Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.1983, Blaðsíða 7

DV. MIÐVIKUDAGUR 30. MARS1983.
7
Neytendur Neytendur Neytendur
Sjúklingar á sjúkrahúsum:
10 til 20 prósent
vegna áfengisneyslu
— Of mikil áfengisneysla er talin
vera veigamikil orsök ýmissa sjúk-
dóma svo sem magabólgu, maga-
sárs, skorpulifrar og heilarýrnunar.
Talið er aö 10—20% innlagna á
almenn sjúkrahús eigi rót sína aö
rekja til áfengisnotkunar.
Ur skýrslu sem kom frá land-
læknisembættinu í desember sl. eru
þessi orö tekin. Skýrslan er um
neyslu áfengis, tóbaks, fíkniefna og
ávanalyfja á Islandi. I formála
skýrslunnar segir Olafur Olafsson
landlæknir meðal annars eftirfar-
andi:
Þaö mun hafa verið meö þjóðhátíð-
arávarpi forsætisráöherra sumarið
1981 aö umræöur fóru aö aukast um
nauösyn nýrra aögeröa í ávana- og
fíkniefnamálum á Islandi. I lok þess
árs var landiæknisembættinu falið
aö safna saman vitneskju um það
hve víötækt þetta vandamál væri
hérlendis. Var þegar hafist handa og
hafa tveir til þrír tugir sérfróðra
aðila lagt til efnivið í þá skýrslu sem
hér birtist.
Ekki er vitað um að áöur hafi verið
reynt aö safna á einn stað svo marg-
þættum upplýsingum um ástand
þessara mála á íslandi.
Verulegt vandamál
I inngangi skýrslunnar er sagt að
notkun tóbaks og vímuefna sé
verulegt vandamál hér á landi. Efnin
eru skaðleg og hafa áhrif á heilsufar
notenda og eru einnig samverkandi
orsök ýmissa félagslegra vanda-
mála. Afleiðingar þessarar neyslu
kosta þjóðfélagið gífurlega fjármuni
á sviði félags-, heiibrigðis- og
tryggingamála, menntamála,
löggæslu- og dómsmála, svo að ekki
sé minnst á fjarvistir frá vinnu, auk
óhamingju einstaklinga og fjöl-
skyldna sem ekki verður metin til
fjár.
Samfara aukinni sölu áfengis hafa
áfengisneysluvenjur breyst, einkum
meðal unglinga. Samkvæmt niður-
stöðum kannana á áfengisneyslu
unglinga neyta tiltölulega fleiri
þeirra áfengis en áöur var, einnig
oftar og meira hverju sinni.
Aðrar niðurstöður eru þær að
áfengisneytendum meðal stúlkna
hefur fjölgað og að unglingarnir eru
nú yngri en áður þegar þeir neyta
áfengis í fyrsta skipti.
Þá hafa áfengisvenjur fullorðins
fólks einnig breyst, einkum meðal
kvenna sem nú drekka oftar og
meira en áður.
Norrænar kannanir sýna svipaöa
þróun. Margt bendir þó til að minna
sé um stórdrykkjumenn en áður var.
Síðustu árin hefur orðið breyting á
viðhorfi manna til áfengis sem
vandamáls. Nú er meira rætt um
vandann og minna ber á fordómum
gagnvart þeim sem þurfa meðferðar
við. Líklegt er að starf SAÁ hafi haft
mikil áhrif á afstööu almennings til
þessa þjóðfélagsvandamáls.
Fjárhagslegur ágóði?
Vistrými fyrir áfengissjúka hefur
aukist, segir í skýrslunni ennfremur,
og talið er að 4—5% af heildarfjölda
innlagöra sjúklinga dvelji á slíkum
stofnunum.
Þá má tengja mörg sjálfsmorð,
slys og líkamsmeiðingar áfengis-
neyslu.
Á Islandi er rekin ríkiseinkasala á
áfengi og er það athyglisvert að
útsöluverð á áfengi hefur, að
minnsta kosti síðastliðna tvo
árabigi, fylgt kaupmætti.
Ekki hefur verið lagt mat á þaö hér-
lendis hvort fjárhagslegur ávinn-
ingur er af sölu áfengis borið saman
við það tjón er hlýst af áfengis-
neyslu. Ýmsar erlendar kannanir
benda til þess að gróði þjóðféiagsins
sé lítill eða enginn ef tekið er tillit til
útgjalda vegna heilbrigðisþjónustu
við áfengissjúka, lögbrota og fjar-
vista frá vinnu, en á móti reiknaöur
f járhagslegur ágóði hins opinbera af
söluáfengis.
Tóbak, kannabis
Talið er að 20—30% allra dauðs-
falla af völdum krabbameins stafi af
tóbaksreykingum, ýmsir lungna-
sjúkdómar og hluti hjarta- og æða-
sjúkdóma. Samkvæmt athugunum
landlæknisembættisins, og með
hliðsjón af erlendum rannsóknum,
má ætla að 200—300 Islendingar deyi
árlega af völdum reykinga. Þetta er
mikU fórn fyrir ósið sem ætti að vera
hægtaðútrýma.
Notkun kannabisefna hefur aukist
hér á landi og benda niðurstöður
kannana til þess að hún sé nú svipuö
hér og í Noregi. Könnun sem gerð
var meöal 15 og 17 ára unglinga í
skólum í Reykjavík árið 1980 sýndi
þó að einungis 2—3% þessara
unglinga nota hass reglulega (viku-
lega). Kannabisnotkun er ólögleg og
því er erfitt að meta hana út frá sölu-
tölum líkt og áfengi, tóbak og lyf.
Neyslan hefur hingað til mest
byggst á smygli en lítill vafi er á því
að ólögleg ræktun kannabisplantna
fer vaxandi innanlands.
Tiltölulega stutt er síðan kannabis-
efni héldu innreið sína til Vestur-
landa. Venjulega líða nokkurmisseri
frá því að fólk byrjar reglulega
neyslu kannabisefnis þar til heilsu-
tjónkemuríljós.
Ýmsir hafa því álitið að efnið væri
hættuiaust. Nú er flestum ljóst að
kannabis er hættulegt heilsu manna
og hafa meöal annars sérfræöingar
Alþjóða heilbrigðisstofnunarinnar
komist að þeirri niðurstöðu.
Sala vanabindandi
lyfja minnkað
Um sniff er sagt í skýrslunni að —
ekki virðist vera um að ræða aukn-
ingu á misnotkun lífrænna leysiefna
hér á landi. Notkun þessara efna í
vímuskyni virðist vera bundin við
13—15 ára unglinga, sem í allflest-
um tilfeilum vaxa upp úr þessu fikti.
Hörmulegar undantekningar eru þó
til þegar eitranir hafa valdið veru-
legu heilsutjóni.
Um neyslu annarra fíkniefna svo
sem heróíns, morfíns, kókaíns, LSD
og englaryks er lítið vitað með vissu
en notkun þeirra virðist ekki aimenn
meöal unglinga á Islandi.
Lögleg sala vanabindandi lyfja,
örvandi lyfja, svefnlyfja og róandi
lyfja var fyrir 8—10 árum einna mest
hér á landi af Norðurlöndunum.
Þessi sala hefur minnkaö verulega á
síðustu árum og er nú minni en
almennt gerist í nágrannalöndunum.
Samtímis hefur sala áfengis hins
vegar aukist nokkuð.
Svartari en sú
svarta
I skýrslunni, sem sumir leikmenn
segja að sé svartari en „svarta
skýrslan sjálf”, er getið um heildar-
neyslu áfengis, neysluvenjur ungl-
inga, fullorðinna svo og áfengissjúkl-
inga sérstaklega. Greint er frá
könnunum er voru gerðar 1972 og
1980.
Þar voru unglingar m.a. spurðir
um drykkju foreldra og hvort
unglingarnir hefðu kynnst erfið-
leikum vegna neyslu áfengis á heim-
ilum sínum. Niðurstöður sýna að
16% unglinga kváðu svo vera árið
1972 en 26% árið 1980.
Geysilegur fróðleikur er í
umræddri skýrslu frá landlæknis-
embætti, fróðleikur um fíkniefni og
eiturlyf, hvaöa áhrif neysla efnanna
hefur meðal annars á líkamsstarf-
semi notenda og afleiðingar. Sama
má segja um annað efni sem í skýrsl-
unni er, bæði um áfengi og tóbak.
Eflaust eiga þær upplýsingar sem
þarna eru skráðar eftir að koma að
miklu gagni. Koma öllum þeim
áhugamönnum að gagni s.s. kenn-
urum, foreldrum og öðrum, sem
vilja kynna sér hver neysla áfengis,
tókbaks, fíkniefna og ávanalyfja á
Islandi raunverulega er, og leggja
sitt af mörkum til úrbóta.
-ÞG.
NÝTT
OG
FALLEGT
MATAR- OG KAFFISTF.il.
Einstaklega fallegt og vandað postulíns-
stell frá hinu þekkta v-þýska fyrirtæki
TIRSCHENREUTH
Verð:
12 manna matarsteil
27 hlutir kr. 7.472,-
6 manna matarstell
15 hlutir kr. 4.490,-
12 manna kaffistell
39 hlutir kr. 6.183,-
6 manna kaffistell
21 hlutur kl. 3.693,
— Allt selt í stykkjatali
Steliin er einnig hægt að fá með 24
karata gullskreytingu.
— Mikið úrval af blómavösum, skálum
og kertastjökum í ,,BARONESSU” stíln-
um.
Kynnið ykkur okkar fallega gjafavöru-
úrval.
— Gerið verðsamanburð
TEKK-
KRISTtLL
Laugavegi 15 — Sími14320