Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.1983, Page 22

22
DV. LAUGARDAGUR 9. JULI1983.
Helgarvísur
Helgarvísur
Helgarvísur
Helgarvísur
60. þáttur
Mörg skálda okkar og hagyröinga fyrr á
tímum nutu engrar skólamenntunar. Barna-
skóli var enginn í byggðarlagi sumra. Okkur
nútímafólk furöar á því, hve mikilli málsnilld
þessir menn voru gæddir. En margir þeirra
munu hafa fundiö uppsprettuna í fomsögunum,
þjóösögum og kvæöum, — jafnvel rímum. Ekki
leikur heldur vafi á því, aö talmál alþýðunnar
fyrrum hefur veriö vandaöra en það sem nú er
numið í málskóla götunnar.
Gísli Olafsson fæddist 2. janúar 1885 á Eiríks-
stööum í Svartárdal og var jafnan kenndur viö
þann bæ. A Eiríksstöðum ólst hann upp og var
þar til heimilis rúman aldarfjórðung. Eftir þaö
var hann víða um sveitir og um tíma á Blöndu-
ósi. Síðustu ár ævinnar bjó hann á Sauðárkróki.
Þar kynntist Hannes Pétursson skáld honum og
var mikill aödáandi hans. Hannes ritaöi fagra
minningargrein um Gísla, er hann lézt áriö 1967.
Gísli frá Eiríksstöðum vann höröum höndum
allt sitt líf, meðan heilsa entist. En hreina,
mikla ást bar hann til heimahaganna eins og
sum ljóöa hans vitna um. Hér á eftir fer eitt
ljóöa hans:
Lækurinn
Ég er að horfa hugfanginn
í hlýjum sumarblœnum
yfir litla lœkinn minn,
sem lídur fram hjá bœnum.
Ó, hve marga œskustund
áður fyrr hér dvaldi,
saklaust barn med létta lund
og leggina mína taldi.
Ogtil Sigurgeirs:
Sjaldan orða varþér vant,-
vill þvi spyrja þátturinn:
Ertu núna upp á kant
eða horfinn mátturinn ?
Margrét segist óska þess að sjá meira eftir
„Jóhannes” og undirstrikar þaö með þessari
vísu:
Jóhannes frá Akureyri
átti bögur góðar hér,
og ég vildi ’ að ennþá fleiri
yrkingar hann sendiþér.
Margrét er mjög hrifin af vísum „Jarlsins” og
fær hann þessa; reyndar eru þetta aldýr og odd-
hend sléttubönd:
Karlinn glettni tjóðar létt,
liðugt fléttar öndin.
Jarlinn netti, reyndu rétt
riða sléttuböndin.
Margrét segir: Nú man ég ekki, hvort ég hef
sent þér áöur svarvísu til „Skugga”; reyndar er
ég búin aö fá mig fullsadda af þeim, sem snúa
öllu upp í klám. En þaö er bezt að hún fljóti meö:
Út um bœinn fleygt er fregn,
frómu máli hallað.
Enginn draugur, glcer i gegn,
getur meyju spjallað.
Margrét Olafsdóttir segist senda þessar vísur
„Loka Laufeyjarsyni” og öörum, sem ekki geri
greinarmun á snyrtilegum vísum og klám-
vísum:
Þó að kaldir vetrarvindar
veiki flestra hugarþel,
þá fönnum klœddir fjallarindar
fagna röðli undravel.
Þó að blási margt t mót,
mœta skalt því glaður.
Það er okkar búningsbót
að brosa og vera maður.
Ágúst frá Svalbarði, nú á Hvammstanga, er
kominn á efri ár. Hann skrifar: Nú á þessum
vordögum, þegar menn beina fénaði sínum til
fjalla, bærast í huganum minningar frá fjárskil-
umfyrriára:
Oft við fórum ein að smala,
áttum saman hljóðlátt grín.
Enginn rekur inn til dala
aftur tilþín sporin mín.
Jón Haraldsson lét mér í té næstu stöku. Hún
er eftir frænda hans, Jón Friöriksson, Hömrum í
Reykjadal, son Friöriks pósts Jónssonar frá
Helgustöðum í sömu sveit. Tilefni vísunnar
gafst í afmælisveizlunni, er Jón Friðriksson var
áttræður fyrir sex árum. Þótti Jóni nóg um
eymdartóninn í vinum sínum, er þeir ræddu um
Elli kerlingu, sem að honum sækti. Jón kvaö þá:
Ég er að bíða, bíða eftirþér,
bölvaður karlinn með gamla skörðótta
tjáinn.
En þó skaltu vita, ogþað skal sannast á
mér,
að þú þarft að brýna á elztu og seigustu
stráin.
Hreggviður Daníelsson sagöi mér, aö þessi
vísa væri eftir Jónatan Jakobsson:
Teitur svaraöi manni nokkrum meö þssari
vísu:
Þig . mun Pétur þekkja. En þar sem
fjandinn rlkir,
vœri þörfað marka menn,
margir eru líkir.
Teitur Hartmann tignaði Bakkus:
Ef menn vökvun enga fá,
er í vœndum dauði.
Maður lifir ekki á
einu saman brauði.
Teitur kvaö þessa vísu um líðan sína daginn
eftir að hann hafði verið viö skál:
Það er allt íþessu fína lagi,
nema helzt hvað höfuðið
hefur eins og komizt við.
-0-
Þá er komið að nýjum fyrripörtum. Margrét
Olafsdóttir sendir þessa:
Vertu ekki að œðrast, þótt
andinn snúi fráþér.
Löngum hefur lítil snót
Laugaveginn gengið.
Eru núna andlausir
allir hagyrðingar.
Fœrni vartþú finnur í
fyrripartasendingu.
Veðjirþú á vondan hest,
varla búið eflist.
Kerlinffuna yngdi9 ’hann upp
í einum hvelli
Bce ég lítinn byggði þar
og blómum utan skreytti.
Yfir tún og engjarnar
oft ég lœknum veitti.
Nú er ekkert eins og fyrr;
á öllu sé ég muninn:
löngu týndir leggirnir
og litli bœrinn hruninn.
Æska hverfur. Yndi dvín.
Allt er líkt og draumur.
Áfram líður œvi mín
eins og lœkjarstraumur.
Meðan veðum yljar blóð
og andinn má sig hrœra,
skal ég syngja lítil Ijóð
lœknum silfurtœra.
Þegar ég er uppgefinn
og eytt er kröftum mínum,
langar mig í síðasta sinn
að sofna á bökkum þínum.
Gísla Olafssyni hefur ekki hentað vel erfiðis-
vinnan, er hann varð þó aö stunda. Hann kvað:
Lífið fátt mér Ijœr í hag,
lúinn þrátt ég glími.
Koma máttu’um miðjan dag,
mikli háttatími.
Fyrir skömmu komst ég að því, að þessi land-
fleyga vísa væri eftir Gísla Olafsson:
Þóttþú berir flnni flík
og fleiri í vösum lykla,
okkar verður lestin lík
lokadaginn mikla.
-0-
Margrét Olafsdóttir skrifar og segist sakna
mjög bréfa frá Margréti Tómasdóttur og fleiri
góðum hagyrðingum. I tilefni af því sendir hún
nöfnu sinni Tómasdóttur þessa:
Æ með sóma ortir hér,
ofin Ijóma þóttir.
Vakna ’ af dróma, mœttu mér,
Margrét Tómasdóttir.
Fyrr og nú
Forðum tíð þú fátœklinga fyrir hittir,
sem voru á Guð og gaddinn settir,
gœfulausir, sjaldan mettir.
Vístþó áður var oft kátt um vökur langar.
Kergju-bögur kveða slyngar
kunnu þessir fslendingar.
Okkar landi, okkar menning, okkar tungu
œþó hœstan heiður sungu,
héldu samanþjóðinni’ungu.
Nú á tímum nennir varla nokkur maður
nýta það, sem fornir feður
frelsisþránni ólu meður.
Gjarnan brúka grófu orðin gaspurs-
skjóður.
Sýkir frónsku þeirra þvaður,
þrotlaust klám og annað blaður.
Vlsnasóðinn vandar ei til verka sinna.
Út úr honum orðin renna,
andleysinu má um kenna.
Öll við stefna œttum því að einu marki:
ávallt, bœði ’íorði’og verki
uppi halda fornu merki.
„Ein heilræðavísa í restina,” segir Margrét
Olafsdóttir:
Stattu vörð um stundarlán,
stýrðu fram hjá granda.
Neyðin skapast naumast án
nokkurs aðdraganda.
Magnús Björnsson, Birkimel 6 1 Reykjavík,
botnar:
Loksins brosir sumarsót,
sem við þráðum lengi.
Blómin vakna’á bleikum hól,
batnar lífsins gengi.
Er sem styðji æðri máttur
oft í hryðjunum.
Elska ’ og biðja er okkar háttur
og orga ’ t viðjunum.
Þótt í búiþröngt sé nú,
þá ég trúi á landið.
Eðla frú er björg í bú,
bezt til hjúa vandið.
Gleymist notuð nytjaflík,
nýrri vinnur hylli.
Þar sem skildi vini vlk,
verður haf á milli.
Þá hafði Hreggviður það eftir Sveini Viggós-
syni, að þessi vísa væri eftir séra Helga Sveins-
son:
Svana gengur seint til náða.
Sú er orðin lífsreynd vel,
eftir að hafa hittþá báða
höggorminn og Gabríel.
Fróðlegt þætti mér að vita höfund næstu vísu.
Hún mun hafa verið kveðin, er nokkrir
Þingeyingar voru á leið vestur um sýslur í skag-
firzkum bíl:
Ekki er kynþótt veður vont
verði l Húnaþingum,
þegar um landið þingeyskt mont
þeysir á Skagfirðingum.
Helgi Hóseason trésmiður kveður að gefnu til-
efni:
Ills þú getur orðbragðs míns,
engan þó ég pretti.
Flestur gœti sóma síns,
en sjái mig l rétti.
Bergur Ingimundarson, Stóragerði 10 í
Reykjavík, botnar:
Ætíð saklaus, sœt og fín,
saman bezt við undum.
Ei ég gleymi, elskan mín,
okkar sœlustundum.
Æska þín var efnisrík,
ung varst geislum vafin.
Yndisleg og engri lík,
yfir flestar hafin.
Hefur jafnan heillað mig,
heitt ég mun því vona,
að ég fái að eiga þig,
elskulega kona.
Fjöld hefur á Flúðum gist,
fannst þar mörgum gaman.
f tveggja manna téðri vist
tekið varþar saman.
Núna trylltan dára-dans
drengir villtir stíga.
Látum gjalla Ijóðabrall
lífs um alla daga.
Er ég kom nýlega til Jónatans Jakobssonar,
bað ég hann að smíða nokkra fyrriparta fyrir
mig. Við höfðum ekki rætt lengi saman, þegar
nokkrir f æddust. Hér eru þeir:
Nú er bjart um Norðurland,
nœtursól í heiði.
Vtsu get ég varla ort,
vilþví ekki leyna.
Þegar vorsins geislaglit
gleður mannsins sinni,...
Ef ég vakna nú í nótt,
nýjan geri ég fyrripart.
Hún hefurþegar hellt á brúsann,
hressir kaffið sérhvern mann.
Nú skal hrinda á Sónar-sæ
siglu-hind í skyndi.
Gumum veitir yndi og yl
örgerð sveitakvinna.
Oft er skjól að auðar-brík
uppi ’tbóliköldu.
Sunnanáttin, erfið ttð,
á sinn þátt í vondu skapi.
Glöggt t verki sýnir sig
seigla og sterkur vilji.
Ekki er létt að yrkja Ijóð
t illu skapi.
Þegar Jónatan hafði smíðað þessa fyrriparta,
að vísu með örlítilli aðstoð minni, kom þessi
fyrripartur:
Eflaust kemur enginn botn
við okkar fyrriparta.
Þessir fyrripartar ættu að nægja lesendum til
að spreyta sig á næstu daga.
SkúliBen.
Utanáskriftin er:
Helgarvísur
Pósthólf 66
220 Hafnarfjörður.