eigin gjafavöruversl-
un i borginni. Nokkrum mánuöum
síöar varð þessi verslun hans gjald-
þrota.
Þá fluttist Mayer til Boston og
gerðist miðasölumaður í leikhúsi þar í
borg. Eftir aö hafa lagt fjármuni til
hliöar i mörg ár og ávaxtað peninga
sina af eljusemi, gerði hann sér lítið
fyrir og keypti allstórt leikhús í Bost-
on, New England Theater. Ásamt
nokkrum vinum sinum stofnaði hann
svo Metro Pictures og sína fyrstu kvik-
mynd tóku þeir upp í Brooklyn. Hún
misheppnaðist alg jöriega.
Þá flutti firmað sig til Hollywood, og
eftir samruna þess við nokkur önnur
kvikmyndafyrirtæki varð Mayer for-
seti Metro-Goldwyn-Mayer-sam-
steypunnar. Undir hans forsæti urðu til
stjömur á borö við Gretu Garbo, Clark
Sam Goidwyn flengst tíl hægril ásamt nokkrum leikurum sem hann skaut
upp á stjörnuhimininn; Douglas Fairbanks, Mary Pickford, Eddie Cantor
og Ronaid Colman.