Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.1983, Blaðsíða 8

DV. LAUGARDAGUR 26. MARS1983.
8
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaflur og útgáfustjdri: SVEINN R. EYJÓLFSSON'.
Framkvæmdastjflriogútgáfustjflri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjörar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarrrtstjórí: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjdrar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjflrar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjdm: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla,áskriftir,smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI U.SÍMI 27022.
Sími ritstjflmar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-ogplötugerð: HILMIR HF.,SÍÐUMÚLA12. Prentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI19.
Áskriftarverðá mánuði 180kr. Verð.í lausasplu 15kr. Helgarblað 18 Rr.
Stjömustríð
I seinni tíö hafa kvikmyndir, leiktæki og persónu-
gervingar í svokölluöu „star war”, stjörnustríði, rutt sér
til rúms við miklar vinsældir barna og unglinga. Imynd-
unaraflinu hefur verið gefinn laus taumurinn og ótrúleg-
ustu fantasíur hafa fengið byr undir báða vængi í geim-
skutlum og geimverum.
Nú hefur þetta stjörnustríð borist inn á borð í Pentagon.
Forseti Bandaríkjanna og varnarmálasérfræðingar
mesta stórveldis veraldar hafa tekið leikinn alvarlega og
sjá nú fyrir sér fljúgandi diska og örgeislatækni, sem
mun granda óvininum og eyða kjarnorkuvopnum í sama
dúr og James Bond leggur vondu mennina að velli.
Þessum fantasíum er ekki fisjað saman. Engin tak-
mörk virðast vera á hugmyndaflugi og útþenslu
vígbúnaðar í heiminum, og nú er jarðkringlan ein ekki
nægilega stór vígvöllur. Himingeimurinn allur er næsti
vettvangur.
Sovétríkin, hitt stórveldið, vilja ekki vera eftirbátar.
Þau eiga einnig sitt Pentagon og færa þar leikbrúður og
stríðshetjur til og frá í ímyndaðri heimsstyrjöld, þar sem
spurningin er hvor verði fyrri til að kála mannkyninu sjö
sinnum eða tíu sinnum.
Forseti Bandaríkjanna hefur lagt fram sönnunargögn,
sem sýna að hernaðarmáttur Sovétríkjanna er kominn
langt fram úr því sem nemur landvörnum, og vinna þau
skipulega að hernaðaruppbyggingu í Vesturheimi.
Deilurnar um eldflaugarnar í Evrópu eru og sprottnar af
stórfelldri hernaðaruppbyggingu Sovétmanna, sem ögra
allri Vestur-Evrópu.
Öll veröldin er þjökuð af ótta um gereyðingu kjarnorku-
styrjaldar í skugga þess vígbúnaðarkapphlaups, sem
stórveldin heyja.
Eitt vopn kallar á annað, eitt kjarnorkumegavatt krefst
tveggja, og nú er sem sagt vígamóðurinn orðinn slíkur, að
ekki dugar minna en stjörnustríö í himingeimnum!
Annars er kannski ábyrgðarlaust að hafa hugmyndir
Reagan Bandaríkjaforseta um varnarkerfi í himinhvolf-
inu að háði og spotti. Tilgangurinn er sagður sá að eyða
kjarnorkueldflaugum, áður en þær hæfa skotmark sitt.
Til nokkurs er unnið, ef núverandi kynslóð lifir það af, aö
kjarnorkuvopn verði gerð óvirk, og víst er, að annað eins
hafa tækni og vísindi áorkað, eins og það að nýta örgeisla
til varnarviðbúnaðar. Þetta kunna að virðast fjarlægir
draumórar í augnablikinu, en enginn skyldi vanmeta
mátt vísindanna. Kraftaverkin gerast enn.
Það skyldi þó aldrei fara svo, að hernaðarlist, fjár-
magn og þróun vígbúnaðar komist á það stig, að vopnum
veröi eytt án blóðsúthellinga. Ef svo fer er óþarfi að hlæja
að stjörnustríði í Pentagon.
Allt eru þetta spádómar um framtíðina, hlutir sem
hugsanlega verða að veruleika einhvern tíma um næstu
aldamót. Á meðan verða menn að huga að nútíð og alvöru
augnabliksins. Á meðan standa fylkingar gráar fyrir
járnum og ófriðarbál getur blossað af minnsta tilefni.
Allra augu munu beinast að Genfarviðræðunum, þar
sem Bandaríkin halda fast við núll-stefnu sína, sem
Sovétríkin hafa hafnað, og vaxandi efasemdir eru um hjá
bandamönnum Bandaríkjanna.
Stríð eða friður getur hangið á þeim bláþræði, að árang-
ur náist og lausnir finnist, sem báðir aðilar geti unað við.
Og það sem meira er, lausnir, sem stefna að raunhæfri og
gagnkvæmri afvopnun.
Við skulum vona að Sovétmenn sjái að sér og leggi
meiri áherslu á afvopnun en áróður. Við skulum vona að
Bandaríkjaforseti sé ekki að slá ryki í augu almennings
meðtaliumstjörnustríð. ebs.
inga, verð ég að skýra í fáum orðum
forsendumar fyrir því. Það er ljóst,
að þingmennska er orðin svo eftir-
sótt starf, aö menn vilja mikið til
vinna að ná sæti, og halda því. Til
þess að vinna sér fylgi, hafa þing-
menn því hneigst til þess að beina al-
mannafé í framkvæmdir í sínum
kjördæmum. Hér er þó ekki hægt að
tala um atkvæðakaup, því þingmenn
hafa enga leið til þess að trygg ja það,
að kjósendur, (hvikull hópur sérvitr-
inga, svo ekki sé meira sagt) kjósi í
samræmi við þá fjárfestingu sem
viðkomandi þingmaður hefur beint
inn í byggöarlagiö. Fengju þingmenn
hinsvegar möguleika á því að fylgj-
ast með því, hvemig hver einstakl-
ingur kýs, er hætt við því, að
viðkvæmar sálir færu að nöldra.
Þessvegna legg ég til að fram-
Að spara
aurimi...
„Stundum finnst manni þó, að
verið sé að spara aurinn en kasta
krónunni”. Þetta las ég í ágætu blaði
um daginn, og varð hugsi við.
„.. .spara aurinn en kasta krón-
unni”!
I greininni, þar sem þessi
tilvitnaða setning birtist, var ekki
verið að f jalla um komandi kosning-
ar. Það var reyndar alveg ljóst af
samhenginu aö þar átti að standa
„spara eyrinn en kasta krónunni”.
En ef greinin hefði f jallað um pólitik
hefði setningin aldeilis ágætlega
passað.
Hér í gamla daga var aurinn ekki
sparaður í pólitík. Menn buðu sig
fram til þingsætis, og alltaf voru
mun fleiri frambjóðendur en þing-
sæti. Og í hita keppninnar, kölluðu
menn hver annan landráðamenn,
Úr ritvélinni
Olafur B. Guðnason
þjófa, morðingja, ættsmáa kotkarla
og fleira og fleira.
Nú er öldin önnur. Nú þykir við
hæfi að viðhafa þinglegt orð’oragö,
(alls staðar nema á þingi). Blöö eru
skrifuð á einskonar gerviíslensku,
orðaval hóflega kurteislegt, og
verður venjulega óskiljanlegt, þegar
menn færast nær kjarna málsins. Nú
kalla frambjóðendur aldrei hver
annan landráðamenn eða erlent
leiguþý. Það er ekki nema í afskekkt-
ustu byggðarlögum, að fram-
bjóðendur, rjóðir og feimnir, eins og
gagnfræðaskólastrákar meö fyrstu
sígarettuna, líkja hvor öðrum við
hrúta.
Aurinn er sem sagt sparaður nú.
Sumir segja að það sé gott, og það
má vera. En hvernig var það með
seinni helming talsháttarins?
„.. .kasta krónunni”. Þaðvitavíst
allir hvað er. Þaö finnst varla sá Is-
að hver einasti maður, sem bæði
Framkvæmdastofnun um togara,
væri látinn bíöa frammi, meöan
stjórnin kastar upp krónu. Ef
þorskurinn kæmi upp, fengi maður
togara. Ef bergþursinn kæmi upp,
fengi hann styrk til að byggja stein-
ullarverksmiðju ).
Það er semsagt ljóst, af ofansögöu,
að fyrr á dögum þótti það sjálfsagt,
að stjórnmálamenn spöruðu krón-
una, en ekki aurinn. Andstæöingar
voru til þess eins að ata auri.
Nú á dögum hafa þingmenn lagt
niður ósiði bændamenningarinnar að
mestu, (þó er því hvíslað, aö þing-
menn komi saman árlega og drekki
brennivín, og yrki þá vísur, stundum
meira af harðfylgi en kunnáttu.
Ljótt er ef satt er.) Andstæðingareru
ekki ataðir auri. En krónunni er
kastaö, svikalaust. Og eyrinumlíka.
Það erum svo viö aumir k jósendur,
kvæmdinni á vali fulltrúa til setu á
Alþingi verði brey tt!
Breytingin, sem ég legg til, er í
sjálfu sér einföld, og frekar breyting
á formi en innihaldi. Enn fremur er
hugmyndin mjög í frjálshyggju-
andanum. I stystu máli sagt, legg ég
til að í stað þess að kjósendur velji
sína fulltrúa á þing, geri þeir ein-
staklingar, sem áhuga hafa á því að
ná þingsæti, tilboð í það. Tilboðin
yrðu auðvitað að uppfylla ákveöin
skilyrði, svo sem það, að ekki má
bjóða fram beint f járframlag, til ein-
stakra þegna, þar sem siíkt myndi
kosta verðbólguöldu í lok hvers kjör-
tímabils, þegar peningamagn í um-
ferð myndi margfaldast. Tilboð yrðu
því að vera í togurum, frystihúsum
eða þess háttar og síðan yröu öll til-
boð opnuð á kjördag, og þeir sem
ættu sextíu hæstu tilboðin, fengju
þingsæti! Engar kosningar. Engin
ættingja, sem hefur fengið skuttog-
ara gefins: Það er auðvitað það, sem
átt er við, með því að „kasta krón-
unni”.
I gamla daga voru stjórnmála-
menn ákaflega sparsamir. Það þótti
hin mesta ósvinna í þá daga, að
leggja til að ríkið tæki sér eitthvað
það fyrir hendur, sem kostaö gæti
peninga. Það gekk svo langt, með
sparsemina, að þingmaður nokkur
lagðist gegn því, að vinstrihandar-
umferð yröi lögboðín, af því að þá
myndu allir ferðast sömu megin á
veginum, og þar með slíta öðrum
vegarhelmingi meir en hinum!
(Reyndar hélt hagfræðingur
nokkur því fram í mín eyru, að tals-
háttinn „að kasta krónunni” ætti að
skilja bókstaflegar um þessar
mundir en venjan hefur verið hingað
til. Hagfræðingurinn hélt því fram,
Kjósendur eru nefnilega ekki
kjósendur nema f jórða hvert ár. En
þeir eru skattborgarar allt árið, öll
ár, frá sextán ára aldri.
En, þrátt fyrir allt, verður það að
viðurkennast, aö atkvæöakaupa-
kerfið, eins og það er, er harla ófull-
komið. Þingmaður getur lagt hart aö
sér við atkvæðaveiðamar, gefið tog-
ara, frystihús, refaræktarbú, og guð-
veithvað, og samt fallið í kosningum.
Kjósendur geta þegið gjafir hans, en
fellt hann síðan. Þetta er auðvitað
óþolandi og ekki sæmandi siðmennt-
uðu fólki. En meðan hið fornfálega
atkvæðagreiðslukerfi er enn notað
við val til þings, er ekki við ööru að
búast. Auðvitað eru fleiri kerfi
hugsanleg,þó!
Áður en hér verður útlistað það
kerfi sem ég vildi gjarna að reynt
yrði við val fulltrúa á Alþingi Islend-
Að sjálfsögöu yrði að breyta
stjórnarskránni til að þessi háttur
mætti verða tekinn upp. Einnig yrði
að kveða á um refsingar, ef kemur í
ljós að þingmaður getur ekki staöið
við kosningatilboð sitt. I slíkum
tilfellum yrði auðvitað að svipta
manninn þingsæti, auk þess sem
hann væri skaðabótaskyldur gagn-
vart kjósendum í kjördæminu sem
hannbauðí.
Auðvitað er hugmyndin ekki full-
komin eins og hún er hér lögð fram!
Yms útfærsluatriði eru enn óútkljáð,
og vafalaust mætti bæta hugmynd-
ina að ýmsu leyti. En ég er sann-
færður um það, að hér er kominn sá
kínalífselexír, sem vesöl byggöarlög
úti á landi geta treyst til þess að
halda í sér lífinu. Þingmenn græða!
Kjósendur græöa! Enginn tapar!
Útópía!