Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1983, Blaðsíða 13

DV. MÁNUDAGUR 21. MARS1983.
13
þegnanna samsvara réttlæti. Slíkt
felur í sér meira óréttlæti en algjör
skortur á jöfnunaraögerðum. Flestir
pólitískir ftokkar telja jöfnun á mögu-
leikum þegnanna réttlætismál.
Hvernig menn nýta sér möguleik-
ana, er mál hvers og eins.
I dreifbýli verður aldrei sama fé-
lagslega aðstaða og í þéttbýli. En
margt kemur á móti. Mannmergð
hefur bæöi kosti og galla. Ökostir eru
meira að segja mjög áberandi. Þaö
er ekki sanngjamt eða réttlátt að
kostir og ókostir þess að búa í þétt-
býli séu útkljáöir með atkvæða-
greiðslu í hópi misrétthárra manna.
Ef málflutningur Karvels Pálmason-
ar um orkuverð er fjórum sinnum
þyngri en minn málflutningur vegna
aflsmunar atkvæöavægis en ekki
vegna ágætis málsstaðar, verður
umræöan fáranleg.
Hver getur selt
kosningarétt?
Eg hef nú leitt að því rök að
kosningaréttur einstaklinga og
aðstööujöfnun eftir búsetu séu ósam-
stofna eiginleikar. Mannréttindi eru
ekki verslunarvara, sem síst af öllu
er föl í skiptum fyrir pólitíska afar-
kosti. Ég leyfði mér nýlega á fundi
að spyrja Sigurð Líndal, prófessor,
aö því, hver heföi leyfi eöa rétt til
þess að skammta mér aðeins brot af
atkvæðisrétti á viö ýmsa aðra þegna
þessa lands. Sigurður sagði þetta
flókið og langt mál, og bauð hann
mér aö mæta í tímum hjá sér í réttar-
sögu fyrir byrjendur og lengra
komna. Hafa íslendingar fengiö aö
kjósa um þessi mál? Nei, alls ekki.
Ætlunin nú er einnig sú að leyfa ekki
kosningar um málið. Stjómmála-
mönnum getur tæpast verið sjálfrátt
nú í þeirri stöðu, sem er að myndast
hér á landi. Þingræöið er að komast í
ógöngur vegna þess m.a. að þing-
menn em famir að flytja fjármagn
úr einum vasanum í annan í stað
þess að setja landinu almennar leik-
reglur. Þess vegna er umræðan um
kosningarétt og atkvæðavægi orðin
að smásmugulegu reiptogi um f jár-
magn, steinullarverksmiðju hér eða
þar, gæluverkefni og líf eða dauða
einhverra fyrirtækja. Övissan um
framtíðina gerir leikinn að hring-
ekju, sem snýst stööugthraðar.
Krossgötur
Þjóðfélagið er á margan hátt statt
á krossgötum eða vatnaskilum á
milli veiðimannaþjóðfélags og upp-
dagaðs landbúnaöarsamfélags ann-
ars vegar og nútíma iönþróunar- og
þjónustusamfélags hins vegar. Það
hriktir í stoöunum. Ríkisstjóm
Gunnars Thoroddsen var í raun
frestun á ákvörðunum. Augljóst var
að Pálmi Jónsson, landbúnaðarráð-
herra, hefði tekiö þátt í hvaða ríkis-
stjórn sem var bara, ef unnt var að
framlengja þrælatak heföbundins
bændasamféiags á þjóðfélaginu um
einhver ár; þ.e. halda því ástandi
áfram, sem nákvæmlega mátti ekki.
Aðrir stuðningsmenn ríkisstjómar-
innar úr röðum sjálfstæðismanna
hafa látið glepjast af einhverjum
villuljósum. Kratarnir sáu, hvað var
að gerast árið 1979, en þeir höfðu
ekki þrek til að standa saman að
sannfærandi málflutningi. Nú er
heimilisfriðurinn brostinn hjá þeim.
Framsóknarmenn virðast sumir
vera farnir að átta sig á því, að
Framsóknaráratugurinn mun ganga
inn í söguna sem áratugur hinna
glötuðu tækifæra.
En hvað það væri gott, ef atkvæöis-
réttur landsmanna hefði verið jafn
undanfarinn áratug, svo að unnt
væri nú að draga alla þjóöina til
jafnrar ábyrgðar á öllum erlendu
skuldunum, rangfjárfestingunum,
strútshættinum og skortinum á
iðnaöaruppbyggingu! Sannleikurinn
er sá að byggðastefnan svokallaða
og sjóðakerfið hefur svipt hin ein-
stöku sveitarfélög fjárhagslegu
sjálfstæði. Byggöastefnan hefur
sennilega veriö dreifbýlinu meira til
óþurftar en þéttbýlinu.
Þegar litið er yfir farinn veg, má
telja sanngjarnt að erlendum skuld-
um verði dreift á landsmenn eftir
atkvæðisvægi þeirra. Hvaö segja
menn þá? Hver vill þá selja at-
kvæðisrétt?
Til þess aö takast á við þann
þjóðhagslega vanda, sem viö blasir,
er nauðsynlegt að þjóöin öll beri
ábyrgö á áframhaldinu meö jöfnum
atkvæðisrétti. Það eru hagsmunir
allrar þjóðarinnar aö auðæfi og land-
kostir verði nýttir um land allt á arð-
saman hátt, og aö fólk sé ekki bundið
með átthagafjötrum við ákveðin
héruð eða verði að fórna mann-
réttindum ef það yfirgefur einhverj-
ar atvinnugreinar, sem afturhalds-
samir dreifbýlisþingmenn vilja nota
sem atkvæðafóöur fyrir s jálfa sig.
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur.
• „Þetta er mjög svipað hlutfall og var
1959, okkur hefur ekkert miðað áfram
síðan. Tillögur flokksformannanna eru því al-
gjör tímaskekkja.”
veldur? Vera má aðforráðamönnum
feröaskrifstofa sé svo annt um að
gefa samlöndum sínum kost á sæmi-
lega öruggri sólarglætu erlendis,
sem erfiðara er að ábyrgjast hér
heima. Hitt er þó sennilegra, að hér
ráði hagnaðarsjónarmið, sem vissu-
lega á einnig rétt á sér í okkar þjóð-
félagi. En hvað um sameiginleg
hagnaðarsjónarmiö landsmanna?
Eiga þau ekki að ráða nokkru um orö
okkar og athafnir, einnig á sviði
ferðamála? Ekki þarf að eyða
mörgum oröum í að útskýra þá
miklu þýðingu, sem aukin ferðalög
okkar sjálfra um Island, og um leið
nokkur samdráttur utanlandsferða,
getur haft á efnahag okkar og allt
atvinnulíf í landinu. Auk þess myndi
slík aukning innanlandsferða flýta
mjög fyrir nauðsynlegri uppbygg-
ingu á sviði íslenskrar ferðaþjón-
ustu, til hagsbóta fyrir innlenda og
erlenda feröamenn, en þeir síðar-
nefndu eru þýðingarmikill þáttur í
gjaldeyrisöflun okkar. Eg er heldur
ekki í nokkrum vafa um að ferðalög
um eigið land skapa meiri gleði og
hvíld, heldur en flatmögun og til-
heyrandi á erlendum baðströndum.
Margar leiðir má fara í þeim til-
gangi að auka ferðalög Islendinga
um eigið land. Allar kosta þær
umtalsveröar fjárhæðir, en
hagnaðarvonin fyrir heildina er um
leið mikil. Allar aðgerðir í þessu
tílliti þurfa að hefjast með umfangs-
mikilli auglýsinga- og kynningarher-
ferð hagsmunaaðilanna sjálfra, en
þeir eru ferðaskrifstofur, flugfélög,
gisti- og veitingastaðir og eigendur
fólksflutningabifreiða, svo og
samtök á sviöi verslunar, iðnaðar og
landbúnaðar. Að sjálfsögðu ber
Ferðamálaráöi einnig að leggja fram
fé til slíkrar herferðar. Vitaskuld er
ekki auðvelt að leggja framan-
greindum aðilum þá skyldu á heröar
að þeir leggi fram fé í þessum til-
gangi. Skattlagning ferðamanna er
nú þegar mikil, en stundum getur
tilgangurinn helgað meðalið. Ekki
þyrfti nema lítinn hluta þeirrar fjár-
hæðar, sem varið er til auglýsinga á
utanlandsferðum, til þess aö valda
straumhvörfum á þessu sviði, enda
ekki verið að reyna að skapa
ímyndaða þörf fyrir utanlandsferðir,
heldur vekja meöfæddan áhuga
landsmanna á aö kynnast betur eigin
landi.
Aöilar íslenskrar ferðaútgerðar
hafa frá upphafi sýnt útsjónarsemi,
þor og dugnað, við uppbyggingu
ferðaþjónustunnar í landinu. Þjóðar-
búskapur okkar á nú í miklum erfiö-
leikum, m.a. vegna mikillar aukn-
ingar á ferðalögum til annarra
landa. Við skulum því ennþá einu
sinni sýna og sanna að við leysum
vandamál íslenskrar ferðaútgerðar
sjálfir, með því að taka saman
höndum til aukningar ferða Islend-
inga um Island.
febrúar 1983
Birgir Þorgilsson.
Lána-
sjóðurínn
lifir ekki
á loftinu
Á þingi sem Verslunarráð hélt 16.
febrúar sl. voru lagðar fram hug-
myndir um lausn á efnahagsvand-
anum, sem meðal annars fólu í sér
afnám alls ríkisframlags til Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna frá og
með 7. maí nk. Flest æskulýðssam-
Kjallarinn
Mörður Árnason
tök landsins hafa þegar mótmælt
þessum hugmyndum sem ekki
verða túlkaöar ööruvísi en að kippa
eigi stoðunum undan Lánasjóðnum
og afnema þar með það jafnrétti til
náms sem sjóönum er gert að
stuöla að.
Þessari túlkun reynir blaðafull-
trúi Verslunarráðs að andæfa í DV-
grein sl. mánudag. Hún heitir
„Lánasjóðurinn lifi”. Þaðáekkiað
leggja Lánasjóðinn niöur, segir
blaðafulltrúinn, heldur á hann að
leita fyrir sér á almennum lána-
markaöi og finna þar það fé sem
hingaðtil hefurkomið úrríkissjóði.
Það er sosum ekkert viö því að
segja þótt Verslunarráðsmenn hafi
gömlum lánum. I ár þarf sjóðurinn
einnig að taka að láni 138 milljónir
króna, sem samsvara 42% af útláns-
fé sjóðsins 1983. Afborganir og
fjármagnskostnaöur af þessum
iánum jafngilda á fyrsta afborgun-
arári framfærslu tæplega 800
námsmanna á Islandi. Þessar lán-
tökur hafa lengi veriö að sliga
sjóöinn, og það er napurlegt aö
námsmenn skuli fyrir hverja fjár-
lagagerö þurfa aö nudda í ríkis-
valdinu til að borga gömul lán.
Námslán eru ekki samanburðar-
hæf viö önnur lán í samfélaginu.
Þau eru til neyslu, ekki f járfesting-
arlán. I samræmi við það búa
námsmenn nú við þau kjör aö
greiða lánið til baka á 40 árum,
verðtryggt, en vaxtalaust, og tekið
tillit til tekna þeirra að námi loknu.
Starfsemi Lánasjóðsins verður því
aldrei „arðbær”, og á ekki að vera
það.
Kannski
Verslunarráð_____?
Yrðu hugmyndir blaðafulltrúans
að veruleika ætti Lánasjóðurinn
því fárra kosta völ. Hann gæti
breytt sér í venjulegan banka, lán-
aö námsmönnum með venjulegum
lánskjörum og hrakið þannig stór-
an hluta þeirra úr námi undireins.
Annar möguleiki er að skera náms-
menn skipulega niður við trog yfir
lengri tíma.
Þriðji möguleikinn er aö finna
elskulegan fjársterkan aöila sem
væri reiðubúinn að lána sjóðnum
árlega tæpar 400 milljónir til allt að
40 ára vaxtalaust. Kannski
Verslunarráð gæti hlaupið undir
bagga?
Blaðafulltrúinn heldur því enn
fram að tillögur Verslunarráðs
snúist ekki um aö afnema Lánasjóð
íslenskra námsmanna. Látum
vera. En þær snúast augljóslega
um að skera niður íslenska náms-
menn.
Við í SÍNE krefjumst þess að ís-
• „Afborganir og fjármagnskostnaður af
þessum lánum jafngilda á fyrsta afborg-
unarári framfærslu tæplega 800 námsmanna á
íslandi. . .”
ekki vit á málefnum Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna. Þeir ættu
hinsvegar að láta ógert aö tala um
þaö sem þeir hafa ekki vit á. Þaö
vill til að sjóöurinn hefur nokkra
reynslu af lánamarkaðnum. Sú
reynsla kemur til dæmis f ram í því,
að í ár þarf LlN að borga sínum
lánadrottnum u.þ.b. 25 milljónir
króna í afborganir og vexti af
lenskir stjórnmálamenn lýsi af-
stöðu sinni til þessara 'hugmynda
Verslunarráðs — fyrir kosningar.
Við hvetjum námsmenn, fyrrver-
andi námsmenn og foreldra náms-
manna til að taka vel eftir.
Mörður Árnason,
formaðurSambands
íslenskra námsmanna
erlendis.