Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1983, Qupperneq 34

DV. MIÐVKUDAGUR 23. MARS1983.
34
DÆGRADVÖL DÆGRADVÖL DÆGRADVÖL
Mynd frá höfninni í Eyjum, tekin fyrir rúmum sex áratugum. Til
þess að átta sig á einstökum atriðum myndarinnar er gott að stækka
hluta úr henni og skoða þá sérstaklega.
Og svona lítur hann út, báturinn lengst til hægri á upphaflegu mynd-
inni, þegar búið er að stækka hann sérstaklega. Eftir miklar vanga-
veltur minnugra öldunga í Eyjum varð uppvíst að þaraa er kominn
Ceres, sem fórst svo ekki löngu eftir að myndin var tekin.
Ljósmyndin —
dagbók nútfmans
Nýlega hefur alda ljósmynda-
sýninga riðið yfir Reykjavík og er
það vel, því að þess háttar tilstand
er líklegt til þess að örva skilning
manna og áhuga á þessari list-
grein og dægradvöl. En þessar
sýningar gefa líka tilefni til þess
að árétta, að ljósmyndun er miklu
meira en list hinna útvöldu. Hún
er sú tómstundaiðja sem flestir
geta lagt stund á sjálfum sér til
óblandinnar ánægju, og það má
nærri geta hvort allur sá urmull
ljósmynda sem þjóðin tekur nú
um stundir veröi ekki stórkostleg
heimild um lífiö í landinu þegar
fram líða ár og dagar.
Nú er ekki lengur til siðs, eins
og oft var áður, að ferðalangar
hafi með sér dagbækur í farteski
sínu og skrái niður ýmislegt for-
vitnilegt sem fyrir sjónirnar
rekur. Ferðamenn nútímans hafa
dinglandi framan á bringunni
hentuga ljósmyndavél, og meö
henni skrá þeir atburði ferðalags-
ins og slíkar myndir eru öðrum
þræði heimild um ævi þeirra
sjálfra og samtímans.
Við leggjum í dag leið okkar til
tveggja manna, sem báðum er
afar annt um ljósmyndir og þó
hvorum á sinn sérstaka hátt.
Eiður Guðnason hefur tekiö
myndir allt frá því að fyrsta
Kodakkassavélin komst í eigu
hans á barnsaldri; á fullorðins-
árum varð myndsköpun atvinnu-
grein hans og æ síðan hefur
myndavélin fylgt honum hvort
sem ferðinni er heitiö austur til
Dacca eða vestur á Hellissand.
Jón Björnsson er maöur nefndur
og býr í Breiðholtinu. Hann hefur
lítt gefið sig að ljósmyndun, en
fyrir örfáum árum tókst hann á
hendur það merka menningar-
starf að bjarga frá glötun ómetan-
legum heimildum sjósóknar á
Islandi. Alls hefur hann nú safnað
um 6000 myndum hvaðanæva
af landinu, myndum af bátum,
mannlífinu á bryggjunum og
kringum hafnirnar. Þar sem
eiginkonurnar bíða manna sinna,
verkafólkið stússast með aflann
og krakkar fylgjast spenntir með
öllu sem gerist. Myndirnar sem
þessari grein fylgja sýna betur en
þúsund orð hvaö laginn maður
getur fundið út úr gamalli ljós-
mynd. Báturinn lengst til vinstri
er Gullfoss í Vestmannaeyjum,
óljóst er um þann í miðið, en eftir
ítarlega könnun og vangaveltur
minnugra öldunga í Eyjum varð
uppvíst að báturinn til hægri er
gamli Ceres. Á annarri mynd er
sýnt, hvernig Jón hefur stækkað
þennan bát út úr upphaflegu
myndinni og kemur þá margt í
ljós sem áöur var hulið.
Fegurð fjarðarins og
spjallað
viöEiö
Guönason
sálin f fólkinu
„Ljósmyndavélin kennir eiganda
sínum að taka betur eftir umhverfi
sínu. Sá sem hefur lengi fengist við að
taka myndir og unniö með myndir fer
að skynja hlutina kringum sig á annan
hátt, bæði fólk og náttúruna. Hann sér
falleg og áhugaverð mótíf þar sem
hann fer, og þó að ljósmyndarinn hafi
enga myndavél meöferðis, þá er hann
samt alltaf að taka myndir,” sagði
Eiður Guðnason í stuttu spjalli á
Ljósmyndir
Baldur
Hermannsson
dögunum. Átta ára gamall eignaðist
hann sína fyrstu ljósmyndavél, Kodak-
kassamyndavél af þeirri gerð sem nú
er víðast liðin undir lok en svo margir
eiga hjartnæmar minningar um; en
síðar varð þaö hlutskipti hans að
starfa við „myndrænan miöil”, eins og
við köllum stundum sjónvarpið í virðu-
legri umræðu.
Fegurð fjarðarins
— Nú tek ég eftir því, Eiður, þegar
ég blaða gegnum þessi albúm þín, að
langflestar myndimar eru af fólki;
tekurðu lítið af náttúrumyndum?
„Eg held að flestir komist að þeirri
niðurstöðu fyrr eða síðar að fólk er
skemmtilegasta myndefniö. Auðvitað
eru til menn sem sérhæfa sig í list-
rænni myndatöku í náttúrunni, en þaö
eru undantekningamar. En fólk á
myndum gefur þeim allt annað gildi,
þær verða líflegri og litríkari og þess
vegna finnst mér skemmtilegast að
taka slíkar myndir. Þó kemur það nú
oft fyrir að ég dreg upp Olympusinn
þegar ég er á ferð um Hvalfjörðinn.
Það finnst mér einstaklega falleg
ökuleið, hvað sem hver segir. Fjöröur-
inn er aldrei eins í nokkur tvö skipti —
birtan á fjöllunum til dæmis á vetrar-
morgni, stundum em vogarnir ísi
lagðir með vökum, en stundum er hann
úfinn og grár: Stundum er hann sann-
kallað veðravíti en á fallegum sumar-
nóttum erufáir staðir yndislegri.”
— Þú tekur sýnilega mikið af ljós-
myndum af f jölsky ldunni.
„I gamla daga héldu menn dag-
bækur, nútímamaðurinn tekur
myndir, ljósmyndir eða kvikmyndir.
Eg hugsa að ég hafi tekið þúsund
myndir af krökkunum ef allt er talið,
og ég vona að þær verði þeim fjár-
sjóöur þegar tímar líða og þeirra
afkomendum. Ljósmyndun er skrá-
setning samtíðarinnar, og þess vegna
er svo mikilvægt að menn varðveiti
myndimar vel og skrifi niður
upplýsingar um hvar þær eru teknar
og hvenær og hverjir það eru sem þær
sýna. Það var skemmtilegur siður á
flestum heimilum í gamla daga að
hafa fjölskyldumyndir og aðrar
ljósmyndir frammi til sýnis, oftast nær
í skál á stofuborðinu. En nú er þessi
siöur að mestu aflagður.”
Sálin í fólkinu
Sem betur fer er sá gamli góöi siöur
enn í heiöri haföur að láta f jölskyldual-
búmið liggja frammi, gestum til
afþreyingar og fróðleiks, en víða um
heimsbyggðina er ljósmyndun álitin
alvarlegri iðja en svo. Þegar Eiöur fór
á vegum sjónvarpsins austur til
Bangladesh, bar það oft við að heima-
menn ömuöust við ljósmynda- og
kvikmyndatökuvélunum, „enda er það
hjátrú þar í landi og víðar aö ljósmynd
taki sálina með sér úr fóikinu — og ég
vildi náttúrlega síst af öllu taka sálina
úr þessu f ólki, ” sagði Eiður.
— Hér eru þó nokkrar svarthvítar
myndir innan um, sé ég.
„Þær eru flestar frá fyrri tíð. Nú
orðið tek ég langmest í lit og aðeins á
pappír — ekki skyggnur.”
— Hversvegna?
„Mér finnst miklu handhægara og
aðgengilegra aö hafa myndirnar í
albúmi. Það reynist flestum of mikiö
fyrirtæki að setja upp tjald og
sýningarvél og fyrir vikið skoða menn
skyggnur miklu sjaldnar og njóta
þeirra þá síður en hinna. Eg hef heldur
aldrei verið gripinn af þessari tækja-
dellu sem sækir á suma. Ég á Pentax
Spotmatic með einni gleiðlinsu og einni
miðlungssterkri aödráttarlinsu, og
þessi búnaður hefur lengst af dugað
mér vel. En nú í seinni tíö hefur mér
áskotnast Olympus XA vasamyndavél,
og hana nota ég mikiö núorðið. Þetta er
ótrúlega handhæg og þægileg vél, það
fer lítið fyrir henni og auðvelt að koma
henni fyrir í tösku eða jafnvel vasa og
hafa hana með sér hvert sem maður
fer.”
t