Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.1983, Blaðsíða 17

DV. LAUGARDAGUR 9. JULl 1983.
17
Bílar
Bflar
Bflar
Bflar
Bflar
Hvað getur hjólbarðinn sagt þér?
í reglugerðum margra landa er kveðið á um hvernig merkja skuli hjólbarða
og hvaða upplýsingar skuli koma fram á þeim. t Evrópu er þetta nefnt ECE
staðall en í Bandarikjunum DOT.
A skýringarteikningunum sést vel hvernig slitvörunum er komið fyrir í hjólbarðanum. Hér er slitraufin alls níu
millímetrar en í botni hennar er með jöfnu millibili komið fyrir 1,6 millímetra slitvara sem kemur í ljós þegar dekk-
ið hefur slitnað sem því nemur.
-öryggi,slit
ogendlng
öryggi bílsins og þeirra sem í honum
ferðast byggist að stórum hluta á hjól-
börðunum og ástandi þeirra. Hér á eft-
ir verður fjallað lítillega um þessi at-
riði og hvemig bíleigendur geta sjálfir
stuðlað að meira öryggi og jafnframt
aukið endingu hjólbarðanna.
Allir góðir hjólbarðar hafa innbyggt
öryggi og endingu en þetta næst aðeins
fram með því aö hjólbaröinn fái góða
umönnun og athygli.
Til að framfylgja öryggisþættinum
þá þarf aö gæta að grundvallaratriöum
í notkun hjólbarða. Gætið þess að hjól-
barði og felga passi saman. Felgan sé í
nægilega góöu ástandi. Að brúnin á
dekkinu hafi verið smurð með sápu-
vatni þegar dekkiö var sett á og þaö
því smollið á felguna án þess að skadd-
ast, og þá um leið að dekkið sitji vel á
felgunni. Sé um slöngulaus dekk að
ræða þá að felgan sé gerð fyrir slík
dekk. Slíkar felgur hafa örlítinn stall á
innri brún sætisins á felgunni sem
hindrar að dekkið skríði innfyrir brún-
ina við mikið hliöarálag og þá um leiö
myndi allt loft fara úr. Þegar slöngu-
laus dekk eru sett á í fyrsta sinn ætti að
setja nýjan ventil í felguna. Sé verið að
stja ný dekk, ætluð fyrir slöngu, þá ætti
einnig að setja nýja slöngu, sem hæfir
dekkinu, því að það gæti aukiö ending-
una.
Loftþrýstingur hefur mikið að segja
varðandi öryggi og endingu. Of lítill
þrýstingur getur orsakað minna veg-
grip og einnig aflagað dekkið á lengri
tíma. Slitið verður einnig ójafnt. Nokk-
ur atriði varðandi loftþrýsting í dekkj-
unum: Uppgefinn þrýstingur er lág-
marksþrýstingur. Kannið þrýstinginn
reglulega. Mælið þrýsting þegar dekk-
in eru köld. Aldrei skal minnka þrýst-
ing á heitum dekkjum. Við langvar-
andi hraðakstur skal auka þrýsting um
tvö til fimm pund (0,1 til 0,3 BAR).
Dekk á sama öxli hafi ávallt sama
þrýsting. Munið að hafa ávallt þann
hæsta þrýsting sem er undir bílum á
varahjólbarðanum. Það er auðvelt að
minnka þrýstinginn úti á vegi en erfið-
ara að bæta við. Sjálfsagt öryggisatriði
er að nota ávallt hettu á ventilinn. Það
útilokar að óhreinindi komist inn í
ventilinn og skemmi hann þannig að
hannfariaðleka.
Mynstrið á hjólbarðanum er til þess
að hann grípi vel og viðloðun við yfir-
borð vegarins verði ávallt sem best.
Þetta á sérstaklega við um grip á
blautum vegum. Þetta var sýnt vel hér
á síðunni fyrir nokkru þegar borið var
saman veggrip nýs og slitins hjólbarða
á blautum vegi á msimunandi hraða.
Veggripið minnkar strax verulega
þegar hjólbarðinn byrjar að slitna,
þótt enn sé mikið eftir af mynstrinu.
Því veröur ökumaðurinn að haga
akstri á blautu malbiki verulega eftir
ástandi hjólbarðanna, því enginn veit
betur en ökumaðurinn sjálfur hvernig
bíllinn hagar sér á blautu malbiki.
Það er nær óhugsandi aö segja til um
hve djúpt mynstur veitir enn fullkomið
öryggi, en í flestum löndum heims hafa
verið settar reglur um lágmarksdýpt
mynsturs. Hér á landi er það einn
milHmetri sem mynstrið má vera án
þess að hjólbarðinn skoðist hættulegur.
Sé mynstrið oröið meira slitið er hjól-
barðinn ólöglegur.
Margir hjólbarðaframleiðendur
setja sérstaka slitvara á hjólbarða
sína. Þessir slitvarar gefa til kynna
þegar mynstrið er aðeins 1,6 mm á
dýpt og því kominn tími til að skipta
um dekk. Slitvarinn er þannig gerður
að með jöfnu millibili er komiö fyrir
smáöxl í mynsturbotninum og þegar
mynsturraufin hefur slitnað niður
þannig að hún er aöeins 1,6 mm á dýpt
kemur slitvarinn í ljós sem sléttur flöt-
ur í mynstrinu. Þetta er sýnt á mynd
hér til hliðar. Þegar slitvarinn er kom-
inn í ljós ætti að skipta um dekk.
Verði hjólbarðinn fyrir einhverju
áfalli getur það verið stórhættulegt að
draga aö láta skoða hann og gera viö ef
mögulegt er. Sýnilegar skemmdir eru:
Kúla, rifa, skurður, nagli eða steingat
á slitfleti. Osýnilegar skemmdir geta
verið á burðarbeltum hjólbaröans eftir
mikið högg eöa holu á malbiki. Ef öku-
maðurinn hefur minnsta grun um aö
hjólbarðinn hafi orðið fyrir einhverj-
um skemmdum, byrji bíllinn skyndi-
lega að skjálfa í stýri án þess að hafa
gert það áður eða hoppa í akstri, þá er
það eina rétta að fara strax á hjól-
barðaverkstæði og láta kanna orsak-
imar.
Ástand bílsins getur einnig haft
áhrif á endingu hjólbarðans. Rangt
hjólamillibil framhjóla slítur hjólbörð-
unum strax, þannig að ytri eða innri
brún hreinlega spænist upp. Ójafnar
bremsur geta slitið einu dekki meira
en öðru. Sama máli gegnir um gallaða
höggdeyfa. Skemmdar felgur hafa
einnig áhrif á endingu dekkjanna og
þær ætti aldrei að nota. Beygluð felgu-
brún aflagar dekkið og myndar því
misslit.
Til að framfylgja reglum um öryggi
hjólbarða hafa menn komið sér saman
um hvaöa upplýsingar þurfa að koma
fram á hjólbarðanum sem gefa til
kynna til hvers á að nota hann. I
Evrópu er farið eftir svonefndum ECE
30 staðli en í Bandaríkjunum DOT
(Department of Transport). Reglur
þessar eru um merkingar, stærðir, slit-
vara og að gerðar hafi verið tilskildar
prófanir áður en framleiösla til sölu
var hafin. Þetta er sýnt á skýringar-
mynd héraðofan.
Meginatriði þess sem hér hefur verið
sagt að framan má draga saman á
þann hátt að ef ökumenn hugsa vel um
ástand hjólbarðanna og haga akstri í
samræmi við þá geta þeir verið nokkuð
öruggir í akstri og minnugir þess að
gotterheilumvagniheimaðaka. -JR.