Dagblaðið Vísir - DV - 15.03.1983, Blaðsíða 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR15. MARS1983.'
13
NEI, ÞAÐ Á EKKI
AÐ SÆKJA VATN-
IÐ YFIR LÆKINN
Samþykkt SSA
á Vopnafirði 1980
Mig langar að rif ja hér upp „sögu-
legt” atriði: Aöalfundur SSA
(Sambands sveitarfélaga í Austur-
lands kjördæmi) var haldinn á
Vopnafirði 21. og 22. ágúst 1980. Þar
voru orku- og atvinnumál aðal-
viöfangsefnið. Daginn eftir, 23.
ágúst, var svo haldinn sérfundur um
orkumál. Mjög margir tóku til máls
á fundinum þeim, m.a. allir þing-
menn Austurlands. Eftirfarandi
ályktun var einróma samþykkt (skv.
gerðabók).
1. Virkjunarmál:
Til að nálgast þau markmið SSA aö
í fjórðungum sé til staðar nægileg
orka, við sem mest öryggi og viö sem
lægstu verði er virkjun í
fjórðungnum grundvallaratriði.
Leturbr.mín. J.P.
2. Orkufrekur iönaður:
Fundurinn telur nauðsynlegt að nú
þegar verði hafinn undirbúningur að
orkufrekum iðnaði í fjórðungnum.
3. Verðlagsmál:
Fundurinn leggur áherslu á að
fullur jöfnuður náist sem fyrst í verð-
lagningu orku í landinu og skorar á
þingmenn að halda vöku sinni í
þessum efnum.
Það var sólskinsdagur mikill á
Austurlandi þegar þessi samþykkt
fæddist. Þess vegna hefði mátt felast
í henni einarðari bjartsýni og
afdráttarlaust heit um virkjun í
f jóröungnum, sem þó er sagt grund-
vallaratriði öryggis og hagkvæmni!
Þó þaö nú væri! Fundur fulltrúa
sveitarfélaganna og allra þing-
manna Austurlands!
„Hressileg
rödd að austan"
Sunnud. 5. okt 1980 birtist í Mbl.
rammagrein eftir Birgi Isleif
Gunnarsson með ofanskráðri fyrir-
sögn. Mér þótti hún þá strax mjög
athyglisverð og ánægjuleg, en því
miður fórst fyrir hjá mér að vekja
athygli á henni þá þegar, en hér
talaði þingmaður Reykjavíkur, sjálf-
stæðismaður og stjórnarmaður
Landsvirkjunar.
Greinin hefst þannig: „Hún var
vissulega hressileg, ályktunin, sem
sveitarstjómarmenn á Austfjörðum
geröu einróma um stórvirkjun og
orkufrekan iðnað þar í fjórðungi.
Þaö var eindreginn vilji sveitar-
stjómarmanna á Austf jörðum að þar
yrði byggð stórvirkjun og aö í
tengslum við hana yrði stóriðju
komið á fót. Er helst talað um
Reyðarfjörð í því sambandi”.Síöar
segir svo: „Það má einnig rninna á
Jónas Pétursson
það að iðnaðarráðherra á þá hugsjón
æðsta í orku- og virkjunarmálum að
flytja alla stjórn þessara mála í
Landsvirkjun og taka þar með úr
höndum heimamanna alla
möguleika til áhrifa og stjórnunar.
Enginn vafi er á því að Austfirðingar
verða sjálfir að hafa meira frum-
kvæði en að senda fundarályktanir
suður til ráðherra.” (Leturbreyting
mín. J.P.)
Svo heldur Birgir áfram: „Aust-
firðingar eiga nú að beita sér fyrir
því að stofnað verði virkjunarfyrir-
tæki á Austurlandi, þar sem heima-
menn fengju veruleg stjórnunarítök.
Líkt fyrirtæki gæti verið sameign
sveitarfélaganna í fjórðungnum,
— 3. grein—
ríkisins og hugsanlega gæti Lands-
virkjun átt þarna eignaraðild til að
tryggja að tækniþekking og reynsla
Landsvirkjunar í virkjunarmálum
gæti nýst þessu nýja Austf jarðafyrir-
tæki. Virkjanirnar, sem fyrir eru á
Austfjörðum, myndu verða hluti af
hinu nýja fyrirtæki.”
Og meira skrifar Birgir Isleifur:
„I þessu sambandi má minna á að á
sl. vori lögðu allmargir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins, þ.á m. Egill
Jónsson, þ.m. Austurlands, fram
þingsályktunartillögu þess efnis að
rétt væri aö stofna hið allra fyrsta
tvö virkjunarfyrirtæki í þeim lands-
hlutum þar sem ný orkuver eru í
undirbúningi, þ.e. á Norðurlandi og
Austurlandi.”
Nokkru nánar er svo vikið að því
hvaða aðilar stæðu að virkjunar-
fyrirtæki á Austurlandi. Birgir lýk-
ur greininni þannig: „Með því að
stofna slíkt virkjunarfyrirtæki á
Austurlandi, með samstarfi og þátt-
töku þessara aðila, mætti tryggja
allt sem æskilegt væri talið í slíku
fyrirtæki, þ.e. fjármagn, tækniþekk-
ingu og reynslu, staðarþekkingu og
stjómunaraöild heimamanna. Ef
fylgja á hugmynd iðnaðarráðherra
um að setja öll virkjunarmál undir
Landsvirkjun, er hætt við að Aust-
firðingar þurfi enn um sinn að láta
sér nægja að senda bréf suður.”
Mér fannst þetta dálítið hressileg
rödd að sunnan! En því miður: liðin
eru tvö og hálft ár án þess aö frekar
hafi heyrst frá Birgi. Meira að segja
hefur iðnaðarráðherra orðiö nokkuð
ágengt að setja virkjunarmálin
undir Landsvirkjun, án þess að þess
hafi orðið vart að tregða væri í
þessum stjórnarmanni Landsvirkj-
unar. Má vera aö undir niðri bragðist
þeim öllum vel sætleiki valdanna og
þá er létt að svæfa hugsjónimar! Hví
ekki gaman að fá bréf að sunnan?
Uppruni
íslendinga og erfðir
Þegar Island byggðist, aö mestu
frá Noregi á 9. öld og byrjun 10., er
talið að fyrir hafi verið í landi fólk af
írsku bergi brotið. íslendingar eiga
því að líkindum ættir að rekja a.m.k.
til tveggja höfuðkvísla, Norsku
landnemamir eru taldir hafa verið
menn mikillar sjálfstæðiskenndar,
yfirgáfu land og óðul frekar en lúta
ráðríkum konungi, Haraldi hár-
fagra. Ekki er vafi á að fjöldi
nútímamanna sver sig í þann
uppmna og misjafnlega mikið þó.
Mjög er það athyglisvert að fljótlega
eftir að land er talið albyggt gera
þeir sér ljóst að þjóðfélagsramma
veröi að setja, því að óheft frelsi
stefni sambýli hér í ógöngur! Norsku
frumbyggjarnir bera því lýöræðis-
lega sinnuðu fólki vitni og jafnframt
andstæðu við ræði. Þannig held ég
líka að sé í aðalatriðum enn í dag
mótuð sú manngerð sem Islendingar
em. Frelsiskenndin er rík, en
einstaklingshyggjan, þótt einnig sé
eins og þung undiralda — sjái
takmörkin sem sambúðarhættir í
þjóðfélagi setja. Átthagakennd
bernsku og æskutöfrar em eigindir
sem sjálfur höfundur lífsins hefur
lagt í erfðarvísa mannkyns, af því
aö maðurinn er ein af furðum náttúr-
unnar, samofinn allsherjar lögmáli
sem ótruflað felur í sér farsæld
lífsins. Með þessu er ég aö bregða
upp nokkurri mynd úr huga mér af
Islendingasögu. Bakgrunnur lífs-
skoöunar.
Samtök sjálfstæðismanna
Sjálfstæðisflokkurinn er samtök
sjálfstætt hugsandi manna meö
sundurleitar skoðanir í ýmsum
efnum, vonandi þó aö gmnnbirtan í
vitund þeirra sé freisi einstakling-
anna til hugsunar, máls og athafna
innan ramma þess íslenska
þjóðfélags, sem hlýtur að lúta þeim
lögum sem tryggja þaö best: Það er
nýting allra náttúrugæða landsins,
sem er undirstaða mannlífs.
Afleiðingin er að íslensk hugsun,
íslenskur samrunni fólks og lands,
veröur undirstaðan og þjóðfélags-
ramminn veröur að tryggja þetta.
Þess vegna er nauðsyn með svæða-
skiptingu að tryggja fólkinu fullkom-
in yfirráð og nýtingu náttúrugæð-
anna í umhverfinu. Þannig vex fólkið
upp til sjálfstæðrar ákvöröunar og
framkvæmda sem skapa farsælt
mannlíf. Svokallaður atgervisflótti
verður ekki heldur sameinast hugvit
og framkvæmdasemi á heimaslóðum
í sem stærstum mæli. Ohætt má full-
yrða að hvergi sæist yfir möguleik-
ana þar sem orkan er grundvöllur-
inn. „Hagkvæmni stæröarinnar” er
tölvusmíðuð ómennska, brella
„bisness” mennskunnar þar sem
maðurinn skal vera hluti vélarinnar,
sbr. mannár, mannkílómetrar,
nýyrði sem tröllriðin tölvumennska
hefur ungað út. Ég vil ekki hugsa að
íslenskt þjóðfélag líði undir lok —
þess vegna er barátta mín í orku-
málum! Sjálfstæð fyrirtæki hæfi-
legra landsvæða að dómi íbúanna.
Snilli er um ailt land! Frelsi og
skylda kallar þá auðlegð fram þegar
þessu fólki er veitt og falin forsjá
heimabyggða. Það er Island sjálf-
stæðismannsins, samvinnumanns-
ins, jafnaðarmannsins. Ég hef
vænst stuönings við þessar skoðanir
mínar, alveg sérstaklega frá sjálf-
stæðismönnum. Þess vegna er yfir-
skrift og upphaf þessa kafla. Oft
sjást frelsi einstaklinganna svarnir
eiðar í skrifum. En hvers konar
frelsi er það? Eitt sinn ræddi ég um
frelsið við Ölaf Thors. Ég sagði
honumaðéglíktifrelsinuviðD víta-
mínið. Það er lífsnauðsyn en á þó
dauðann í sér — ef neytt er í óhófi.
Skilja þeir frelsi til fulls, allir þeir
sem bera sér það mjög í munn? Eða
leynist stundum á bak við þetta:
Frelsi fyrir mig, fjandinn hirði þig! ?
Gjör rétt,
þoleiórétt!
Jónas Pétursson.
ATHUGASEMD VIÐ LEIÐARA-
SKRIF ÞINGMANNSEFNIS
Hr. ritstjóri.
Dagblaðið-Vísir hefur gefið sig út
fyrir að vera „frjálst og óháö”
dagblaö. Svo var auðvitað meðan
blööin voru tvö, kepptu innbyrðis og
bötnuðu með því að læra af
mistökum hvort annars.
Það má hins vegar leiða að því gild
rök að það hafi verið ógæfa fyrir
frjálsa skoöanamyndun í landinu
þegar þessi blöð voru sameinuð.
Fjölmiðlamarkaðurinn hefur
þ~engst; heimspekin hefur í vaxandi
mæli orðið heimspeki „ópólitískra
sjálfstæðismanna”.
Til dæmis verður vart séö hvernig
það má vera óháö og frjálst að annar
helsti leiðarahöfundur blaðsins er
frambjóöandi Sjálfstæðisflokksins í
komandi alþingiskosningum, skipar
hugsanlega baráttusæti á lista þess
flokks og berst fyrir kjöri sínu í
leiðurum blaðsins með þeim
aðferðum sem baráttuglaðir en
rislitlir menn nota.
Því er þetta sagt að í forustugrein
fyrir skömmu skrifar þessi
frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins
langt mál um þá staðreynd aö sem
þingmaður fékk ég prentuð fimm
þúsund eintök af þingmáli sem ég
flutti í nóvembermánuði sl., um
aðgreiningu löggjafarvalds og fram-
kvæmdavalds, beina kosningu for-
sætisráðherra og óbreytta
kjördæmaskipan. Býsnast fram-
bjóöandinn mikiö á þessum vinnu-
brögðum sem hann telur misnotkun
á almannafé.
Flokksblöðin, með Morgunblaðiö
og Tímann í broddi fylkingar, hafa
hvert um annað þvert flutt þessa
f rétt í hneykslunartón.
Nú er það svo að þingmaður, sem
ekki á sjálfvirkan aðgang að fjöl-
miðlum, verður að kynna mál sín.
Slíkt ætti að vera liður í sjálfsögðum
leikreglum lýðræðis. Þaö er út af
fyrir sig engin furða þó Ellert
Sehram, frambjóðandi Sjálfstæðis-
flokksins, telji það vera hneyksli að
þingmál sé prentað í 5000 eintökum;
sent einstaklingum sem um það
biöja, öðrum einstaklingum og inn á
vinnustaði til kynninga. Hann
minnist ekki á hitt, að þingmenn
hafa frían síma, þeir ferðast í
kjördæmi á kostnað þingsins, svo
sem ofureðlilegt er, og almanna-
sjóðir greiða árlegar þingveislur,
sem hins vegar er gersamlega óeðli-
legt. En hitt — að þingmaður vilji
kynna gagngerar breytingartillögur
við stjómarskrá lýðveldisins fyrír
fólkinu í landinu , fái prentuð 5000
eintök af þingmáli, sem þegar hefur
verið sett og unniö að öðru leyti,
kynni þingmálið — það þykir þing-
mannsefninu vera hneyksli.
Sannleikurinn er sá að ég hef unnið
með þessum hætti síðan ég kom á
Alþingi og hef í hyggju að gera
áfram. Ég hef freistað þess að kynna
fyrir fólki þau verk sem ég hef verið
aö vinna og sem mér hafa fundist fá
litla og vitlausa umfjöllun í
fjölmiölum. Þetta mál er annað af
nokkrum stærstu málum er ég hef
flutt. Annað mál er um breytingu á
lögum um stéttarfélög og vinnu-
deilur, þar sem lagt er til að fólki sé
heimilað að semja á vinnustöðum.
Það frumvarp hef ég sent nokkuð
víða til kynningar.
Þetta er þáttur í lýðræði; að fólk
fái að vita um tillögur sem fluttar
eru á Alþingi annars staðar en í
blöðum sem ritstýrt er af Styrmi
Gunnarssyni og Ellert Schram. Það
er von að þeim félögum mislíki.
Vilmundur Gylfason
I hneysklan sinni bi'-tir frambjóð-
andi Sjálfstæöisflokksins , leiðara-
höfundur Dagblaðsins-Vísis, tölur
sem auövitað eru rangar og úr lagi
færðar. En það er ekki aðalatriði
málsins. Hitt skiptir heldur engu
meginmáli að hér er ekki um neina
nýjung að ræða heldur senda þing-
menn gjama út til dæmis fjárlaga-
frumvörp, meiri háttar nefndarálit
og þvíumh'kt. Látum líka liggja milli
hluta að þingmannsefnið kallar
tillögur sem ég flyt „áróður” en er
væntanlega þeirrar skoðunar að hin
litlausu frumvörp flokksbræðra
sinna í Sjálfstæðisflokknum séu bara
„tillögur”.
Aðalátriði málsins er að þing-
maður hlýtur aö hafa rétt til þess að
kynna mál sín fyrir f ólkinu í landinu.
Frambjóðandi Sjálfstæðisflokks-
ins, leiðarahöfundur Dagblaðs-
ins-Vísis, gerir enga athugasemd viö
aö mál séu kynnt. Hann gerir at-
hugasemd viö að það skuli vera mál
á vegum Bandalags jafnaðarmanna
semerkynnt.
Þetta er auðvitað heidur lágkúru-
legur kosningaskjálfti hjá þessum
frambjóðanda, sem skrifar forustu-
greinar í „fr jálst og óháð” dagblað.
Virðingarfyllst,
Vilmundur Gylfason.