Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1983, Blaðsíða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1983, Blaðsíða 10
10 Útlönd Útlönd Útlönd DV. MIÐVKUDAGUR 23. MARS1983. Útlönd El Salvador: Hemaðarjafnvægið breytist — en engin lausn í sjónmáli Moröið á Maríanellu García Villas í E1 Salvador í síöustu viku hefur vakið óhug og reiði víða um heim, og þó sérlega á Norðurlöndum þar sem hún kom oft til aö kynna ástandiö í heimalandi sínu. Hún hafði undan- farin ár lengst af búiö í útlegð, mest í Mexíkó, en þó gert sér tíðförult til heimalands síns, enda hafði hún valist til trúnaöarstarfa fyrir Mann- réttindanefnd E1 Salvador. Hún var að þessu sinni stödd heimafyrir í þeim erindagerðum m.a. að safna gögnum vegna meintrar notkunar stjórnarhersins á eiturefnum gegn almennum borgurum. Hvem árangur hún hafði í þeirri ferð er ekki vitað. Hún var ásamt- tveim ferðafélögum á leið frá Chala- tenango-héraði til höfuöborgarinnar San Salvador en í Chalatenango hafði hún átt samtal við fjölskyldu sem grunur lék á að hefði orðiö fyrir eitrun af völdum stjórnarhersins. Þegar aöstandendum hennar var skilað eigum hennar, hafði filman verið fjarlægð úr myndavél hennar og kassettan úr segulbandstækinu. Það er því ekki vitað hvaða árangur varðafferðinni. Breytt ástand Það hafði lengi verið augljóst aö Maríanella García Villas var í hættu í hvert sinn sem hún kom til E1 Salva- dor. En þó héldu menn lengi að henni yrði vöm í frægðinni; að stjórnar- liðar þyrðu ekki aö snerta hana af ótta við viðbrögðin erlendis frá. En á síðustu mánuðum hefur ástandið í E1 Salvador breyst mjög skæmliðum í hag og þótt Maríanella hafi ekki staðiö í sambandi við FMLN eða FDR, má gera ráð fyrir að hún hafi nú goldiö fyrir hrakfarir stjórnar- herjanna síðustu mánuði. Einn bandarískur embættismaður í bandaríska sendiráðinu í San Salvador metur stöðuna nú svo, að „í október stóðu stjórnarherirnir betur en skæruliðar, en í febrúarmánuði er staðan umsnúin.” Sveitir skæruliða em snarari í snúningum er stjórnar- herirnir og betur agaðir. Hvað varðar búnað hafa skæraliðar fengið það, er þeir þurfa, að mestu leyti að herfangi frá stjórnarhernum. Þannig nota nú báðir aöilar aö mestu sömu skotfæri, riffla, sprengju- vörpur og jafnvel fallbyssur. Áróðursstríð skæruliða Þá hafa nýjar baráttuaöferöir skæmliðanna í áróðri einnig boriö ríkulegan ávöxt. Þeim stjórnarher- mönnum, sem þeir handtaka, er nú skilað innan nokkurra daga í hendur Rauöa krossinum, liösforingjum jafnt sem öörum, og er liösforingj- unum jafnvel skilað skambyssum sínum aftur. Þetta kemur illa við stjórnvöld, sem leitast við að halda þessum fyrmm föngum aðskildum frá öðrum hermönnum. Stjómvöld óttast nefnilega aö nærvera þeirra gæti haft slæm áhrif á aðra hermenn og kæmi niður á baráttuvilja þeirra. Afleiðingamar gætu orðið aukin lið- hlaup og uppgjafir hermanna á víg- vellinum. Þessi breytta afstaða skæru- liöanna kemur einnig fram í útvarpi þeirra, Venceremos. Fréttir þess af átökunum þykja áreiöanlegar, og jafnvel bandarísku hemaöarráögjaf- arnir taka meira mark á þeim en fréttaflutningi opinberu útvarps- stöðvarinnar. Að öðru leyti má nefna aC skemmdarverk skæruliða hafa nú breytt um eðli. Þeim er minna beitt og skotmörk valin af mikilli kost- gæfni. Þá leggja skæmliðamir mikla áherslu á að vinna almenning á sitt band. Sums staðar hafa þeir jafnvel gefið fyrirmæli um lágmarkslaun á þeim s væðum sem þeir ráða. Allt þetta dugir að sjálfsögöu ekki skæmliðum til þess að sigra stjómarherina. En þetta hefur breytt valdajafnvæginu í landinu. Bandarískir hemaðarráðgjafar telja þó, að „heföbundnar aðferðir gegn skæruhernaði muni nægja til þess að halda stjóm á hemaðinum.” Tregða stjórnvalda Það, að ágreiningur ríkir milli helstu valdamanna stjómarinnar, hefur létt skæmliðunum baráttuna. Deilan sem kom upp milli Ochoa ofursta og Garcia hershöföingja, vamarmálaráðherra, í janúar, veikti stjórnarherinn. Vamarmála- ráðherrann hefur verið skammaður fyrir það aö fara meira eftir persónu- legum vináttuböndum en faglegum forsendum við embættisveitingar. Þetta hefur valdið ágreiningi, en Bandaríkjamenn styðja þó við bakið á García, vegna þess að hann gerir sér betur grein fyrir því en flestir hershöföingjanna, að halda verður öfgamönnum innan hersins í skefjum, eigi fjárveitingar að fást frá bandaríska þinginu. Eflaust myndi yngri vamarmálaráðherra rækja starf sitt af meiri hörku og ná meiri árangri, en það gæti kostað stuðning bandaríska þingsins. Eftir ágreininginn, sem kom upp innan stjómarherjanna í janúar, var sett á laggirnar nefnd til að f inna leið út úr vandanum. Enn hefur sú nefnd ekki lokið störfum, en ekki er óhugs- andi að samkomulag náist sem allir getasættsig við. Hin „nýja lína” ætti, samkvæmt bandarískum embættismanni í sendiráðinu í San Salvador, að fela í sér eftirfarandi atriði: Umbætur á samhæfingu og hreyfanleik sveita stjórnarhersins og hvatningu til almennra borgara til að taka auk- inn þátt í vörnum gegn skæraliöum. Hvað varðar félagslegar umbætur, segir embættismaðurinn, að það sem skipti höfuðmáli sé hvaða áhrif þær hafi á almenning, ekki hvert innihald þeirra sé. Valdi stjómarhersins felst í tvennu: I fyrsta lagi er of mikið sjálf- stæði einstakra hershöfðingja, sem kemur niður á yfirstjóm í baráttunni gegn skæruliöum einmitt á þeim tíma, sem skæruliðar sýna mun betri skipulagningu en áður. I öðm lagi eru vandkvæði meö úrvalssveitir stjórnarinnar. Þær em betur þjálf- aðar og skila meiri árangri en aörar sveitir hersins, en fá um leið bróöur- partinn af öllum birgðum hersins. Þetta leiðir til þess að aðrar hersveitir standa sig illa, og til forystu þeirra veljast eldri herfor- ingjar, sem ekki hafa kunnáttu eða vilja til aö breyta baráttuaðferðum sínum. Skæruliðarnir eiga einnig við sín vandamál að etja. Meöal annars em þeir fylgissnauðir í borgum og bæjum, einkum í höfuðborginni. Pólitískt ástand óbreytt Þótt hiö hernaðarlega jafnvægi hafi breyst á síöustu mánuðum, hefur hið pólitíska ástand lítið sem ekkert breyst. Allt frá kosningunum í mars 1982, en framkvæmd þeirra var harðlega gagnrýnd, hefur nánast ríkt óbreytt ástand í félagsmálum. I skýrslu frá Mið-Ameríkuháskól- anum var því haldið fram að meö einföldum reikningi sæist að miðað við fjölda atkvæðakassa og þann tíma, sem það tók aö kjósa, hefði verið ómögulegt fyrir 1,5 milljónir manna að kjósa í kosningunum, eins og tölur gáfu til kynna. Eitt undirstöðuatriði í félagslegum umbótum í E1 Salvador, eins og víöar í Mið-Ameríku, er enduruppskipting lands í þágu landlausra leiguliöa. Þessar umbætur hófust undir þeirri samsteypustjóm hers og borgara- flokka, sem sat fyrir 1982, en gengu hægt. Nú hefur öllum aögerðum verið hætt í þessu máli. Og lagabók- stafurinn, sem stuðst var við, sem kvaö á um heimild til upptöku lands í einkaeigu, án bóta og fyrirvaralaust, hefur verið felldur úr gildi. Nú má ekki gera eigur upptækar nema á undan gangi réttarrannsókn og komi fullar bætur fyrir. Slíkt kerfi er sjálf- sagt á Islandi, en bókstaflega hættu- legt, eins og ástandið er í E1 Salva- dor. Nú þegar hafa sumir smábændur, sem fengu þó land í tíð fyrri stjórnar, veriö neyddir til aö yfirgefa jaröir sínar, kúgaðir til þess af fyrri land- eigendum. Hvað varðar ástandið í réttarfars- málum hefur það ekki batnað eins og sendimaður Sameinuöu þjóöanna, Jose Antonio Pastor Ridruejo pró- fessor, segir í skýrslu sinni. Enn er brotum á almennum mannréttindum sýnt áhugaleysi af dómumm. Sam- viskufangar í fangelsum landsins em fjölmargir. Og flestir þeirra hafa verið pyntaðir. Og enn halda stjóm- völd E1 Salvador uppteknum hætti og láta hörðustu andstæðinga sína „hverfa”. Þá era fjölmörg vitni að því að herir stjómarinnar ráðast af fullri hörku gegn óbreyttum, saklausum borgurum, sem fyrir þeim kunna að verða meðan á hemaðaraðgerðum stendur. Þetta viðurkenna foringjar stjómarhersins einnig en segja aö þar sé yfirieitt um konur og börn skæmliðanna að ræða og að slíkt sé óhjákvæmilegt. Að snúa taflinu Eins og öllum mun kunnugt hefur Reagan Bandaríkjaforseti farið fram á 110 milljón dollara fjárveit- ingu til stuðnings við E1 Salvador. Það virðist ljóst að hluti þessa fjár, 60 milljónir dollara, fáist en aftur er óljósara um 50 milljónir, sem þingið þarf að greiða atkvæði um. Nýjar hugmyndir um hernaðaraðgerðir í E1 Salvador virðast staðfesta það, að bandarísku ráðgjafarnir telja stjórn- völd ekki geta unnið hemaðarlegan sigur. I bandaríska tímaritinu Newsweek er sagt frá fyrirhuguðum hemaðar- aðgerðum, umfangsmiklum og mið- stýrðum, sem stjórnvöld vilja beita sér fyrir. Hugmyndin er aö um 10 þúsund hermenn stjórnarinnar ráðist gegn helstu bækistöðvum skæruliða í austurhluta E1 Salvador. Hlutverk þeirra er að reka skæmliða á brott og koma í veg fyrir að þeir geti endurskipulagt starfsemi sína á svæöinu. Hermönnunum munu fylgja starfsflokkar á vegum hins opinbera, sem munu með aðstoð ráð- gjafa frá Bandaríkjunum endur- byggja vegi, brýr og hús, taka upp að nýju uppskiptingu lands og sjá svæð- inu fyrir rafmagni, vatni, skólum og spítölum. Að lokum mun löggæsla á svæðunumverða efld. Þessar aðgeröir eiga sér fyrirmynd frá Víetnam-stríðinu.hin svokallaða CORDS-aðgerð. Þá var einnig varið fjármunum til endur- uppbyggingar, matargjafa og stofn- setningar lögregluliðs á svæðinu. Samhliða þessu fylgdi, í Víetnam miskunnarlaus útrýmingarherferð gegn Víetcong skæmliðum og hjálparmönnum þeirra. I Víetnam þótti CORDS hafa tekist vel Þegar Suður-Víetnam féll, var það fyrir herjum N-Víetnam, ekki fyrir sveitum Víetcong skæruliða. En lausn á vandamálum E1 Salva- dor verður ekki fengin með vopna- valdi, eins og Reagan Bandaríkjafor- seti hefur viðurkennt. Framkvæmd umbóta verður þó óhjákvæmilega á höndum stjómvalda í E1 Salvador, og ekki fyrirsjáanlegt að þau muni beita sér fyrir því að uppræta einmitt þær meinsemdir, sem mest er um vert, svo sem landrýmisskort smá- bænda. Stjómvöldin styðjast nefni- lega viö stétt stórlandeigenda sem ekki mega heyra á slíkt minnst. Nú vilja yngri hershöfðingjar losna við Garcia varnarmálaráð- herra, sem þeim finnst of hófsamur, (þótt sumir vilji kalla hann latan), og allar líkur til þess að þeim takist það fyrr eða síðar. Þá má reikna meö meiri hörku í viðskiptum við stjómarandstæðinga almennt, en aftur óvíst hvort bandarísk stjórn- völd leggi áherslu á að þjóðfélags- umbætur nái fram að ganga. Þá mun eftir standa hemaðaraðstoð Banda- ríkjamanna og enn harkalegri átök innanlands en endalokin ófyrirsjáan- leg.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.